حراج ملی و چند نکته اساسی سیدمحمد بهشتی، عضو پیوسته فرهنگست | پژوهشکده هنر

حراج ملی و چند نکته اساسی

سیدمحمد بهشتی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر، در یادداشتی، سه‌شنبه، هفتم تیر 1401، در روزنامه اعتماد از «حراج ملی» نوشت.

این یادداشت را بخوانید:
حاشیه‌هایی كه اخیرا درخصوص فروش آثار تاریخی در حراج ملی ایران ایجاد شده از چند منظر می‌تواند مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. نخست اینكه آیا اصولا برپایی یك چنین حراج‌هایی از منظر قانونی، موجه است یا خیر؟ مطابق قانون، داشتن، خرید و فروش، نقل‌وانتقال و خروج از كشور اشیایی كه از زیر خاك به هر شكل (قانونی و غیرقانونی) به دست می‌آیند، غیرقانونی است و ارتكاب آن جرم است و با آن برخورد می‌شود. اما مالكیت، خرید، فروش و نقل‌و‌انتقال اقلامی كه در زمره اشیای زیرخاكی نیستند، مجاز است و تنها خروج این نوع اشیا به خارج از كشور در صورتی كه در زمره اشیای تاریخی محسوب شوند به تشخیص وزارت میراث، غیرمجاز است. یعنی مثلا ممكن است یك قلم، صنایع دستی بسیار نفیس وجود داشته باشد كه فردی قصد خارج از كشور داشته باشد، برای این موضوع، مشكلی وجود ندارد و می‌توان این شیء را از كشور خارج كرد. اما اگر این اقلام، وجه تاریخی داشته باشند، امكان خروج از كشور وجود ندارد. البته تشخیص اینكه یك شیء تاریخی است یا نه؟ به عهده وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. از سوی دیگر باید دید، اگر برای فروش یك چنین اقلامی حراج برگزار شود، آیا مشكلی ایجاد می‌شود؟ اصولا حراج‌ها از این منظر كه یك داد و ستد علنی است و شفافیت بیشتری ایجاد می‌كنند، روش مناسب‌تری هستند. در روش‌های غیرشفاف، از یك‌طرف افرادی كه مالك اشیای تاریخی و هنری هستند و از سوی دیگر متقاضیانی كه خریدار این اشیا هستند، همچنین واسطه‌ها و دلالان، سه ضلع اصلی داد و ستد را شكل داده و فرآیند نقل‌وانتقال را عملیاتی می‌كنند. این روش هرچند غیرقانونی نیست، اما از این جهت كه علنی نیست و شفافیت ندارد و امكان تخلف، تقلب و گرانفروشی در آن وجود دارد، توصیه نمی‌شود. مسلما اگر داد و ستد اشیای تاریخی به صورت حراجی برگزار شود، اقدام منطقی‌تری است، چراكه شفافیت در آن وجود دارد و از منظر علم اقتصاد، تجارت شفاف، همواره بر سایر روش‌های غیرشفاف ارجحیت دارد. مساله بعدی آن است كه آیا خرید و فروش شیءتاریخی به‌طور كلی، اقدام مناسبی است؟ شخصا معتقدم اگر داد و ستد علنی و آشكار باشد، هیچ ایرادی به آن نمی‌توان گرفت، چراكه قانون این رویكرد را قابل قبول می‌داند. نگرانی‌هایی كه برخی مطرح می‌كنند كه ممكن است این اشیا از خارج سر در بیاورند، به نظرم بیهوده است. تحت هر شرایطی چه حراجی برگزار شود و چه در محافل خصوصی این خرید و فروش‌ها صورت بگیرد، شیء در صورت داشتن ارزش تاریخی نمی‌تواند از كشور خارج شود و گمركات كشور، مجوز خروج از كشور را صادر نمی‌كنند. یعنی گمرك از اداره كل‌های میراث در استان‌های مختلف استعلام‌های لازم را اخذ می‌كند و در صورت داشتن ارزش تاریخی، شیء را ضبط می‌كند. اینكه وزارت ارشاد مجوز برگزاری این حراجی را صادر كرده است و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نسبت به آن اعتراض دارد، موضوعاتی است كه به دو دستگاه اجرایی مرتبط است و اهمیت خاصی ندارد. به هر حال، میان 2 وزارتخانه ناهماهنگی‌هایی رخ داده كه باید تلاش كنند این ناهماهنگی‌ها را پایان دهند.
#فرهنگستان_هنر
#هنر
#سیدمحمد_بهشتی
#حراج_ملی
#artacademy
#art
@artacademy