2022-06-18 13:44:26
مستند «عیسی و اسلام»،
پخش از ۱ تیر ۱۴۰۱ در 14 بخش در عنقاء
زهیر میرکریمی
@interdisciplinarity
در سال ۲۰۱۵ میلادی مستندی از شبکه‌ی آرته‌ی فرانسه پخش شد با عنوان «عیسی و اسلام» [Jésus et l'islam]. این مستندِ ۳۶۰ دقیقه‌ای، که در ۷ قسمت سامان یافته بود، به بررسی نسبت عیسی (و بایبل و مریم و مسیحیّت و یهودیّت) با اسلام (و محمّد و قرآن) پرداخته است. این مستند، در حوزه‌ی تخصصی‌اش، یعنی قرآن‌پژوهی و تاریخ اسلامِ آغازین، از چند جهت سرآمد است:
۱. هیچ مستند دیگری، تا آنجا که اطلاع دارم، به این تفصیل و به این دقت به بررسی رابطه‌ی میان عیسی (و بایبل و مریم و مسیحیّت و یهودیّت) با اسلام (و محمّد و قرآن) نپرداخته است؛ به‌نحوی که بتواند هم برای مخاطب عمومی جالب‌توجه باشد و هم انتظار مخاطب متخصص را برآورده بسازد.
۲. اگرچه از عنوان مستند برمی‌آید که به رابطه‌ی عیسی و اسلام بپردازد، اما این موضوع در واقع محل ورود این مستند به حوزه‌ی گسترده‌ی قرآن‌پژوهی و تاریخِ اسلامِ آغازین است. جز در چند نوابخش نخست این مستند، دیگر نوابخش‌ها به مسائلی درباره‌ی خاستگاه‌های جنبش محمّد، روند شکل‌گیری اسلام، زیرمتن‌های قرآن، تدوین قرآن، شخصیت تاریخی محمّد، و رابطه‌اش با دوران باستان متأخر می‌پردازند. از این منظر، این مستند یک دوره‌ی نسبتاً کامل برای آشنایی مخاطبان عام با مهم‌ترین موضوعات قرآن‌پژوهی و تاریخِ اسلام آغازین به نحوه محقّقانه است.
۳. سازندگانِ این مستند، ژِرار موردیا و ژِرُم پریور، کارنامه‌ی درخشانی در تولید برنامه‌های مستند در حوزه‌ی مطالعات ادیان دارند و از ادبیات این مباحث به‌خوبی مطلع‌اند. از همین رو، مجموعه‌ای از برجسته‌ترین دین‌پژوهان، اسلام‌پژوهان، قرآن‌پژوهان، بایبل‌پژوهان، نسخه‌شناسان، و مورّخان را برای ساخت این مستند گردآورده‌اند.
۴. کتابخانه‌ی ملی فرانسه و مرکز ملی سینمای فرانسه در ساخت این مستند مشارکت داشته‌اند، و در جای‌جای این مستند شاهد ارائه‌ی نسخه‌خطی‌هایی از قرآن، بایبل، متون یهودی، مسیحی، اسلامی، و متون تاریخی دیگری هستیم که از سوی کتابخانه‌ی ملی فرانسه فراهم شده‌اند.
۵. سازندگان این مستند کوشیده‌اند تا تصویری چندجانبه و فراگیر، و در عین حال علمی و مستند، ارائه کنند. از همین رو، پژوهشگرانی که در این مستند با آنها مصاحبه شده است از طیف وسیعی انتخاب شده‌اند: مسلمان و غیرمسلمان، شرقی و غربی، و دانشگاهی و غیردانشگاهی. پژوهشگران از کشورهای گوناگون گرد آمده‌اند: ایران، تونس، سوریه، فلسطین/اسرائیل، آلمان، فرانسه، بلژیک، انگلستان، و امریکا. البته چون هریک از آنها به زبانِ منتخب خود سخن می‌گویند در این مستند ۴ زبان شنیده میشوند: فرانسوی، آلمانی، انگلیسی، و عربی.
۶. دیدگاه‌ها و نظرهای پژوهشگران یکسان نیستند. مزیّت این مستند در ارائه‌ی نظرهای مختلف اما محقّقانه و نقّادانه در موضوعات گوناگون است. پژوهشگرانی در بعضی از بخش‌ها، در کنار ارائه‌ی نظرهای علمی و تحقیقی‌شان، نظرهای ایمانی خود را نیز ابراز کرده‌اند. تعامل‌ها یا تقابل‌های این دو دیدگاه جالب‌توجه است.
۷. مستند به نحوی ساخته شده است که مطالب هم برای مخاطب متخصص و آشنا به مباحث دستاورد داشته باشد و هم مخاطب علاقه‌مند را با این حوزه‌ی پرشورِ مطالعاتی بیشتر آشنا بکند.
پژوهشگرانی که در این مستند سخن گفته‌اند از این قرارند:
عبدالمجید الشَرَفی | Adbelmajid Charfi
انگیلیکا نُیْوِرت | Angelika Neuwirth
أسماء هِلالی | Asma Hilali
عزیز العَظمِه | Aziz Al-Azmeh
کریستییَن ژولییَن روبَن | Christian Julien Robin
کلود ژیلیو | Claude Gilliot
داوید کِلتز | David Kiltz
دومینیک سِربِلو | Dominique Cerbelaud
عمران البَدَوی | Emran Al-Badawi
فرانسوا دِروش | François Déroche
فرانسوا-زاویه پُنس | François-Xavier Pons
فرِدریک اَمبِر | Frédéric Imbert
گابرییِل سعید رِینولدز | Gabriel Said Reynolds
گیوم دی | Guillaume Dye
گی اِستِرامسا | Guy Stroumsa
هشام جَعَیّط | Hichem Djaït
هلگِر زِلِنتین | Holger Zellentin
ژاکلین شَبّی | Jacqueline Chabbi
مهدی عَزایِز | Mehdi Azaiez
میشائیل مارکس | Michael Marx
محمدعلی امیرمُعِزّی | MohammadAli Amir-Moezzi
پاتریشیا کرون | Patricia Crone
شوکت توراوا | Shawkat Toorawa
سیدنی گریفیث | Sidney Griffith
سلیمان علی مُراد| Suleiman Ali Mourad
یوسِف کوُریِّه | Yousef Kouriyhe
راوی: منوئِلا مورگِن | Manuela Morgaine
@interdisciplinarity
951 viewsGhasem Darzi, edited 10:44
م
