فقط رشد و فقط رشد چرا کتاب دلبستگیهای لجوجانه را باید خواند؟ | اقتصاد به زبان ساده
فقط رشد و فقط رشد چرا کتاب دلبستگیهای لجوجانه را باید خواند؟
در میان همه کتابهایی که درباره اقتصاد نوشته میشود، «دلبستگیهای لجوجانه» کتابی است که تلاش میکند به ما بفهماند تنها یک هدف است که باید بیش از همه مورد توجه قرار گیرد؛ «حداکثرسازی رشد اقتصادی پایدار». آقای کوئن میگوید؛ البته هیچ ایرادی ندارد اگر سیاستمداران تمایل دارند به سایر معضلات اجتماعی توجه کنند، اما تا آنجا که به رفاه نوع بشر مربوط میشود هیچ راه بهتری جز رشد اقتصادی وجود ندارد. این نوشته به مرور و بررسی کتاب «دلبستگیهای لجوجانه» نوشته تایلر کوئن میپردازد. چرا خواندن این کتاب مهم است؟
پیچیدگی دنیای مدرن باعث شده است ما در انتخاب آنچه ارزش توجه دارد دچار مشکل شویم. همگی ما از وجود مشکلات بسیار آگاهیم، با اینحال هیچیک از ما با اطمینان نمیدانیم که در میزان اهمیت کدام یک از مشکلات بیش از اندازه بزرگنمایی شده است، یا کدام یک از توجه ما غافل ماندهاند، برای کدام یک راهحل وجود دارد و کدامیک با دخالت ما تنها به شرایط وخیمتری میروند. وجود رسانههای پررونق و رسانههای اجتماعی که در آن اطلاعات و باورها با تکرار تقویت میشوند، دستیابی افراد به اطلاعات بیطرفانه و عاری از جهتگیری را دچار تردید کرده؛ امری که شرایط موجود را وخیمتر میکند.
تایلر کوئن، اقتصاددان دانشگاه جرج میسون، با کتاب «دلبستگیهای لجوجانه» در این چشمانداز مملو از نااطمینانیهای ناامیدکننده، با ارائه راهکاری بد وارد میشود. آنطور که او در این کتاب استدلال میکند، یک هدف است که باید بیش از همه مورد توجه قرار گیرد: حداکثرسازی رشد اقتصادی پایدار. البته هیچ ایرادی ندارد اگر شما تمایل دارید به سایر معضلات اجتماعی توجه کنید، اما تا آنجا که به رفاه نوع بشر مربوط میشود هیچ راه بهتری از بیشینهسازی رشد وجود ندارد. در واقع، با پیگیری هدفهایی به جز این، نتیجه بهدستآمده حتی نزدیک به نتیجه مطلوب نخواهد بود.
استدلال کوئن بر مبنای سه فرض اصلی بنا شده است. اولین فرض او این است که ثروت بهترین چیزی است که انسانها تاکنون پدید آوردهاند. اگر شما از زندگی بعد از سن 30سالگی، از نمردن از گرسنگی و قحطی، از اینکه لازم نیست لباسهای خود را با دست بشویید، از اینکه میتوانید با عزیزانتان با موبایل صحبت کنید، از وجود وسایل تهویه مطبوع و از داشتن وقت آزاد برای خواندن مقالههایی چون این لذت میبرید، در واقع شما از وجود ثروت منتفع شدهاید، یا از افراد، موسسات یا ایدههایی که آن را به وجود آوردهاند، که شایان قدردانی هستند.
باید توجه شود که برای رشد و شکوفایی انسان، اصول و ارزشهای دیگری نیز از اهمیت برخوردارند. انسانها نیاز به ارزشهایی چون عدالت، حقوق بشر و احساس رضایت دارند؛ با اینحال، حتی برآورد کردن این ارزشها که به نظر میرسد ارتباطی با ثروت ندارند، در گرو دستیابی به ثروت هستند. آنطور که استیون پینکر در کتاب خود با عنوان «روشنگری در عصر حاضر» عنوان میکند، تولید ناخالص داخلی با هر شاخصی از شکوفایی انسانی، شامل طول عمر، سلامتی، تغذیه، صلح، آزادی، حقوق بشر، بردباری و حتی سطح رضایت از زندگی مرتبط است. فرض دوم کوئن به نتایج شگفتانگیز رشد نمایی اشاره دارد. اگر دو دلار را در اولین مربع یک تخته شطرنج 8 در 8 قرار دهیم، چهار دلار را در مربع دوم، هشت دلار را در مربع سوم و همینطور ادامه دهیم، در مربع آخر این تخته بیش از تمامی چمنهای موجود در سطح کره زمین اسکناس دلار خواهد بود. حال اگر مربعهای یک تخته شطرنج را با سالهای پشت سر هم جایگزین کنیم، و اسکناس دلار را با واحدهای «فزون بر ثروت» (عنوانی که کوئن برای اشاره به تولید ناخالص داخلی به علاوه کالاهای غیر قابل اندازهگیری مانند زمان استراحت و امکانات محیطی استفاده میکند) جایگزین کنیم، همانند اسکانسهای دلار که در تخته شطرنج با سرعتی باورنکردنی انباشته شدند، «فزون بر ثروت» در طی زمان با سرعتی باورنکردنی انباشته خواهد شد.
تفاوت میان تخته شطرنج و ثروت جهانی در این است که بر خلاف روند دو برابر شدن قابل پیشبینی اسکناسهای دلار در هر مربع تخته شطرنج، نرخ رشد اقتصادی هرساله تا میزان زیادی بر اساس تصمیمات سیاستگذاری تغییر میکند. یک افزایش جزئی نرخ رشد، برای مثال افزایش یکدهمدرصدی در هر سال، ممکن است در کوتاهمدت زیاد به چشم نیاید، اما در بلندمدت به دلیل رشد نمایی به شدت مهم میشود. (مجله تجارت فردا)