2022-05-22 01:42:01
نکات تفسیری
رازهای سر به مهر.
در آیات قرآنی از آگاهی خدا نسبت به سرّ و اخفی سخن به میان آمده است. خداوند می فرماید:
فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفَى؛
پس به راستی خداوند رازها و نهان تر ها را می داند.(طه، آیه 7)
فرق میان سر و اخفی در این است که سر یا همان راز در فارسی، امری است که انسان آن را آگاهانه از دیگری نهان می کند ؛ پس خود انسان نسبت به آن آگاهی دارد؛ مانند عشق به کسی که ابراز نمی کند و مانند رازی در دل دارد.
اما اخفی می تواند افضلی باشد که به معنای خفی است یا آن که به همان افضل باشد. در این صورت می تواند دو نوع دیگر را شامل شود که شامل: خفیات و اخفی می شود.
خفی و مخفی آن چیزی است که خود انسان نیز از آن آگاه نیست و به تعبیر روان شناسی امروزی جزو ضمیر ناخودآگاه است و انسان به آن آگاهی ندارد؛ زیرا خفی همان نهان است که به عللی چون فراموشی انسان نسبت به آن آگاهی خودش را از دست داده است؛ ولی آثار آن در زندگی او نمودار است؛ مانند مساله ای که در کودک با آن رو به رو شده بود و ترسیده و امروز از چیزی وحشت دارد ولی نمی داند، چرا این طوری است و چنین واکنشی را نشان می دهد. البته می توان به خفیات و ضمیر ناخودآگاه از طریق هپنوتیزم و روان کاوی آگاه شد و آن راز نهان و مخفی را آشکار کرد.
اما اخفی آن نهان تر است که حتی با روان کاوی نیز نمی توان به آن رسید؛ زیرا اموری است که در باطن نهاد آدمی چنان دفن و دفینه شده آگاهی نسبت به آن برای آدمی محال است؛ مثلا اموری که در آینده ممکن است انجام دهد؛ زیرا سرشت هر کسی اقتضائاتی دارد که الان بر شخص مخفی و نهان است و در موقعیتی ها آن را بروز و ظهور می دهد.
از نظر قرآن، خداوند چون حائل میان خود شخص و قلب یعنی حقیقت وجودی اش است، این خداوند از خود فرد به خودش آگاه تر است و اگر برای دیگران اسرار این شخص قابل فهم و آگاهی نیست، و یا برای خود شخص خفیات قابل آگاهی نیست؛ برای خداوند نه تنها این دو مرحله قابل رویت و شهود عینی و علم حضوری و شهودی خداوند است، بلکه مرتبه سوم آن یعنی اخفی نیز قابل علم به علم رویت و شهود است. خداوند می فرماید: وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ.(انفال، آیه 24)
پس خداوند هم به رازهای سر مهر آدمی آگاه است و هم به ضمیر ناخودآگاهش علم رویتی و بصیرتی دارد و هم نسبت به اخفی که بر همگان حتی فرشتگان رقیب عتید نیز مخفی و نهان است، آگاهی دارد. در برابر چنین خدایی گناه نکنیم؛ زیرا او شاهد هر فکر و خیال و عمل ماست: أَلَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرَى؛ مگر ندانسته كه خدا مى بيند؟! (علق آیه ۱۴) همین شاهدی که از ما به خودمان آگاه تر است و علم حضوری او در نهایت تمامیت و کمال نسبت به ما است، حاکم و قاضی روز داوری در قیامت است.
امير المؤمنين علي عليه السلام می فرماید: اِتَّقُوا مَعاصِيَ الخَلَواتِ فَإنَّ الشّاهِدَ هُوَ الحاكِمُ ؛ از گناهان پنهانى بپرهيزيد ؛ به راستی آن كه شاهد است، همو داور است . (غرر الحکم، حرف الف شماره؛ 2524)
خلیل منصوری
T.me/hefzequranchannel
239 views22:42
ک
