2021-08-23 19:16:54
سرت سلامت، ای آذربایجان!
«ایلدیریم»ِ ادبیات آذربایجان خاموش شد
سحرگاهان سواری از بر دشت
دمی جولان گرفت و زود بگذشت
چومهتاب سحرگاهان شفق ریخت
چو خورشید شبانگاهان به‌در گشت
(بایاتی آذربایجانی، ترجمۀ سعید سلطان‌پور)
با تاسف بسیار، امروز 28 مرداد 1400 شخصیت برجسته اجتماعی و ادبی آذربایجان، کوشندۀ راه آزادی و عدالت اجتماعی و تلاشگر خستگی‌ناپذیر توسعۀ فرهنگ و ادبیات آذربایجان، شاعر و روزنامه نگار برجسته دکتر حسن ریاضی (ایلدیریم) به دلیل ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.
حسن ریاضی (ایلدیریم) در 30 بهمن ۱۳۳۷ در روستای جمال‌آبادِ سراب به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در شهرهای هریس و مهربان و دبیرستان را در تبریز به پایان برد و سپس در «دانشگاه علوم پزشکی ایران» تحصیلات خود را ادامه داد و سال‌های طولانی در بیمارستان دکتر شریعتی تهران در خدمتِ هم‌نوعان خود بود.
حسن ایلدیریم از کودکی در خانواده خود با ادبیات آذربایجان آشنا شد. پدرش که از علاقه‌مندان نهضت ملی آذربایجان بود، فرزندان خود را در خانه با کتاب‌های ترکی آشنا کرد و حسن در نوجوانی در شب‌نشینی‌های زمستانی روستا، داستان‌های کلاسیک ادبیات آذربایجان مانند «کوراوغلو» و «اصلی و کرم» را برای اقوام و خانواده می‌خواند. در نتیجۀ همین شیفتگی به ادبیات، از سال 1354 به صورت جدی به مطالعه و نگارش در حوزه زبان و ادبیات آذربایجان پرداخت. انقلاب بهمن 1357، حسن ایلدیریم را در موقعیت مناسب‌تری برای آشنایی با ادبیات آذربایجان قرار داد. پس از انقلاب، به رغم سن‌و‌سال کم، از همکاران فعال مجلۀ پرخوانندۀ «یولداش» بود. نوشته‌های او در شماره‌های مختلف این مجله اثباتی است بر جهان‌بینی ارزشمند او در دفاع از حقوق زحمتکشان و دفاع از زبان ترکی آذربایجانی به عنوان سرمایه ملی مردم آذربایجان.
در زمانی که مطبوعات نوپای آذربایجانی با محدودیت‌های بسیار روبه‌رو بودند، همراه با جمعی از دوستان و همکارانش انجمن «آرزو کاروانی» (کاروانِ آرزو) را راه‌اندازی کرد و فعالیت‌های ادبی خود را تا زمان درگذشت حسرت‌بارِ «حبیب ساهر» در قالب این انجمن ادامه داد. بعدها یکی از بنیان‌گذاران «انجمن ادبی مدنی ساهر» شد و به‌عنوان یکی از ارکان اصلی این انجمن تاثیرات ارزشمندی در ادبیات آذربایجان گذاشت. همزمان همکاری نزدیک او با «انجمن ادبی صابر»، به نزدیکی بیش‌از‌پیش دو انجمن ساهر و صابر منجر شد و حسن‌ایلدیریم به‌عنوان فصل مشترک این دو نهاد ادبی برجسته آذربایجان، مسؤولیت مهمی در اداره هر دو انجمن داشت.
در دهه 70، حسن ایلدیریم از ارکان اصلی برگزاری مراسم بزرگداشت شخصیت‌های ادبی و فرهنگی آذربایجان بود. فعالیت‌های او در این دهه همچنین بر انتشار کتاب اشعار شاعران آذربایجانی متمرکز بود. او به‌عنوان شاعری توانمند، ادبیات‌شناسی آگاه و روزنامه‌نگاری متعهد، انتشار آثار دیگر شاعران و نویسندگان آذربایجان را بر انتشار آثار خودش مقدم دانست و در این راه فعالیت‌های ارزشمند و فداکارانه‌ای انجام داد.
حسن ایلدیریم پرورش‌یافتۀ مکتبِ شعرِ «حبیب ساهر» و در عرصه روزنامه‌نگاری، دانشجوی با استعداد و فرزند خَلف مکتب دکتر «بهزاد بهزادی» بود. او از سال 1382 به عنوان سردبیر فصلنامه آذری، نگهبان زبان، فرهنگ و ادبیات ترکی آذربایجانی شد و با کوشش بسیار این فصلنامه را به عنوان میراث ماندگار مردم آذربایجان، نزدیک به دو دهه ادامه داد.
او به عنوان روزنامه‌نگاری متعهد، همراه همیشگی تمامی انجمن‌ها، مطبوعات و محافل ادبی آذربایجان بود. در ابتدای دهه 90 شمسی با راه‌اندازی سایت ایشیق از سوی «ایشیق گنجلری»، به عنوان مشاور اصلی این سایت در کنار جوانان ایشیق بود و با راه‌اندازی «مجله ایشیق» تمام‌قد به حمایت فکری و معنوی خود از آن ادامه داد.
کتاب سه‌جلدی «آنا دیلی» -که حاصل کوشش مشترک حسن ایلدیریم و دکتر بهزاد بهزادی در تدوین آیین نگارش و دستور زبان ترکی آذربایجانی است- و همچنین «شناخت‌نامه ناظم حکمت» از مهمترین آثاری هستند که او در حیات ادبی خود باقی گذاشت. در ماه‌های پایانی عمر خود با اصرار دوستان نزدیکش، پذیرفت که مجموعه آثار خود را برای آماده‌سازی در اختیار ناشر قرار دهد. «مجموعه اشعار» در 5 جلد، کتاب «مجموعه مقالات نقد ادبی» و همچنین کتاب «ترجمه‌هایی از ادبیات جهان» در زمانی کوتاه آماده نشر شد. از این کتاب‌ها، دو مجموعه شعر «یاغیش یوخوسو» (رویای باران) و «گؤزلریمدن آسیلدیم» (از چشمانم آویخته شدم) به زودی از سوی «نشر موغام» در تبریز در اختیار مخاطبان قرار خواهد گرفت.
افسوس که فرزند فداکار آذربایجان شاهد انتشار هیچ‌یک از این کتاب‌ها نبود و قلبِ شاعر او، در همان بیمارستانی که سال‌ها در آن به دیگر بیماران خدمت کرده بود، برای همیشه از تپش باز ایستاد.
340 viewsعاشق حسینم, 16:16
ک
