مناظره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) با یحیی بن ضحاک سمرقندی در حضو | العبد
مناظره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) با یحیی بن ضحاک سمرقندی در حضور مأمون
عده‌ای از حضرت رضا علیه‌السلام خواهش کردند که در حضور مأمون در مناظره‌ای در مورد امامت شرکت کند. امام پذیرفت، مجلسی تشکیل شد و «یحیی بن ضحاک سمرقندی» برای بحث با ایشان دعوت شد.
امام فرمود: «بپرس!» او گفت: «شما بپرسید ای پسر رسول خدا تا ما به سؤال شما افتخار کنیم.» امام فرمود: «ای یحیی! نظر تو درباره کسی که ادعا می‌کند راستگوست ولی به راستگویان، نسبت دروغ‌گویی می‌دهد، چیست؟ آیا چنین کسی راستگو و پیرو دین حق است یا دروغ‌گو؟» یحیی مدتی به فکر فرو رفت و چیزی نگفت. مأمون گفت: «چرا جواب نمی‌دهی؟» یحیی گفت: «سؤالی از من کرد که نمی‌توانم پاسخ دهم.»
مأمون از حضرت رضا علیه‌السلام پرسید: «منظورتان از این سؤال چه بود؟» امام فرمود: «من از یحیی با کنایه پرسیدم اگر ابوبکر راستگو بوده، پس راویان صادق و راستگو که گفته‌اند ابوبکر بر فراز منبر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله اعلام کرد: «شما مرا امیر خود قرار دادید ولی من بهتر از شما نیستم.» باید این سخن هم راست باشد و اگر این سخن ابوبکر راست است می‌گوییم امیر باید از رعیت بهتر باشد، پس ابوبکر امام نیست.
همچنین از قول ابوبکر نقل کرده‌اند که گفته است: «من شیطانی دارم که مرا وسوسه می‌کند و من گرفتار او هستم.» اگر ابوبکر راستگوست و این سخن هم راست است، پس نمی‌تواند امام باشد چون شیطان نمی‌تواند در امام تصرف کند و نیز از عمر نقل کرده‌اند که گفته است: «امامت ابوبکر یک کار ناگهانی و بدون مقدمه بود که خداوند ما را از شرّ آن حفظ کرد، پس هر کس این کار را تکرار کند، او را بکشید.» اگر عمر راستگو بود پس امامت ابوبکر به نظر عمر هم صحیح نبوده و اگر دروغ گفته که خودش برای زعامت و رهبری مسلمین لیاقت ندارد.»
سخن حضرت که به اینجا رسید مأمون آن‌چنان عصبانی و ناراحت شد که بی‌مقدمه فریادی کشید که همه آن عده متفرق شدند. سپس رو کرد به بنی هاشم و گفت: «مگر من نگفتم حضرت رضا علیه‌السلام را شروع کننده بحث قرار ندهید و علیه او جمع نشوید؟ این‌ها علمشان از علم رسول الله است.»
بحارالأنوار ، ج ۱۰ ، ص ۳۴۸ ، ح ۶ مناقب آل‌ابی‌طالب ، ج ۲ ، ص ۴۰۴
