2020-12-16 18:12:30
تخریب بافت تاریخی کازرون صدای آلمانیها را هم در آوردبنیاد توسعه کازرون پژوهی - «مارکوس ریتر»، مورخ هنر، شرقشناس و ایرانشناس آلمانی، در حوزه تاریخ هنر اسلامی فعالیتهای پژوهشی قابل توجهی داشته و در حال حاضر به عنوان استاد تمام و صاحب کرسی، در گروه تاریخ هنر دانشگاه وین اتریش مشغول به کار است. پیشینه فعالیتهای دانشگاهی و پژوهشی در دانشگاه بامبرگ آلمان، دانشگاه آمریکایی قاهره و دانشگاه تهران در رشتههای تاریخ هنر اسلامی، باستان-شناسی، ایران شناسی و مطالعات اسلامی و عربی و ترکی نیز در کارنامه علمی وی جای دارد.
پروفسور ریتر همچنین به عنوان محقق فوق دکترا، در انستیتوی مطالعات ایران آکادمی علوم اتریش مشغول به فعالیت بوده و پژوهشهای درخوری را در ارتباط با بافت تاریخی شهرهای مختلف ایران به انجام رسانیده است. کتاب مسجد و مدرسههای دوره قاجار تهران تألیف مارکوس ریتر نیز برنده کتاب سال ایران در بخش نشر بین المللی بوده است.
این پژوهشگر آلمانی در ارتباط با «بافت تاریخی مورد تهدید کازرون» در نامهای به برخی از پژوهشگران و همکاران ایرانی خود، نسبت به وضعیت کنونی معماری سنتی و خانههای تاریخی این شهر ابراز نگرانی کرده و امیدوار است که بتوان با برنامه ریزی هایی جهت طرح تغییر کاربری خانهها در قالبهای گردشگری یا اداری، این بناهای اصیل را که نماد هویت و فرهنگ شهرنشینی کازرون هستند، از خطر تخریب و نابودی همیشگی نجات داد.
نسخه کامل یادداشت پروفسور ریتر در رابطه با بافت تاریخی کازرون، در اختیار «بنیاد کازرون پژوهی» قرار گرفته و همکاران این بنیاد، این نامه را از انگلیسی به فارسی ترجمه کردهاند در این نامه آمده: هر کازرون تا چندی پیش، گنجینهای از خانههای تاریخی مربوط به قرون ۱۲ و ۱۳ هجری و حتی پیش از آن است و این گنجینه ارزشمند به حق چهرهای زیبا، ساختاری شکیل و هویتی منحصر به فرد به شهر داده بود.
استاد دانشگاه وین ضمن معرفی حوزه پژوهش و فعالیت خود، به «فرهنگ بومی و معماری سنتی کازرون» اشاره کرده و مینویسد: بیش از سه دهه است که در جایگاه یک باستان شناس و به عنوان مورخ هنر و معماری ایران و دیگر کشورهای همسایه در آسیای غربی و جهان اسلام، پژوهش و فعالیت داشتهام. گاهی در مقام یک ایرانشناس معرفی شدهام، اما شخصاً این عنوان را تنها در برخی از جوانب فرهنگی ایران میتوانم بپذیرم. فعالیت حرفهای من در ارتباط با ایران دوران قاجار، هنر دوران میانه در ایران و مصر و همچنین هنر دوران اولیه اسلامی در بین النهرین و سوریه است. در واقع علاقه و اشتیاق من به میراث غنی و فرهنگ متنوع و ارزشمند ایران و غرب آسیا فراتر از فعالیت من است.
وی درباره نمای عمومی شهر کازرون مینویسد: کازرون در گذشتهای نه چندان دور میتوانست از منظر معماری، عنوان «شهر سپید» را به خود اختصاص دهد، چرا که نمای بیرونی خانههای این شهر، یکدست به رنگ سفید بود. معماری خانههای تاریخی کازرون و بافت، درون مایه، عناصر معماری و نقوش تزئینی آنها به یک سنت بومی ویژه در این شهر اشاره دارد که متفاوت از معماری دیگر خانههای تاریخی در برخی از شهرهای منطقه مانند بوشهر، شیراز و یا حتی معماری بندری و حاشیه خلیج فارس است.
در این میان میتوان به نقوش منحصر به فرد نورگیرهای گچی در خانههای قدیمی شهر اشاره کرد که جز شاخصههای معماری کازرونی بوده و بسیار درخور مطالعه و تحقیق است.
او نمای برخی از خانههای اصیل کازرون را چنین شرح میدهد: مجموعهای زیبا از دو یا سه ستون مدور به هم پیوسته، عنصر معمارانه ای است که در برخی از خانههای تاریخی کازرون به چشم میخورد و در حقیقت یادآور سنتهای معماری دوره ساسانی و اوایل دوران اسلامی است، زیرا این سبک و سیاق معمارانه در نماسازی را میتوان در نمای کاخ ساسانی سروستان در فارس و در سردر کاخ ساسانی تیسفون در بین النهرین نیز مشاهده کرد.
این فرم از ستونهای جفتی بهم پیوسته در کنار دیگر نقش و نگارهای دوران ساسانی، در خانهها و اقامتگاههای دوران اولیه اسلامی به عنوان مثال در اردن نیز یافت میشود. بدین ترتیب کاربرد چنین عناصری در خانههای تاریخی کازرون، نه تنها حاکی از تداوم حیات و ادامه یک سنت ساختمانسازی تاریخی و قدیمی و یا گواه احیای مدلهای معماری سنتی کازرون است، بلکه این خانهها را به موازات سبک معماری منطقهای و فرامنطقه ای، به بین النهرین و دیگر مناطق پیرامونی نیز مرتبط میسازد.
49 viewsعمادالدین شیخ الحکمایی, 15:12