روزها #دکتر_علی_فیروزآبادی. روان‌پزشک. تجربه‌ها در باب مهاج | دكتر فیروزآبادی
روزها
#دکتر_علی_فیروزآبادی. روان‌پزشک. تجربه‌ها
در باب مهاجرت، و مهاجران
جهان در سال‌‌های آخر هزاره گذشته شاهد بیشترین حجم مهاجرت در طول تاریخ بشری بود و با ورود به هزاره سوم از این حجم نه تنها کاسته نشده که در برخی مناطق افزایش نیز داشته است. تعداد زیادی از این مهاجرین در معرض شرایط نابهنجار زیستی، استثمار اقتصادی و برخوردهای تبعیض‌آمیز و نژادپرستانه قرار می‌گیرند. نگاه بسیاری از مهاجرین به مقاصد خود به عنوان لنگرگاه‌هایی امن است که موجب برطرف شدن شر طوفان‌های زندگی آن‌ها می‌شود اما در بسیاری از موارد دست‌کم در کوتاه‌مدت ناچار به دست و پنجه نرم کردن با خیزش امواج تازه‌ای خواهند شد. انسانی که خود را ناچار به پشت‌سر گذاشتن هر آن‌چه که داشته می‌شود چگونه انسانی خواهد شد؟ او فشارهای جسمی و روانی فرایند مهاجرت را چگونه از سر می‌گذراند؟ درمانگران چه مداخلاتی می‌توانند برای این جماعت در جهت سازگاری با محیط میزبان انجام داده و آن‌ها را به سوی یک زندگی مولد سوق دهند؟
مهاجرت به شکلی اجتناب‌ناپذیر با فشارهای انطباقی همراه است. تاثیر چنین فشاری بر سلامت روان پیچیده و متغیر است. اختلالات اضطرابی، افسردگی، سو مصرف مواد و علایم اختلال استرس پس از آسیب PTSD و اختلالات شدیدتر روان در مهاجرین گزارش شده است. برخی چنین گفته‌اند که نه مهاجرت به تنهایی بلکه رویدادهای آسیب‌زایی که فرد قبل، در حین و پس از مهاجرت متحمل می‌شود در بروز مشکلات روان دخالت دارند.
محققین به چهار مرحله در مهاجرت که به شکل بالقوه در بروز علایم اختلالات روان می‌توانند دخالت داشته باشند اشاره کرده‌اند:
۱) آسیب‌های پیش از مهاجرت
۲) رویدادهای آسیب‌زایی که در حین حرکت به سوی مقصد جدید تجربه می‌شوند
۳) تداوم فشار روانی در جریان طی فرایند پذیرفته شدن در محیط جدید
۴) شرایط نابسامان و زیر سطح استاندارد در محیط جدید که ناشی از بیکاری، عدم حمایت‌های کافی و شرایط تبعیض‌آمیز نسبت به اقلیت‌ها است.
فردی که تصمیم به مهاجرت می‌گیرد در بسیاری از موارد چنین کاری را برای تغییر شرایطی انجام می‌دهد که از تحمل وی خارج شده است. این شرایط فشار روانی را به وی تحمیل کرده که سلامت روان او به نحوی از انحا از آن متاثر شده است. بنابراین می‌توان چنین فرض کرد که تعدادی نه چندان اندک از مهاجرین حتی پیش از آن که مهاجرت را آغاز کنند از برخی اختلالات روان‌پزشکی در رنج هستند.
در جریان مهاجرت تعدادی از مهاجرین جان خود را از دست داده و تعدادی نیز در معرض فشارهای مختلف از جمله زیاده‌خواهی‌های قاچاقچیان انسان، تعرض‌های جنسی، مرگ نزدیکان و بیماری‌های مختلف جسمی قرار می‌گیرند.
کشور میزبان همیشه محیطی پذیرا برای مهاجرین نیست؛ به ویژه اگر این کشور تحت فشار اقتصادی و پیش از این نیز شاهد مهاجرین زیادی بوده باشد. زندگی در اردوگاه‌های پناهندگی با اضطراب زیاد، ترس از دست دادن و بازگردانده شدن همراه است و گزارش‌های زیادی از بروز اختلالات روان‌پزشکی در این اردوگاه‌ها وجود دارد. افراد در این مناطق گاه تا چندین سال باید منتظر پاسخ درخواست خود بمانند.
پس از ورود به جامعه جدید مقوله‌‌هایی چون یافتن کار مناسب، شرایط نامساعد زندگی و نیاز به بازسازی شبکه‌ی روابط اجتماعی از عوامل عمده‌ی ایجاد فشار روانی برای مهاجرین هستند. چنین شرایطی به شکلی دردناک بار مضاعفی بر دوش آن‌هایی می‌گذارد که پیش از این فشارهای جانکاه مراحل قبلی را متحمل شده‌اند.
پژوهش‌ها بیانگر این بوده‌اند که فشار روانی وارد شده بر مهاجرین اثر تجمعی داشته و در طول زمان احتمال بروز اختلال استرس پس از آسیب و افسردگی را افزایش می‌دهد. گزارش شده که شرایط نابسامان پیش از مهاجرت پیش‌بینی کننده‌ی نیرومندی برای بروز اختلالات روان‌پزشکی در طول پنج سال پس از مهاجرت است.
انگیزه‌ی مهاجرت و ترک موطن خویش هرچه که باشد فعال کننده‌ی یک فرایند سوگواری در فرد مهاجر است. از دست رفتن بوها، صداها، طعم‌ها و ریتم زندگی که به شکلی عمیق به زندگی او ساختار می‌دادند و حسی که از خویشتن خویش در مسیر رشد و بزرگ شدن خود داشته است از عمیق‌ترین این فقدان‌ها هستند. فرد نه تنها به سوگ افراد و مکان‌هایی می‌نشیند که با آن‌ها آشنایی داشته بلکه دچار یک سوگ فرهنگی می‌شود. این سوگ فرهنگی به تمهیداتی دامن می‌زند که از طریق آن‌ها سوگ انکار، ترمیم یا حتی کم‌رنگ شود. این فرایند از چنان عمقی برخوردار است که برخی به مهاجرین سوگواران همیشگی نام داده‌اند. فرایند سوگواری فرد را درگیر شکل دادن دوباره به دنیای درون و تجلیات ذهنی ابژه‌ها می‌کند. این سفر بین‌فرهنگی ایجاد کننده‌ی یک بحران رشدی است که در آن فرد باید فرایند ادغام و انسجام ارزش‌های فرهنگی جدید را با آن‌چه پیش از این در سرزمین خود از والدین و جامعه خویش کسب کرده طی کند.
لطفا ورق بزنید، پایان بخش ۱/۲
#تجربه‌های_روان‌پزشکانه
