به یاد دکتر احمد ساعی (۱۳۱۷- ۵خرداد ۱۴۰۱) دهه های 50 و | کامبیز نوروزی-حقوق و جامعه
به یاد دکتر احمد ساعی (۱۳۱۷- ۵خرداد ۱۴۰۱) دهه های 50 و 60 در هر دو رشتۀ حقوق و علوم سیاسی، دوران طلایی دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران اند. دورانی که اگرچه با انقلاب فرهنگی و تعطیلی ناحق و زیانبار بعد از آن و تصفیۀ ناروا و غیرقانونی بهترین استادان علوم سیاسی و حقوق همراه بود و آسیب دید ولی همچنان درخشان است و بعد از آن به تدریج به مسیر قهقرا افتاد. احمد ساعی از نسل استادان همان دوران بود. در رشتهء حقوق اصولاً دروس غیر حقوقی به خطا، سبک و سرسری تدریس می شوند. نه دانشکده و نه دانشجویان اهمیت چندانی به درسهای غیر حقوقی، مثل اقتصاد و مقدمۀ جامعه شناسی و .... نمی دهند. اینها را در دروس عمومی و در حد 2-3 واحد بیشتر درس نمی دهند. بماند که این دیدگاه عقب ماندۀ غیر علمی چه آسیبی به آموزش حقوق و فهم و درک دانش آموختگان حقوق می زند. کسانی هم که برای تدریس این دروس به دانشکده های حقوق دعوت می شوند معمولاً استادان درجه اولی نیستند. زحمتشان را می کشند ولی برای تدریس درسی که تخصصی نیست، 2 یا 3 واحد بیشتر نیست و در دغدغه های دانشجوی حقوق هم معمولاً جایی ندارد، استاد درجه یک کمتر تدریس چنین دروسی را می پذیرد. انها هم تدریس را قبول می کنند اغلبشان خیلی کار را جدی نمی گیرند. دانشجو هم ذوق چندانی ندارد و منتظر درس های اصلی حقوقی است. دکتر احمد ساعی در دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران استاد برجستهء رشتۀ علوم سیاسی درس بود که در این رشته درس می‌داد. اما در سال تحصیلی 57-58 تدریس درس اقتصاد را برای سال اولی¬های حقوق بر عهده گرفت که این خوش‌اقبالی دانشجویان همان دوره بود. خلق و خویی داشت آرام و دلنشین. با دانشجو رفیقانه مواجه می شد. یک خصوصیت منحصربفردش این بود که آن زمان در کلاس درس سیگار می کشید و دانشجوها هم مجاز به سیگار کشیدن در کلاس بودند. در ایران تدریس معمولاً شکل دستوری دارد. از دوران ابتدایی تا متوسطه و بعد هم دانشگاه، علم و دانش و معرفت را مثل بخشنامه های اداری یا فرامین نظامی دستور می هند و مقلد می سازند. دانش آموز و دانشجوی خوب، لااقل در رشته های علوم انسانی و علوم اجتماعی، معمولاً کسی است که مقلد بهتری باشد و دستور را بهتر اجرا کند. دکتر احمد ساعی اما در زمرۀ چند استاد آن دوران دانشکده بود که درس را دستور نمی داد. شرح می داد. دانشجوی جوان تازه وارد می توانست به راحتی در کلاس حرفش را بزند. او هم بدون آنکه دانشجو را سرکوب کند یا با نگاه عاقل اندر سفیه در دانشجو بنگرد یا قیافۀ دانای کل به خود بگیرد به آرامی و چهره ای که اغلب لبخندی نرم بر آن بود جواب دانشجو را می داد و حتی مباحثه می کرد. در آن دوران که همزمان با تب و تابها و هیجانهای غلیظ و آتشین انقلاب و تفکرات انقلابی بود می توانست هم درس علمی اش را بدهد و هم آن را با مسائل روز پیوند دهد. این خصوصیت چیزی بود که استادان درسهای اصلی حقوق کمتر داشتند و دارند و درسهاشان بیگانه از مسائل روز پیش می رود. این شیوۀ تدریس دکتر ساعی ذوقی ایجاد می کرد برای شنیدن درسش. هر قدر دروس عمومی و غیر حقوقی دیگری که آن زمان تدریس شد، کم رونق بودند و بی اثر، همان درس دو واحدی اقتصاد دکتر ساعی ذوقی می آورد و رونقی می داشت. درس او این امکان را فراهم می کرد که دانشجوی سال اول حقوق، از 2 واحد درس عمومی اقتصاد خیلی بیش از 2 واحد بهره ببرد. چنانکه تأثیر آن کلاسِ مختصر همچنان باقی بماند. همین کافی است تا یک دانشجوی قدیمی از رشتۀ تخصصی دیگر یاد و خاطرش را بسیار گرامی بدارد نسل استادانی در دانشکدهء حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که مرحوم دکتر احمد ساعی یکی از ایشان بود افسوس که چندان جانشین ندارد. روحش شاد و یادش بخیر. https://t.me/kambiznouroozi
