درست نویسی

2017-12-17 00:59:57 #درست_نویسی

«الزاماً» یا «لزوماً»؟

الزاماً یعنی اجباراً، به‌اجبار، به‌ناچار. لزوماً یعنی ضرورتاً، به‌ضرورت. در فارسی، لزوماً به معنای «همیشه» هم به کار می‌رود. مثال: «پایین بودن تیراژ کتاب‌ها لزوماً [=همیشه] عیب نیست». اما گاهی الزاماً اشتباهی به جای لزوماً و به معنای «همیشه» به کار می‌رود. مثال: «روشنفکری الزاماً(!) بد نیست» یا: «سیستم ترمز اضطراری الزاماً(!) مطمئن نیست». پس الزاماً را نباید به جای لزوماً(=همیشه) به کار برد. برای رفع این مشکل می‌توان به جای لزوماً از قید «همیشه» و نظایر آن استفاده کرد.

متنوک

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-12-16 12:48:44 #درست_نویسی

استعمال «عدم» اکیداً ممنوع!

از «عدم» برای منفی کردن اسم استفاده می‌شود. در زبان نوشتار، به‌جز اصطلاحات علمی یا فلسفی، بهتر است از به‌کار بردن این واژه پرهیز شود. در فارسی، می‌توان از حروف نفیِ «نا» و «بی» استفاده کرد. مثال: عدم اطلاع ~ بی‌اطلاعی، بی‌خبری، ناآگاهی؛ عدم موفقیت ~ ناکامی؛ عدم التفات ~ بی‌توجهی؛ عدم رَأفت ~ نامهربانی؛ عدم سیاست ~ بی‌سیاستی؛ عدم اطمینان ~ بی‌اطمینانی. گاهی هم می‌توان کلمهٔ دیگری را جایگزین کرد: عدم استعمال ~ پرهیز؛ عدم رؤیت ~ ندیدن؛ عدم امکان ~ مُحال بودن، نشدن؛ عدم اعتماد ~ بدگمانی، سوءظن.

متنوک

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-12-10 11:00:58 #درست_نویسی

نکته دستوری

بارها نظیر این جمله را خوانده یا شنیده‌ایم: «من از آن آدم‌ها نیستم که زیر بار چنین حرفی بروم». فعلِ این جمله (= "بروم") نادرست است، چون «بروم» فعلِ «آدم‌ها»ست نه «من» و بنابراین باید جمع باشد نه مفرد. گوینده می‌خواهد بگوید که «من از آن آدم‌ها که زیر بار چنین حرفی "می‌روند" نیستم». پس درست و منطقی است که چنین بگوید: «من از آن آدم‌ها نیستم که زیر بار چنین حرفی می‌روند» نه «بروم*».

مجتبی مینُوی (متنوک)

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-12-07 11:21:14 #درست_نویسی

استفاده از تعبیر «رنج بردن» برای غیرجاندار نادرست است.

دانشگاه از کمبود سالن نمایش فیلم رنج می‌برد (نادرست)
دانشگاه سالن نمایش فیلم ندارد/سالن نمایش فیلم در دانشگاه کم است (درست)

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-11-30 10:57:28 #درست_نویسی

فعل‌هایی که مصدرشان با الف شروع می‌شود، مانند اَندیشیدن و اِنگاشتن و اُفتادن، مضارعِ التزامی‌شان بی الف نوشته می‌شود و بنابراین «بیندیشد» و «بینگارد» و «بیفتد» درست است، نه «بیاندیشد»* و «بیانگارد»* و «بیافتد»*

متنوک

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-11-23 13:05:50 #درست_نویسی

«بالش» درست‌تر و رسمی‌تر از «بالشت» است. در نوشتار، بهتر است که بنویسیم «بالش».
از این قبیل است: نازبالش، چاربالش (واژۀ کهن)، نیم‌بالش

متنوک

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-11-20 12:26:46 #درست_نویسی

قابل ملاحظه/قابل توجه

در چند سال اخیر، به ویژه در رادیو و تلویزیون، رسم شده است که به جای «بسیار» و مرادف‌های آن (مانند فراوان، هنگفت، کلان، سنگین، سرشار، عمده و جز اینها) می‌گویند «قابل ملاحظه» یا «قابل توجه». در برنامه اخبار رادیو، نظایر این جمله فراوان شنیده می‌شود: «به علت انفجار بمب در فلان محل، خسارات قابل ملاحظه‌ای به بار آمد.»

این استعمال ناهنجار که گرته‌برداری از کلمه Considerable فرانسوی و انگلیسی است، بر اثر تنبلی ذهن مترجمان که به صورت ظاهر واژه اکتفا می‌کنند و از معنای واقعی آن غافل می‌مانند رواج یافته است. «قابل ملاحظه» و «قابل توجه» در فارسی به معنای «دیدنی» و «جالب توجه» است که در جمله بالا مقصود گوینده نیست. بهتر است در جملاتی مانند جمله بالا از مرادف‌های پیش-گفته استفاده کرد.

برگرفته از کتاب «غلط ننویسیم»

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-11-17 06:49:39 قابل/غیر قابل

پسوند –able در زبان‌های فرانسوی و انگلیسی شایستگی و امکان را بیان می‌کند. مترجمان این پسوند را معمولاً به «قابل» و متضاد آن را –که با افزودن پسوند in- بیان می‌شود- به «غیرقابل» ترجمه می‌کنند؛ مانند «قابل تحمل» یا «غیرقابل تحمل». این نوع ترکیب‌بندی بی آن که غلط باشد در متون معتبر زبان فارسی به کار نرفته است و بهتر است از استعمال آن که منافی زیبایی و ایجاز کلام است خودداری شود. در فارسی برای بیان این مفهوم چند امکان هست که از میان آنها دو امکان زیر رایج‌تر است:
1) به مصدر ساده، تقریباً در همه موارد، و به مصدر مرکب، در بسیاری از موارد، «ی» صفت‌ساز افزوده می‌شود:
شناختن ~ شناختنی (در نفی: ناشناختنی)
گفتن ~ گفتنی (در نفی: ناگفتنی)
2) به اسم مصدر، در بسیاری از موارد، و به اسم جامد، در بعضی موارد، پسوند «پذیر» (و در نفی: ناپذیر) افزوده می‌شود:
تغییر ~ تغییرپذیر (در نفی: تغییرناپذیر)
تحمل ~ تحمل‌پذیر (در نفی: تحمل‌ناپذیر)

از کتاب «غلط ننویسیم»
@dorostnevisi باز کردن / نظر دهید

2017-11-14 19:30:48 #درست_نویسی

قاعدۀ رسم‌الخطِ کلماتِ مختوم به «ها»ی ملفوظ («ه» / «ـه»):

در پایانِ کلمه، از قاعدۀ حروفِ متصل پیروی می‌کند و پیوسته نوشته می‌شود: گرهی (اسم + «یا»ی وحدت)، توجّهی (اسم + «یا»ی نکره)، بازدهی (صفت + «یا»ی مصدری)، فرماندهان / گروه‌ها (صفت / اسم + نشانۀ جمعِ «ــ ان» / «ــ ها»)

در حالتِ اضافه به کلمۀ بعد از خود، «یا»ی میانجی یا سریای کوچک (ـــٔ) نمی‌گیرد: فرماندهِ ارتش (ترکیبِ اضافی)، نگاهِ زیبا (ترکیبِ وصفی)

متنوک

@kkiosk باز کردن / نظر دهید

2017-11-13 01:36:17 #درست_نویسی

«دونقطۀ نادرست»

هرگز روی جلد کتاب یا در صفحۀ عنوان ننویسید: «نوشتۀ: فلانی؛ ترجمۀ: بهمانی»؛ چون در این‌گونه ساخت‌ها دو طرفِ دونقطه (:) باید برابر و هم‌معنا باشند.
«نوشتۀ: ارنست همینگوی؛ ترجمۀ: نجف دریابندری» یعنی «همینگوی "نوشتۀ" است و دریابندری "ترجمۀ"»!
اگر می‌نویسید «نوشتۀ» یا «ترجمۀ»، دیگر بعدش دونقطه نمی‌خواهد.
بنابراین، یا بنویسید «نوشتۀ فلانی؛ ترجمۀ بهمانی» یا بنویسید «نویسنده: فلانی؛ مترجم: بهمانی».

انجمن ویراستاران

@kkiosk باز کردن / نظر دهید