- «حکیم عمر خیام»، ندانم‌گرای بزرگ بیست‌وهشتم اردیبهشت‌ماه | اندیشه
- «حکیم عمر خیام»، ندانم‌گرای بزرگ
بیست‌وهشتم اردیبهشت‌ماه، روز گرامیداشت اندیشمند بزرگ ایرانی، خیام نیشابوری است.
تقويم خورشيدی مورداستفادهٔ ايرانيان، در تاریخ ششم مارس ۱۰۷۹ ميلادی توسط خيام تكميل شد و به تقويم جلالی معروف گرديد، چراكه در زمان حكومت «جلال‌الدين ملكشاه» تنظيم شده بود. اين تقويم دقيق‌تر از تقويم ميلادی است، چراكه عدم دقت آن در هر ۳۷۷۰ سال يك روز است، حال‌آنکه عدم دقت تقويم ميلادی در هر۳۳۳۰ سال یک بار رخ می‌دهد.
خیام نه تنها رياضی‌دان و منجمی بزرگ بود بلكه در سرایش رباعی نيز شهرت جهانی دارد. رباعيات او در سال ۱۸۳۹ توسط «ادوارد فيتزجرالد» به انگليسی ترجمه شدند و غربی‌ها از همين طريق با مضامين رباعيات او آشنایی پیدا کردند.
بسیاری خیام را یکی از بزرگترین و نخستین شکاکین و به بیانی پدر «ندانم‌گرایی» ایران می‌دانند. «ارنست رنان» فیلسوف فرانسوی می گوید: «خیام، این رند هوشیار، برادر گوته است و نباید فراموش کرد که از جمله کافران بزرگوار دنیای اسلام است.»
«فردریک روزن» معتقد است که: «خیام یعنی شراب».
«الفردتنی سون» نیز خیام را «کافر کبیر» می‌نامد.
بسیاری وی را، عالمی آگاه و تیزبین و ریاضیدانی زیرک و فیلسوفی با آثار بی‌نظیر می‌شناسند.
«موریس مترلینگ» در کتاب خدا و هستی در تحلیل افکار خیام می گوید: «از دو حال خارج نيست، يا خدا قبلاً می‌داند من چه خواهم كرد و يا نمی‌داند. اگر نمی‌داند كه در اين صورت خدا نيست و در صورتی كه می‌داند چگونه انتظار دارد كه من كاری بر خلاف دانايی او بكنم و با رعايت اين دو نكته چگونه مرا بعد از مرگ مسئول نموده و كيفر خواهد داد.»
این تحلیل اشاره‌ای است به رباعی زیر:
«من مِی خورم و هرکه چو من اهل بوَد مِی خوردن من به نزد حق سهل بوَد مِی خوردن من حق از ازل می‌دانست گر مِی نخورم علم خدا جهل بوَد»
خیام در اشاره به عدم باورش به بهشت و جهنم نیز می‌گوید:
«گویند کسان، بهشت با حور خوشست من می‌گویم که آب انگور خوشست این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار کاواز دهل شنیدن از دور خوشست»
«تا چند زنم به روی دریاها خشت بیزار شدم ز بت‌پرستان و کنشت خیام که گفت دوزخی خواهد بود که رفت به دوزخ و که آمد ز بهشت»
«گويند: بهشت و حورعين خواهد بود وآنجا می ناب و انگبين خواهد بود گر ما می و معشوقه گزيديم چه باك؟ آخر نه به عاقبت همين خواهد بود؟» ــــــــــــــ
•• اگر دوستانی مشتاق خواندن دارید، لطفاً شناسهٔ کانال را در اختیارشان قرار دهید: @andiiishe
