Kurdish Book House

2022-08-10 11:49:00 وڵامی مامۆستا لەتیف‌هەڵمەت بۆ لێدوانێکی مامۆستا شێرکۆ‌ بێکەس

سەرەتا دروود و گوڵباران بۆ گیانی پاکی کاک شێرکۆ بێکەسی هاوڕێ و برام ... واللە زۆر ئاساییە دوو شاعیری هاوچەڕخ کە خۆیان بە پێشەنگی نوێگەری زانیوە قسەی لەو جۆرە و زیاتریش بەیەکدی بڵێن بەڵام بەخوا من زۆرینەی شیعرەکانم دە تا پازدە جار پێداچوونەوەم بۆ کردووە و ئەنجا بڵاوم کردۆتەوە و شانازی دەکەم کەبیروڕای لێکۆڵەران و نووسەرانی گەورەی عەرەبی وەکو دكتور حاتم الصكر و ابراهیم خیاط و دکتۆر فاضل ثامر و علي حسن فواز و يوسف يوسف و سەید علی ساڵحی و جمال نوري و يوسف حەیدەری و هیشام القیسی و دەیان نووسەری دیکەی کورد و عەرەب و هتد ... دەربارەی شیعرەکانم پیچەوانەی ئەو قسەیەی کاک شێرکۆیەو سەروبەری ئەو بیروڕایەی کاک شێرکۆ بێکەس هەڵدەوەشێننەوە ...

لەڕاستیدا ئەوەی کاک شێرکۆی برام دەربارەی شیعری من گوتوویەتی ڕێک و ڕەوان بەسەر شیعرەکانی خۆیویدا دەسەپێ و پەلەپڕووزێیەکی زۆر زۆر بەگەلێ لە شیعرەکانی کاک شیرکۆدا دیارە و هەر لەبەر ئەوەشە باسی ئەوە دەکات کە کەمینەیەکی زۆر کەمی شیعرەکانی خۆی نەمرییان بۆ دەنووسرێ ....

جگە لەوەش ناکۆکی پاک و بێگەرد لەنێوانی شاعیراندا هەر بووە و هەر دەبێ و کاتی خۆی ململانێیەکی زۆر لە نێوانی بەدرشاکر سەیاب و عبدالوهاب البیاتی و نازک الملائکەدا هەبووە و کەسیان دانی خێریان بەوی دیکەیاندا نەناوە ... بەڵام هەرسێکیان و هەر یەکە و بەشێوازی خۆیان سێ پێشەنگی نوێگەری شیعری عەرەبی بوون لە عێراقدا ....
زۆر ئاساییە دوو شاعیری پێشەنگی نوێگەری شەڕەقسەبکەن ...

منیش کاتی خۆی لە دیدارێکدا وتم ڕوانگە هێلکەیەکی پیس بوو هیچی هەڵنەهێنا .....
بێگومان کە من قسەی وام کردووە بە ڕۆانگە بێگومان کاک شێرکۆی برایشم وەڵامی وام دەداتەوە ... خۆ چەپکە گوڵم پێشکەش ناکات ..،
ئیتر شاعیریش مرۆڤە و ڕق و کینەشی هەیە و ڕکەبەرایەتی لەگەڵ شاعیرانی داهێنەردا دەکات و هاوڕێتیشیان دەکات ...
شیعریش لە سیاسەت جیاناکرێتەوە و ململانێی ڕەش و سپیشی تیایە ...
جگە لەوەش من دوای کۆچی دوایی کاک شێرکۆ نزیکەی هەشت دیوانی دیکە شیعرم بڵاوکردۆتەوە ...

من شتێکی خۆش دەگێڕمەوە کاتی خۆی هاوڕێیەک شتێکی لەسەر دیوانێکم نووسی دیوانەکەی زۆر بەلاواز لەقەڵەمدا کەچی لێکۆڵەرێکی گەورەی وەکو فاضل ثامر چەند شیعرێکی ئەو دیوانەمی بەشاکاری شیعری و جیهانی ئەژماردووە ...

من ئەوەم بەسە کە لێکۆڵەری گەورەی عێراقی فاضل ثامر لە وتارێکیدا لە فیستڤاڵی ڕێزلێنای لەتیف هەڵمەتدا گوتی ــ
«کتب لطيف هلمت بكل معنی الحداثه قصيدة كردية عالمية»

من و شێرکۆ برابووین و براین و دوو پێشەنگی شیعری نوێی کوردین و دووبرای ئازیزی یەکدی بووین و ململانێشمان بووە بەڵام هەمیشە بەئاشتەوایی ژیاوین ...
گوڵبارانی دروود بۆ ڕۆحی بەرزەفڕی کاک شێرکۆ بێکەس ...
ئەدەب و شیعر بەململانێی پاکەوە جوانن و نەمری بۆخۆیان تۆمار دەکەن



ڕوونکردنەوە: لە ڕێکەوتی ۱۴۰۱/۰۳/۲۵ بابەتێک بە نێوی «نووسەرانی کورد لە ڕوانگەی شێرکۆ بێکەس»وە بڵاوکرایەوە. لە ڕێکەوتی ۱۴۰۱/۰۵/۱۹ وەڵامی #لەتیف_هەڵمەت بۆ هەڵوێستی #شێرکۆ_بێکەس لەسەر ئەزموونی شیعری لەتیف هەڵمەت ناردراوە بۆ ماڵی کتێبی کوردی.

شێرکۆ بێکەس بەم شێوە باس لە ئەزموونی شیعری لەتیف هەڵمەت دەکات:

«بەلای منەوە کەم شاعیر هەیە ئەوەندەی لەتیف ھەڵمەت بەهرەی شیعری خۆڕسکی و سروشتی بەقوڵپ بێ، وکوو کانیی بەهارە، تەقینەوەی بە هاژەیە. نەفەسی درێژ و زمانی سادەیە. هەندێ پارچە شیعری لە نموونە هەرە جوانەکانی شیعری ئەم سەردەمەن، بەڵام ئەم شاعیرەمان ئەو بەهرە بەپیتەی خۆی، ئەو هەڵقوڵینە بە لرفە و گەرم و گوڕەی، هەندێجار بە دەستی خۆی ساردئەکاتەوە. بژاری شیعر زۆرکەم یان هەر نایکات، چۆن هات و چەند هات ئەم لە ئاستیاندا دەستەوەستانە. ئەو لەبەر ڕۆیشتنی بەهرەیە لە وزەی داهێنانی شاعیر کەم ئەکاتەوە. من هەموو جارێ وتوومە دنیای شیعری هەڵمەت لە دوورەوە ئەوەندە جوانە حەزئەکەیت زوو بیگەیتێ، بەڵام کاتێ ئەچیتە ناوی بەهۆی ئەو بژارنەکردنەوە ئەبێ هەر بە پێوە بوەستیت و زۆر نەمێنیتەوە! وێنەی شیعری زیندوە و بێ تەکەلوفەو ئەچنە دڵەوە.»

شێرکۆ بێکەس و لەتیف هەڵمەت - ۲۰۰۳

درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-970/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-08-04 21:30:27 در سجده‌گاه زخمِ شفقی سبز

به قلم #عطا_نهایی

نام من رؤیاست
از سرزمین افسونم
پدرم کوه و مادرم مه
من در سالی که ماهش را کشته بودند
در ماهی که هفته‌اش را
و روزی که ساعتش
در بامداد شبی که باد را حامله بود
شبی پشت خمیده از بار سنگینِ راهی دشوار
در سجده‌گاه زخمِ شفقی سبز
چونان پرتوی خونین
شمعی روشن
با فریاد پرسشی
از مادر زاده شدم.

برای من نوشتن دربارهُ زندگی و شعر شیرکو بیکس، همچون صعود از یکی از رفیع‌ترین قله‌های رشته کوه زاگرس، به همان اندازه که وسوسه برانگیز است، هراسناک هم هست؛ زیرا که زندگی او همانا شعر او و شعر او روایت رنج‌های مردمی است که لحظه لحظه‌های زندگی‌شان را در جنگ برای ماندگاری و مقاومت در برابر یورش و تهاجم قدرت‌هایی سپری کرده‌اند که قریب صد سال است سرزمین آبا و اجدادیشان را همچون گوشت قربانی میان خود تقسیم کرده و به کمتر از اِمحا و نابودیشان راضی نبوده‌اند.

شعر شیرکو رساترین فریاد زندگی است، که از قربانگاه‌های این مردم به گوش می‌رسد؛ فریادی در رثای آزادی، عدالت و بدیهی‌ترین حقوق انسانی، و عجبا که این فریادِ به خون آلوده هرگز لحن خشم و خشونت، نفرت و خونخواهی به خود نمی‌گیرد، از مسیر اعتدال و شفقت منحرف نمی‌شود و در دامچاله‌های رادیکالیزم، ناسیونالیزمِ کور و نژادپرستی نمی‌افتد؛ زیرا که راهبر شاعرش عشق است. امید و عشق، دو خورشید تابان که همهٔ عمر مسیر سخت زندگی‌اش را روشن کرده‌اند. دو چشمهٔ جوشان که در طول سالیان درخت تنومند شعرش را سیراب کرده‌اند.

ناامیدی جمود است، صخره یخ
که هیچ چیز آن‌را نمی‌شکند.
خوش آمدی‌ ای عشق مقدس
تو که در چشمانم طلوع می‌کنی
صخره‌های یخ آرام آرام می‌شکنند
آب می‌شوند.

زندگی و شعر شیرکو دو موضوع متفاوت نیستند که بشود جداگانه بدان‌ها پرداخت. او همچون هر شاعر بزرگ دیگری شعرش را به تمام و کمال زیسته است. یا شاید بایستی بگویم که زندگیش را لحظه به لحظه سروده است. و این دویِ یکی شده تجلی رنجی هستند که نطفه آن در تاریخ ملتش بسته شده است. رنجی که همچون تقدیری محتوم در طول زندگی‌اش نتوانست از آن بگریزد. تقدیری که گویا در اولین لحظه پس از تولد، توسط مامایش، زن مسیحی همسایه، مریم نامی، به تعبیر شاعر «چون گل ختمی روییده در تاریکی، با تکه ای زغال صلیبی بر پیشانیش رسم می‌کند. و تاج خاری بر سرش می‌گذارد. سپس همچون بره‌ای تازه‌زاد او را در آغوش غریبش می‌گیرد. به گونه‌هایش بوسه می‌زند و اولین قنداق سفر و صلیب زندگیش را به او می‌بخشد.»

طولی نمی‌کشد که این تمثیل ناتمام را زن کولی جادوگری تکمیل می‌کند. هنگامی که مادرش برای او تعریف می‌کند که گویا دیده است که مار دراز و سیاهی در نبود او به دور قنداق کودکش پیچیده، سرش را بر شانهٔ او گذاشته، انگار که بخواهد چیزی را در گوش او زمزمه کند. زن کولی به مدد قابهای جادوگریش این واقعه را اینگونه برایش تفسیر می‌کند: «رنج عمر آدمی را همچون جویباری از خون به دنبال خودش می‌کشاند. مار راز زبان را به او، که برگذیده‌اش است، می‌آموزد. کودکِ تو وقتی که بزرگ شود واژه‌ها را به افسون تبدیل می‌کند. رویا خودش به سراغ او می‌رود و راز یزدان را (که آگاهی است) و پیامبران را (که رسالت است) برایش تحریر می‌کند.» و این‌گونه است که پیچیدن مارِ زبان به صلیب قامت شاعر ترجیح بند رنجنامهٔ زندگیش می‌شود.

شیرکو بیکس در خردسالی پدرش را، #فایق_بیکس، که از شعرای مبارز و نامیِ کرد است، از دست می‌دهد. بعدها مادرش هم به علت فقر و تنگدستی شدید، ناچار به ازدواج مجدد می‌شود و او تنها می‌ماند. تنها در مواجهه با جهان پیرامونش که حریصانه قصد درک و شناختش را دارد؛ و در مواجهه با تاریخ ملتش که از لای کتاب‌های پدرش همچون کوهی بر سرش آوار می‌شود. تاریخی که به گفته خودش «با آتشی که در گلزار اَوستا می‌افتد» شروع می‌شود، «با غروب بانگ مغ‌ها و چکیدن آخرین قطرات لبخند گاتاها»؛ تاریخی که «سرمای یخبندان زمستانی است که هرگز گرمش نمی‌شود.»

شیرکو بیکس و عطا نهایی - سلیمانیه ۱۹۹۷

ادامه مطلب...

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-968/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ به کانال "خانهٔ کتاب کُردی" بپیوندید:

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-07-20 20:37:41 چاپکراوی نوێ

قامووسی زمانی کوردی، بەرهەمی مامۆستا عەبدوڕەحمان زەبیحی بڵاوکرایەوە

ناسنامەی کتێب: «قامووسی زمانی کوردی»، #عەبدوڕەحمان_زەبیحی، ۵۶۰ لاپەڕە، چاپەمەنی #خانی، سەقز ١٤٠۱.

ناوەندی #خانی لە درێژەی چالاکییەکانی‌دا و بەتایبەت لە درێژەی چاپ‌کردنەوەی دووبارەی بەرهەمە کلاسیکە کوردییەکان‌دا، بە شێوەیەکی شایان و ڕازاوە، ئەمجارەیان فەرهەنگی شاز و نایابی "قامووسی زمانی کوردی" بەرهەمی مامۆستا #عەبدوڕەحمان_زەبیحی چاپ و بڵاو کردەوە.

پێموانییە خوێنەرێکی کتێبی کوردی هەبێ، بە شوێن و پێگەی فەرهەنگی قامووسی زمانی کوردی نەزانێ. بێ‌گومان هەر خوێنەرێک بە چاوخشاندنێکی ئاسایی بۆی دەردەکەوێ کە ئەو فەرهەنگە چەندە وردبینانە نووسراوە و تا چ ڕادەیەک مێتۆدی فەرهەنگ‌نووسی و زانستی‌بوون تێیدا ڕەچاو کراوە. زۆربەی چالاکانی بواری فەرهەنگ‌نووسی کۆکن لەسەر ئەوەی هەتا ئێستاش فەرهەنگێکی کوردیی وا نەنووسراوە کە تا ئەو ڕادەیە وردبینی و زانستی‌بوون تێیدا لەبەرچاو گیرابێ. بەڵام هەمووانیش زۆر بەداخەوەن بۆ ئەوەی کە تەنیا دوو پیتی ئـ و بـ لەو فەرهەنگە شازە لە بەر دەستی خوێنەری کورددایە و وەک زۆر شت و لایەنی دیکەی ئێمە، بەداخەوە، بە ناتەواوی و بێ‌سەرەنجامی ماوەتەوە. بەڵام هەر لەو دوو پیتەش‌دا هێندە بابەتی ورد و بەپێز دەبینرێ کە ئەوڕۆ بۆتە بنچینە و بنەڕەت بۆ ڕۆنانی فەرهەنگی وشەی کوردی.

یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی قامووسی زمانی کوردی ئەوەیە کە بە شێوەیەکی زانستی، باس لە ڕیشەی وشەکان دەکا و دیاریی کردووە کە هەر وشەیەک لە چ زمانێکەوە هاتووە، یان سەر بە کام شێوەزاری کوردییە. هەروەها ڕۆڵی وشەکانی لە ڕێزمان‌دا دیاریی کردووە کە ناو، فێعل، فاعل، سفەت یان...چین. هەروەها بە هێنانەوەی شاهید و نموونە لە ئەدەبی زارەکی، یان شێعری شاعیرانی کلاسیکی کوردی، فەرهەنگەکەی دەوڵەمەندتر کردووە و هاوتا یان دژی بۆ وشەکان نووسیوە و زۆر جار شەرح و لێکدانەوە و زانیارییەکانی لە فەرهەنگ بەرەو ژوورتر دەڕۆن و تا ئاستی ئەنسکلۆپێدیا(دایرە‌المعارف) بەرز دەبێتەوە.

"قامووسی زمانی کوردی" پێک‌هاتووە لە دوو پێشەکیی و پیتەکانی ئـ و بـ ، پێشەکیی هەوەڵ وتارێکی چڕ و پڕ و زانستیی مامۆستا زەبیحییە بە نێوی "سەرەتایەکی مێژوویی زمانی کوردی"، کە لەودا بە وردی باسی پێشینەی زمانی کوردی، زمانی هێندوئورووپایی، زمانی مادەکان، زمانی پارسیی کۆن، زمانی پەهلەوی و زمانی کوردیی پاش ئیسلام و لەهجەکانی زمانی کوردی دەکا. هەروەها وتاری فەرهەنگ‌نووسیی دوکتۆر #ئەوڕەحمانی_حاجی_مارف، لە پێشەکیی دووهەم‌دا دانراوە.

ناوەندی خانی هەوڵی داوە بە شێوەیەکی شایان و ڕازاوە و بەبێ دەست‌تێوەردان و سەپاندنی بۆچوونی ویراستار و ... ئەم بەرهەمە کلاسیک و بنەڕەتییە چاپ و بڵاو بکاتەوە.

شایانی باسە، ئەم کارە، بەرهەمی چالاکیی تیمێکی پسپۆر لە ناوەندی خانییە کە ماوەیەکە هەوڵ دەدەن بەرهەمە کلاسیک و ڕەسەنەکانی کوردی بەوپەڕی دڵسۆزی و بەبێ گۆڕان و بە ئەمانەت‌دارییەوە بگەیێننە دەستی خوێنەری کورد.


درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-964/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-06-24 19:32:20 بەرهەم و ژیانی پڕۆفیسۆر کەریم ئەییووبیان

ئامادەکار: #سوارە_فتووحی

دوکتۆر "که‌ریم ئه‌ییووبیان"، دێته‌ ڕیزی ئه‌و نووسه‌ر و که‌سایه‌تییانه‌ی که‌ به‌ بێ‌ده‌نگی، له‌ ڕووی سۆز و ئه‌وین، هه‌نگاوی ‌کارای به‌ره‌و به‌رهه‌م‌هێنانی ئه‌ندێشه‌ و زانست و مه‌عرفه‌ت هه‌ڵێناوه‌ته‌وه‌ و له‌و بواره‌دا خاوه‌نی گه‌لێک به‌رهه‌می به‌پێزه‌ که‌ به‌ پێی ڕه‌وتی ژیانی و دووروڵاتی، ڕه‌نگه‌ له‌ وڵات زۆر نه‌ناسرابێ و له‌و باره‌وه‌ غه‌دری لێ کراوه‌ و غه‌ریب ماوه‌ته‌وه‌. دوکتۆر #ئه‌ییووبیان هه‌تا دواین قۆناغی ژیانی له‌ ڕووسییه‌ ژیا و هه‌ر له ‌وێش نه‌خۆشییه‌ک بڕستی لێ بڕی و چاوه‌کانی لێکنان، به‌ڵام له‌ سه‌ره‌مه‌رگیش‌دا چاوه‌کانی هه‌ر له‌م ئاسۆیه‌ بڕیبوو که‌ بۆنی خۆشی وڵاتی بۆ دێنا و چاوی له‌و چێنکه‌ بیره‌وه‌رییه‌ بڕیبوو که‌ چه‌شنی نقیمێک له‌ نێوان ئاوات و تاسه‌ زه‌رد‌هه‌ڵگه‌ڕاوه‌کانی، ده‌دره‌وشایه‌وه‌ و هیوابه‌خش بوو. کاک محه‌ممه‌د‌سه‌دیق ئیسلامیان خوشکەزای، دوکتۆر ئه‌ییووبیان، له‌ ژیان و تاسه‌ و ئاره‌زووه‌کانی ئه‌و که‌سایه‌تییه‌، بۆمان ده‌دوێ.


کاک سه‌دیق تکایه‌ دوکتۆر که‌ریم ئه‌ییووبیان بناسینه‌؟

دوکتۆر ئه‌ییووبیان خه‌ڵکی مه‌هاباد، له‌ سه‌ر‌ده‌می کۆماردا (۱۳۲۵)، وێڕای جه‌ماعه‌تێک چوونه‌ ڕووسییه. له‌ ئاکادیمای عیلمی شووڕه‌وی وه‌ک ئوستاد داده‌مه‌زرێ و ده‌ست ده‌کا به‌ ته‌حقیق له‌باره‌ی کورد و میلله‌ته‌کانی دانیشتووی ئاسیا. له‌ وێ هه‌م تێزی دوکتۆرای خۆی له‌ سه‌ر زمان‌شناسی ده‌گوزه‌رێنێ و هه‌م ده‌گه‌ڵ پڕۆفیسۆڕ م.ب #ڕودنکۆ ساڵی ۱۹۶۲ "مه‌م و زین"ی #ئه‌حمه‌د_خانی ساخ ده‌کاته‌وه‌ و به‌ ڕووسی وه‌رده‌گێڕنه‌وه و بڵاو ده‌بێته‌وه‌‌. ئه‌و سه‌رده‌می #قه‌ناتی_کوردۆ له‌ لێنینگڕاد ده‌بێ و ئه‌ویش هاوکاریان ده‌کا و جاری وایه‌ قسه‌یان یه‌کتری ناگرێته‌وه‌.


له‌ سه‌ر چ بابه‌تێک قسه‌یان یه‌کتر ناگرێته‌وه‌؟

له‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ی کورد و کوردناسی. ئه‌من ئه‌وانه‌م له‌ بیره‌، به‌ڵام ئیدی زۆر واریدی ئه‌و قسه‌ی نه‌بووم. #قه‌نات_کوردۆ ڕه‌ئیسه‌ و #ڕودنکۆ ئوستاده و ئه‌ویش ئه‌وه‌ تازه‌ گه‌یوه‌ته‌ ئه‌و‌ێ‌ و ده‌ستی به‌ په‌لێک گرتووه‌ کە نه‌که‌وێ و خۆ بگرێته‌وه‌. له‌و فاسیله‌ش‌دا که‌ له‌ مسکه‌وێ بووه‌ له‌گه‌ڵ شاگردێکی خۆی به‌ ناوی "#ئیسمیر_نۆڤا" که‌ پێی ده‌گوت "دایکی کوردان"، زه‌ماوه‌ند ده‌کا. دوکتۆر #نۆڤا ژنێکی ڕووسی ئه‌سیل بووه‌ و دوایه‌ له‌و ئه‌نیستیتۆی میللی ئاسیا ده‌بێته‌ هاوکاری و ئه‌ویش قۆناغه‌کانی خوێندن تێپه‌ڕ ده‌کا و ده‌بێ به‌ پڕۆفیسۆڕ و له‌ چاپ و پێداهاتنه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌کان‌دا ‌دوکتۆر ئه‌ییووبیان‌ یارمه‌تی ده‌دا و به‌رهه‌می ئه‌و هاوکارییه‌ ده‌بێته‌ نۆ کتێب.


کاک سه‌دیق به‌ر له‌ وه‌ی باسی دیکه‌ بێته‌ گۆڕێ، ده‌مه‌وێ پرسیار بکه‌م که‌ له‌ وه‌رگێڕانی کتیبه‌که‌ی "مه‌م و زین"ی ئه‌حمه‌د خانی‌دا دوکتۆر که‌ریم چ ڕۆڵێکی بووه‌؟

زۆر باشم له‌ بیره‌ که‌ ده‌یگوت ئه‌وه‌ مه‌علوومه‌ کابرای ڕووس ئه‌گه‌ر سه‌ت ساڵیش کوردی بخوێنێ، خۆ به‌ قه‌درایی ئێمه‌ ده‌ کوردێ ناگا. له‌ نه‌تیجه‌دا کاره‌که‌ له‌ بواری ئیداری و بوروکراتیکه‌وه‌ له‌ ئیختیار ئه‌وان‌‌دا بوو، به‌ڵام له‌ له‌حازی فه‌ننییه‌وه‌ له‌ ئیختیار من‌دا بوو. بۆخۆی به‌ پێکه‌نینه‌وه‌ ده‌یگوت: ڕۆڵه‌ گیان ئه‌وه‌ کار، کاری مه‌یموونه‌ و نێو، نێوی خاتوونه، مه‌به‌ستی له‌ خاتوون، #ڕودنکۆ بوو. زه‌حمه‌ته‌که‌ ئه‌من کێشاومه‌ و به‌ نێوی وی ته‌واو بووه‌. یانی به‌شی زۆری ته‌رجومه‌ی ڕووسی "مه‌م و زین"ی خانی، دوکتۆر که‌ریم کردوویه‌تی و له‌ له‌حازی ئیداری و مه‌سایلی بوروکراتیک له‌ ژێر چاوه‌دێری قه‌ناتی کوردۆ بووه‌ و به‌ نێوی "ڕودنکۆ"ش ته‌واو بووه‌.


به‌رهه‌مه‌کانی تری چین و له‌ چ بوارێک‌دان؟

کارێکی دیکه‌ی کردوویه‌تی و بۆخۆی پێی گرینگ بوو ته‌رجومه‌ی دیوانی "#مه‌لای_جزیری" له‌ باری عیرافنییه‌وه‌ بۆ زمانی ڕووسییه‌. به‌رهه‌مێکی دیکه‌ی که‌ زۆری پێ گرینگ بووه‌ دیالێکت و گویشی سنه‌ که‌ کاری له‌سه‌ر کردووه‌. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ پاش مه‌رگی خۆی هاوسه‌ره‌که‌ی دوکتۆر #ئیسمێر_نۆڤا چاپی کرد. تێزه‌که‌شی که‌ دیالێکتی کوردی موکرییه‌ و زۆری پێوه‌ ماندووه‌ بووه‌.


دوکتۆر ئه‌ییووبیان زمانی دیکه‌شی بێجگه‌ له‌ ڕووسی و فه‌ڕانسه‌وی و کوردی ده‌زانی؟

به‌ڵێ، ئه‌و بێجگه‌ له‌و‌ زمانانه‌، زمانی ئینگلیسی، فارسی، عه‌ڕه‌بی و تور‌کیشی که‌ زۆر چاک ده‌زانی، ئه‌وه‌نده‌ی ئه‌من له‌ بیرم بێ زمانی "چین"شی ده‌زانی و قسه‌ی پێده‌کرد.


درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-961/


وێنە: پڕۆفیسۆر کەریم ئەییوبیان و د. ئیسمیر نۆڤا

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-06-15 20:56:52 نووسەرانی کورد لە ڕوانگەی شێرکۆ بێکەس


#هێمن

من ئەدەبی نووسین و وەرگێڕانی ئەم مامۆستایەم لە شیعرەکانی پێ خۆشتر و چاکتریشە. کەوی دەنگخۆشی شیعریی زۆرن، بەڵام ئەو کەوانە بەندی قەفەزە تەقلیدیەکانی هونەری شیعرن. شیعر ئەمڕۆ هەڵفڕینی بەرزتری ئەوێ. ئەزموونی ژیان و نامۆیی و دەربەدەری و هەناسەساردی تەمەنی، لە شیعرەکانی گەورەترن، کارە ئەدەبیە بەنرخەکانی، وەک توحفەی موزەفەریە و وەرگێڕاوەکانی تری و پەخشانی، چەندین پەنجەرەی ڕۆشنتریان بۆ ئەدەبی کورد زیاد کرد. سەرچاوەیەکی ڕوونی زمانی کوردییە.

#عەبدوڵڵا_پەشێو

بەلای منەوە بەهرەی شیعری لای پەشێو لە دیوانی «شەونامەی شاعیرێکی تینوو»ەوە کەوتە شەوقدانەوە لە دیوانی «شەو نییە خەوتان پێوە نەبینم»ەوە زمانی دەربڕینی کۆکتر و پوختتر بوو، شیعرەکانی پەشێو ناسکن، تەجروبەی شیعرە ڕۆمانسیەکانی گەشتر ئەنوێنن. وێنەی بەرجەستەی جوانی هەیە، بەڵام لای پەشێو دنیای شیعر زۆر سنووردارە و تەنها لە یەک دوو بازنەدا ئەخولێتەوە ، وەک باڵی شیعرەکانی کردبێ وایە. نەفەسی کورتە و کانەکانی زمان ناتەقێنیتەوە.

د. #عیزەدین_مستەفا_ڕەسوڵ

وزەیەکی گەورە و قەڵەمێکی بە توانای مەیدانی ئەدەبیمانە. ئەگەر بەرهەمە چاپکراوەکانی ئەم ئەدیبە لە کتێبخانەی کورد دەرهاوێژین، من پێموایە کەلەبەرێکی گەورەی تێئەکەوێ. بیری تیژو بە بڕشتە. لێکۆڵینەوە ئەدەبیەکانی بە گشتی لەسەر بناغەی تێڕوانینێکی زانستیانە ئەنووسێ، گەلێ دیراساتی تازەبابەت و لەوەوبەر کەمتر بایەخ پێدراوی بەبەرهەم هێناوە، بەڵام هەندێجار لە هەڵسەنگاندنی ئەدەبیدا قەڵەمەکەی ئەکەوێتە ژێر کاریگەری سۆزییانەی ناسیاوی و خزمایەتی و ئیعتباراتی سیاسی! خۆزیا ئەو هەندە جارەیشی نەمایە. من بە مامۆستای خۆم و نەوەیەکی تازە پێگەیشتووی ئەمڕۆمانی ئەزانم.

#برایم_ئەحمەد

ئەگەر بەرهەیوانی ئەدەبی هاوچەرخ و تازەی کورد، چەند کۆڵەکەیەک ڕایانگرتبێ، یەکێک لە کۆڵەکانە ئەدەبی مامۆستا برایم ئەحمەدە، ئەگەر ئەدەبی کوردیش لە قۆناغی تازەی پێشڕەوی کردندا بەر لە شەری دووەمی گێتی دواتریش بە تایبەتی لە سەردەمی گۆڤاری گەلاوێژدا بە پردێک بچوێنین، ئەوا بەلای منەوە سەرێکی ئەو پردە ئەدەبییە پەخشان و چیرۆکی ئەم مامۆستا پێشڕەوەیە و سەرەکەی دیکەشی شیعری «#گۆران»ە.

#شێرزاد_حەسەن

بە بڕوای من، لەناو چیرۆکنووسە لاوەکاندا، لە هەموویان بە تواناتر و شارەزاتر و لە پێشترە، کۆمەڵە چیرۆکی «تەنیایی» شایەتێکی زیندووی ئەم بەهرە لاوەیە. زمانی چیرۆکەکانی لەسەرخۆ و بێ قڕە و شیعر ئامێزە. چاوی تێبینی ورد و تیژە، حاڵەتی تەواو بۆ بابەتی چیرۆکەکانی هەڵئەبژێرێ، بەڵام خەوشی دیاری ئەوەیە ئەو وێنانەی ئەیکێشێ ڕەنگە بە پەرەگرافێک تەواو ببن، بەڵام ئەم زۆریان ئەداتە دەم. هەندێجاری تریش پەخشان و پەخشانە‌شیعر بەسەر زمانی چیرۆکدا زاڵ ئەبن، بە کورتی، لەو بارە قورستر لە کورتە‌چیرۆک ئەنێ کە پێویستە لێی بنرێ!

#لەتیف_هەڵمەت

بەلای منەوە کەم شاعیر هەیە ئەوەندەی لەتیف ھەڵمەت بەهرەی شیعری خۆڕسکی و سروشتی بەقوڵپ بێ، وکوو کانیی بەهارە، تەقینەوەی بە هاژەیە. نەفەسی درێژ و زمانی سادەیە. هەندێ پارچە شیعری لە نموونە هەرە جوانەکانی شیعری ئەم سەردەمەن، بەڵام ئەم شاعیرەمان ئەو بەهرە بەپیتەی خۆی، ئەو هەڵقوڵینە بە لرفە و گەرم و گوڕەی، هەندێجار بە دەستی خۆی ساردئەکاتەوە. بژاری شیعر زۆرکەم یان هەر نایکات، چۆن هات و چەند هات ئەم لە ئاستیاندا دەستەوەستانە. ئەو لەبەر ڕۆیشتنی بەهرەیە لە وزەی داهێنانی شاعیر کەم ئەکاتەوە. من هەموو جارێ وتوومە دنیای شیعری هەڵمەت لە دوورەوە ئەوەندە جوانە حەزئەکەیت زوو بیگەیتێ، بەڵام کاتێ ئەچیتە ناوی بەهۆی ئەو بژارنەکردنەوە ئەبێ هەر بە پێوە بوەستیت و زۆر نەمێنیتەوە! وێنەی شیعری زیندوە و بێ تەکەلوفەو ئەچنە دڵەوە.

#ڕەئوف_بێگەرد

بە گشتی ئەوەندەی زمانی ئەدەبی تەڕ و پاراو و پوختە، ئەوەندە بابەتەکانی بەهێز نین. وەک چیرۆکی زۆر باشی هەیە، هەر لە پاڵیدا چیرۆکی لاوازی وای هەیە کە پێت سەیرە چۆن هەر هەمان چیرۆکنووس نووسیویەتی!

#رەفێق_سابیر

شاعیرێکی بەهرەدارە و لەسەر خۆ و هێمنانە هەنگاو دەنێ، زمانی شیعر و داڕشتنی دوورن لە لاساییکردنەوە. بەشێک لە شیعرەکانی بەلای منەوە ئەچنە خانەی پەخشانەشیعرەوە نەک شیعر، بەڵام ڕەوتی ئاهەنگی ناو زۆربەی ئەو شیعرانەی من دیومن، ناتوانن لەگەڵ بزوتنەوەی ناوەڕۆکدا بگونجێن، هەر وەک قاچیان تێکەڵ و پێکەڵ ببێ وایە!

#حسێن_عارف

لە بزووتنەوەی هونەری چیرۆکی کورتی سەردەمێکی تردا، پێشڕەوێکی ترە، لە ساڵی حەفتاوە و بەرەو ژوور ئەتوانم بڵێم لەسەردەستی ئەودا بۆ یەکەمجار هەندێ تەکتیکی تازەی ئەم هونەرە، کەم و زۆر، هاتە ناو چیرۆکی کوردییەوە، یان ڕەنگی بۆ ڕشتن.

درێژەی بابەت...

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-958/

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-06-08 20:36:04 چاپکراوی نوێ

کتێبی “ڕزگاری لە دوودڵی” ئیمام محەممەد غەزالی بڵاوکرایەوە

ناسنامەی کتێب: «ڕزگاری لە دوودڵی»، نووسەر: ئیمام #محەممەد_غەزالی، وەرگێڕ: سەید #هیدایەت_هیدایەتی، ١٢٠ لاپەڕە، چاپەمەنی #خانی، سەقز ١٤٠۱.

ئیمام محەممەد غەزالی یەکێک لە گەورەترین زانا و بیرمەندەکانی ڕۆژهەڵات بە گشتی و بە تایبەت خۆرهەڵاتی ناوینە. وەک باس دەکرێ هەتا ئێستاش هیچ زانایەکی ئیسلامی بە ڕادەی ئەو کتێب و بەرهەمی نەنووسیوە.
بە فرەزانا، فەیلەسووف، موتەکەللیم و عارف و سۆفی نێوبانگی دەرکردووە و هەمووان کۆک بوون لەسەر ئەوەی بە ناسناوی ئیمام نێودێر بکرێ.

لە کتێبی "تهافت‌الفلاسفە"دا بە شێوازێک ڕەخنە لە فەلسەفەی مەشایی، ئەرەستوویی دەگرێ کە ئەمڕۆکە ئەو شێوازە ڕەخنەگرتنە بە نێوی فەلسەفەی ڕەخنەگرانە نێوی دەرکردووە.

هەندێک لە بیرمەندان پێیانوایە ڕەخنەگرتنی غەزالی تا ڕادەیەک کاری و بنەڕەتی بوو، تا چەندین سەدە فەلسەفە و عەقڵ لە نێو موسوڵمانان‌دا سەری هەڵنەداوە. ئەگەرچی ڕەخنەکانی غەزالی خۆیان بنەمای عەقڵی و فەلسەفییان بوو، بەڵام لە ئاکام‌دا غەزالی تای تەرازووی بە لای عیرفان و سۆفیایەتی و کاری دڵ‌دا شکاندەوە.

ڕەخنەکانی غەزالی بە گشتی برێتین لە ڕەد کردنەوە هۆکاریەتی(علیت)، پووچەڵ‌کردنەوەی ئیستقڕا، بێ‌باوەڕی بە زانینێکی کە لە ئاکامی هەستکارەکان(حواس) بەدی دێ، بێ‌باوەڕی بە یەکلایی‌کەرەوەیی دەلیلی عەقڵی و....

ڕێچکە و ڕێبازێکی غەزالی گرتییە بەر لە نێو فەیلەسووفانی ئیسلامی‌‌دا درێژە پێ نەدرا و دواتر هەموو ئەو ڕەخنانە لە لایەن فەیلەسووفانی ڕۆژاوایی وەکوو #دێکارت و #هیووم و #کانت قۆزرانەوە و پەرەیان پێ دا و ڕەخنەگرتن لە ئەزموون‌باوەڕی و عەقڵ‌باوەڕی دواتر لە ڕۆمانتیستەکان و تەنانەت فرانکفۆرتییەکانیش‌دا بە ترۆپکی خۆی گەیشت.

دێکارت زۆر دوای غەزالی، نامیلکەیەک دەنووسێ بە نێوی "گوتار لە ڕەوش"دا، کە وەک وەرگێڕ لە پێشەکی‌دا باس دەکا، لە زۆر شوێن‌دا دەقاودەق وەک " ڕزگاری لە دوودڵی" دەچێ، تەنیا هەرکام بە دوو ئاکامی جودا دەگەن.

وەک وەرگێڕ لە پێشەکی‌دا دەڵێ: " لەم نامیلکەدا نووسەر لە ئاڵوگۆڕی بنەڕەتیی ژیانی فکریی خۆی دەدوێ... ئەو گۆڕانە لە مێشکێکی فەلسەفی و دڵێکی عارفانەوە هەڵقوڵاوە کە دواتر توانیویەتی کاریگەری لەسەر زانایان و بە گشتی کۆمەڵگای دوای خۆی دانێ."

ئیمام غەزالی لەو کتێبەدا تەنیا لە گۆڕانێکی شەخسی و تاکەکەسی نادوێ، بەڵکوو بە زمانێکی ئاسایی باس لە گۆڕانێک دەکا کە دواتر بووە خاڵی وەرسووڕان، ئەو گۆڕانە بە پێوانەی ئەمڕۆییانە تێکشکاندنی چوارچێوەکانی عەقڵ‌باوەڕی و پۆزێتیویست‌باوەڕی بوو، دەربازبوونێک بوو لە پاڕادایمێکەوە بۆ پاڕادامێکی تر.

غەزالی لە نامیلکەی "ڕزگاری لە دوودڵی"دا باس لەوە دەکا کە چۆن و بۆچی زانستی ئەزموونی و تەجروبی، بە زمانی ئەوڕۆ زانستی پۆزێتیڤیستی، کە لەسەر بنەمای باوەڕ بە هەستکارەکان ڕۆنراوە، ئیعتبارێکی ئەوتۆی نییە کە بکرێ ببێتە بنەما و بنەڕەتێکی نەگۆڕ.

لەم کتێبەدا بەسەرهاتی چۆنیەتی گۆڕانی فکریی ئیمام غەزالی و چۆنیەتی دەربازبوون لە دیسکۆرسێکەوە بۆ دیکۆرسێکی تر، لە زمانی خۆیەوە دەخوێنینەوە.

کتێبی ڕزگاری لە دوودڵی( المنقذ من الضلال) لە لایەن سەید #هیدایەت_هیدایەتییەوە لە عەرەبییەوە کراوەتە کوردییەکی ڕەوان. غەزالی لەم کتێبەدا بە زمانێکی سادە بۆمان دەگێڕێتەوە کە چۆن لە فەیلەسووف و موتەکەللیمێکەوە بوو بە کەسێک کە باوەڕی بە سۆفیایەتی و دنیای عیرفان و کەشف و شهوود هەیە.


درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-951/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-06-06 21:46:20 به بۆنەی کۆچی دوایی مامۆستا عەزیز گەردی

دوکتۆر #ڕەهبەر_مەحموودزادە

به داخ و کەسەرێکی زۆر، ئەمڕۆ دکتۆر #عەزیز_گەردی، یەکێک له گەورەترین کەسایەتییە هاوچەرخەکان له بواری زمان و ئەدەبی کوردی، ماڵاوایی له ژیان کرد.

زۆربەی خوێندەوارانی ئەم بەشەی کوردستان، مامۆستا عەزیز گەردی به وەرگێڕانی شاکاری بەرهەمه دوو بەرگییەکەی ڕەسووڵ حەمزاتۆف، "داغستانی من" دەناسن. بەڵام لەڕاستیدا مامۆستا نزیکەی دووسەد بەرهەمی لەو دەستەی پێشکەشی کتێبخانەی کوردی کرد.

بەگوێرەی یەکێک له پێناسەکان، "بەرهەمی کلاسیک" به بەرهەمێک دەگوترێ کە زیاترین گەڕانەوەی بۆ بکرێ و زۆرترین جار وەکوو سەرچاوە کەڵکی لێ وەربگیرێ. دکتۆر عەزیز گەردی یەکێک لەو دەگمەن نووسەرانە بوو که له کاتی ژیانی خۆیدا زۆربەی بەرهەمەکانی ـ بەگوێرەی ئەو پێناسه باسکراوه ـ بووبوون به بەرهەمی کلاسیک و خوێندکاران و توێژەرانی ئەدەبی کوردی خۆیان به مرزەم دەزانی بەردەوام بگەڕێنەوە بۆ بەرهەمەکانی و وەک سەرچاوه کەڵکی لێ وەرگرن.

یەکێک له تایبەتمەندییەکانی مامۆستا عەزیز گەردی ئەوە بوو که جگە لەوەی ئەدیبێکی هەڵکەوتە بوو، ئەدەبناسێکی بەرکەتیش بوو. ئەدیب کەسێکە دەتوانێ دەقی ئەدەبیی مەزن بەرهەم بهێنێ، بەڵام ئەدەبناس کەسێکە بنەماکانی بەرهەم هاتنی دەقی ئەدەبی و مێکانیزمەکانی خوێندنەوەی دەق بەشێوەی زانستی تاوتوێ دەکا. حوکم نییه هەر ئەدیبێک ئەدەبناسیش بێ. عەزیز گەردی ئەدیبێکی ئەدەبناس بوو. وەرگێڕێکی زمانەوان بوو.

ئەگەر بڵێین کەسایەتییەکی وەک دکتۆر ئاوەڕەحمانی حاجی مارف مامۆستای بێ ئەم‌لاوئەولای ڕێزمانی کوردی بوو، دکتۆر عەزیز گەردیش مامۆستای بێ ئەم‌لاوئەولای کێش و سەروا و ڕەوانبێژی و ڕەخنەی ئەدەبی له ئەدەبی کوردیدا بوو. مامۆستا گەردی دوای کەسانێکی وەک پڕۆفیسۆر #کامیل_بەسیر نەریتی ڕەخنەی ئەدەبییان بەشێوەی ئاکادێمیک پەرە پێ دا.

لەباری شێوازی کوردینووسیدا، نەسری دکتۆر عەزیز گەردی بۆ ئەوە نابێ کوردیزانان بەسانایی بەلایدا تێپەڕن. وێنەی نەسری کوردیی عەزیز گەردی مەگەر له نووسینی کەسانێکی وەک #شکور_مستەفا و #هەژاری_موکریانیدا بەدی بکرێ، ئەگینا ئەو شێوە زمانە پتەو و ڕەخته و پوختەیه له مێژووی نووسینی کوردیدا بێ‌وێنە بوو.

بەداخەوە مامۆستا عەزیز گەردی له ماوەی ژیانیدا، بە هەر هۆیەک ـ خۆی پێشی به چاپ بوون یان دووباره چاپ بوونەوەی بەشێکی زۆر له بەرهەمەکانی گرت. ئێمه هیوادارین پاش کۆچی دوایی ئەم نووسەره دەست‌ڕەنگینە، بەرهەمەکانی بە باشترین شێوە لە چاپ بدرێن و لەبەردەستی هۆگرانی زمان و وێژەی کوردی دابندرێن.

سەرەخۆشی له بنەماڵەی بەڕێزی مامۆستا و له خەڵکی هەولێر و له هەموو نووسەرانی کوردستان دەکەم.


درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-941/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-06-04 20:18:20 چاپکراوی نوێ

کۆمەڵە چیرۆکی «گوڵبەهار» بەرهەمی مەنسوور مێهرجوویان بڵاوکرایەوە

ناسنامەی کتێب: کۆمەڵە چیرۆکی «گوڵبەهار»، نووسەر: #مەنسوور_مێهرجوویان، ۱۰۳ لاپەڕە، چاپەمەنی #خانی، سەقز ١٤٠۱.

#چاپەمەنی_خانی

چاپەمەنی خانی لەو ساڵانەدا، ئەوەندەی گونجابێ، لە حەولی ئەوەدا بووە ئەزموون و دەنگە نوێیەکانی ئەدەبیاتی کوردی لە بواری گێڕانەوەدا بناسێنێ. بۆ وێنە، چاپ و بڵاوکردنەوەی کورتەڕۆمانی "بۆنی نمساری ئاجۆر"، نووسینی کاک چیا پەرویزپوور، یان کۆمەڵەچیرۆکی "دڵ چییە، لە کوێیە، چۆن کاردەکا"، نووسینی کاک جەلیلی ڕەحیمی، ...

ئەم جارەش بە چاپ و بڵاوکردنەوەی کۆمەڵەچیرۆکی گوڵبەهار، نووسینی کاک مەنسووری مێهرجوویان، یەکێک لە دەنگە نوێیەکانی چیرۆکی کوردی بە خوێنەران دەناسێنێ.

گوڵبەهار دووهەم کۆمەڵەچیرۆکی مەنسوور مێهرجوویان، پێک هاتووە لە ۱۵ کورتەچیرۆک. نووسەر پێش‌تر ساڵی ۱۳۹۸ی هەتاوی کۆمەڵەچیرۆکی "هەڵەیەکی مێژوویی" لە چاپەمەنی گوتار چاپ و بڵاوکردۆتەوە.

کورتەچیرۆکەکانی کۆمەڵەچیرۆکی گوڵبەهار لە باری ناوەرۆکەوە لە حەولی ئەوەدان باس لە کێشە و ئاستەنگەکانی ئەوڕۆی کۆمەڵگا بکەن و لە کۆمەڵگا و دنیای واقع دانەبڕێن. نووسەر حەول دەدا کورتەچیرۆکەکان بە شێوازێکی مۆدێرن بگێڕێتەوە و لەگەڵ ئەوەش‌دا نایهەوێ مۆدێرن بوون بە نرخی دوور کەوتنەوە لە بەردەنگ تەواو بێ . لەوانەیە ئەوە گرینگ‌ترین خاڵی ئەو کۆمەڵەچیرۆکە بێ.

نووسەر وێڕای ئەوەی چیرۆکی مۆدێرن و نوێ دەنووسێ، چاوێکیشی لە خوێنەر و بەردەنگ هەیە. گێڕانەوە لە کۆمەڵەچیرۆکی گوڵبەهاردا لە واقع و کۆمەڵگا هەڵناکەنرێ. هەر ئەمەیش دەبێتە کارتی سەرکەوتنی کورتەچیرۆکەکان.
بۆ گێڕانەوەی چیرۆکەکان لە هەندێ تکنیک کەڵکی وەرگرتووە، وەکوو: وردە تکنیکەکانی تەداعی زەینی، فلاش‌بەک، فلاش‌فۆروارد و...

زمانی گێڕانەوە، زمانێکی ڕەوان و لەسەرەخۆیە و خوێنەر زوو دەتوانێ پەیوەندیی لەگەڵ چیرۆکەکان بگرێ. نووسەر حەول دەدا وێڕای ئەوەی کەڵک لە تکنیکی مۆدێرنی چیرۆک‌نووسی وەرگرێ، خوێندنەوە ببێتە کارێکی چێژبەخش.

گوڵبەهار کۆمەڵەچیرۆکێکە دەتوانێ هەم بۆ خوێنەری ئاسایی چێژبەخش بێ و هەم بۆ خوێنەری جیددی و پرۆفیشنالی چیرۆک. ئێمە پێمانوایە بێتوو نووسەر لە خوێندنەوە و نووسین بەردەوام بێ، ئاسۆیەکی ڕوونی لە پێشە. هیوادارین چاپ و بڵاوکردنەوەی ئەو کۆمەڵەچیرۆکە ببێتە هۆی ئەوەی نووسەر دواتر بتوانێ لە بواری گێڕانەوەدا هەنگاوی گەورەتر هەڵێنێتەوە و سەرکەوتوو بێ.

درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-936/

#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-05-31 21:04:16 ڕه‌وایه‌تی سێبه‌ره‌کان له وێنه‌کانی جه‌مشید فه‌ره‌جوه‌ندی‌فه‌ردا؛ به بۆنەی بڵاوبوونه‌وه‌ی کتێبی شه‌به‌نگی کوردستان

دوکتۆر #مه‌سعوود_بینه‌نده

ڕابێرت کاپا(١٣٩٧) له ڕسته‌یه‌کی به‌ناوبانگیدا هۆشداری ده‌داته وێنه‌گر که " ئه‌گه‌ر وێنه‌کانت ئه‌وه‌نده‌ی پێویست چاک ده‌رنه‌هاتوون، بزانه که به‌ ڕاده‌ی پێویست خۆت له بابه‌تی وێنه‌که‌ت نیزیک نه‌کردوه‌ته‌وه"( له زاری مقیم‌نژاد، ل ١١٠). جه‌مشید فه‌ره‌جوه‌ندی‌فه‌ردا به باشی ئه‌م ئامۆژگارییه‌ی کاپای به‌کارهێناوه و وه‌کوو ته‌کنیکێکی تایبه‌تی، خۆماڵی کردووه‌ته‌وه. ڕه‌نگه یه‌کێ له هۆکاره‌کانی ئه‌م بابه‌ته، به‌رچاوبوونی ئه‌م نیزیکییه بێت له ژانری پۆرتێره‌یتی جه‌مشیددا، به‌ڵام نیزیکی به ئۆبژه چ له ڕوانگه‌ی فه‌زایی و چ له سۆنگه‌ی ده‌روونییه‌وه(هاودڵیی وێنه‌گرانه) وه‌کوو یه‌کێ له ته‌کنیکه تایبه‌تییه‌کانی وێنه‌کانی ئه‌م هونه‌رمه‌نده دێته ئه‌ژمار. ئه‌گه‌رچی کاراکتێره‌کانی وێنه‌کانی جه‌مشید کاراکتێرگه‌لێکی ماندوو و ده‌رده‌دار د‌ه‌نوێنن به‌ڵام هاوکات به‌شێوه‌یه‌کی ئایرۆنی، شادمان و هیوادارن.

وێنه‌کانی فه‌رجو‌ه‌ندی‌فه‌ردا وێنه‌گه‌لێکی هونه‌ری سه‌ر به ژانری داکیۆمێنتارین که هه‌وڵ ده‌ده‌ن له ڕێگای جۆرێک ڕیالیزمی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه ده‌نگ و ڕه‌نگی خه‌ڵک بنوێننه‌وه. خه‌ڵک له‌م وێنانه‌دا خه‌ڵکانێکی ئاسایین له به‌ستێنی ژیانی ڕۆژانه‌ی خۆیاندا، و سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ێ گیرۆده‌ی کێشه‌ و گرفته‌‌کانی خۆیانن به‌ڵام هیوادارانه ده‌ژین و ڕه‌نج و شادمانی پێکه‌وه له ئامێز ده‌گرن. هه‌ر بۆیه ده‌توانین بڵێین ئه‌م جۆره وێنانه به ئاڕاسته‌یه‌کی مرۆڤدۆستانه‌وه هه‌وڵ ئه‌ده‌ن ده‌نگی بێ‌ده‌نگکراوه‌کان و پرسی په‌راوێزکه‌وته‌کان به‌رز بکه‌نه‌وه و که‌ناڵێکی دیمۆکراتیک بۆ ده‌رکه‌وتن و ڕوخسارنواندنی ئه‌وانه‌ی بێ‌ڕوخسار کراون چێ بکه‌ن.

پۆرتێره‌یته‌کان و ڕه‌نگه تۆخ و کێو‌ییه‌کانی وێنه‌کانی فه‌ره‌جوه‌ندی‌فه‌ردا جۆرێک داکیۆمێنتاریی کۆمه‌ڵایه‌تین که شه‌به‌نگێ له خه‌ڵکانی نیشتمانی کوردستان له به‌ستێنی ژیانی ڕۆژانه و هه‌روه‌تر له ئاسۆی خه‌ونه‌کانیاندا ده‌کێشێته‌وه. ئایرۆنی و پلاری ئه‌م وێنانه له هه‌مبه‌ر کارکردی پڕۆپاگاندا ده‌وه‌ستێنه‌وه و وێنه‌ی بانگه‌وازی کاندیداتۆره‌کانی هه‌ڵبژاردن له‌سه‌ر دیواره گڵینه‌کانی کۆخه‌چۆڵه فه‌رامۆشکراو و په‌راوێزخراوه‌کان ده‌گۆڕێت بۆ چه‌شنێک "پڕۆپاگاندا به‌رهه‌ڵستی پڕۆپاگاندا".

فه‌ره‌جوه‌ندی‌فه‌ردا له ڕێگای به‌کارهێنانی ئاوێنه و قاپ له هه‌ندێ له وێنه‌کانیدا، ژێستێکی چالاک له کاراکتێره‌کانی به‌رهه‌م ده‌هێنێت و له‌م چه‌شنه هونه‌رنواندن(photogenia)ه‌دا به وته‌ی رۆلان بارت، په‌یامی ده‌روونی له‌سه‌ر په‌یامی بێ‌ڕه‌مزی کرده‌وه‌ی سه‌ره‌تاییی وێنه، تۆمار ده‌کات(سونسون، ل٤١). ئه‌م چه‌شنه به‌کارهێنانی “قاپ”ه، به شێوازێکی داهێنه‌رانه ڕه‌وایه‌تێک له قووڵایی وێنه‌کاندا ده‌هێنێته زار، گێڕانه‌وه‌یه‌ک که به‌پێی فره‌چه‌ندیی کادربه‌ندیی و له ئاسۆی پێرێسپێکتیوی “کادر له کادر”دا، ئیماژه‌کان له قووڵایی وێنه‌‌له‌پاش‌‌وێنه‌دا ڕۆ ده‌بات.

ئه‌و پۆرتێرانه‌ی هه‌موو ژیانی خۆیان له جه‌نگه‌ی ڕه‌نج، ته‌نیایی و په‌راوێزکه‌وتندا تێپه‌ڕ کردووه و به‌رده‌وام له تارمایی سێبه‌ردا ژیاون، له ژێر قورسایی سێبه‌ری "سێبه‌ر"دا تووشی دڵه‌ڕاوکێیه‌کی مه‌نگ و مه‌رگئاسا هاتوون. له وینه‌کانی فه‌ره‌جوه‌ندی‌فه‌ردا هه‌موو شتێ به‌پێی باوی هه‌میشه‌یی ده‌ڕواته پێش و ئه‌مه له بۆچوونی بێنیامین‌دا ڕێک خودی کاره‌ساته. کاره‌سات له ئه‌گه‌ری ڕوودان و هاتونه‌هاتدا نییه به‌ڵکوو هه‌مان سرووشتی وشکه‌ڕۆ و بێ‌گیانی سێبه‌ره‌کان و به‌تارمایی‌بوونه‌کانه که شه‌به‌نگی سێبه‌ره‌کانی له کۆبه‌رگی "شه‌به‌نگی کوردستان"دا به زار و په‌یڤی وێنه‌کان ڕه‌وایه‌ت کردووه.

درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-948/


داگرتنی PDF


#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید

2022-05-02 18:03:11 یادی لە دایکبوونی شاعیری گەورەی نیشتمان شێرکۆ بێکەس پیرۆز بێت

ئێستا ژیان نیشتیمانمە

#بەختیار_عەلی

کورتکردنەوەو وەسفکردنی شێرکۆ لەکارە سەختەکانە. من رستەیەک شکنابەم لەوەسفیدا باسیبکەم، دێڕێکی کنۆت هامبسون نەبێت کە دەڵێت «بلیمەت چەخماخەیەکە، گرمەکەی سەدان ساڵ دەنگدەداتەوە». ڕاستە ئەمڕۆ چیتر روناکی ئەو چەخماخەیە نابینین، بەڵام بەدڵنیاییەوە گرمەی تا سەدان ساڵی ترو ڕەنگە تا دوا کورد لەسەر ئەم ئەستێرەیە بەردەوام بێت.

هەموو شتێک لەشیعری شێرکۆدا دەژی‌و وەک مرۆڤ دەنوێنێت. نیشتیمانی شێرکۆ، نیشتیمان نییە بەمانا ناسیونالیستییە تەسکەکەی، بەڵکو هەموو ئەو شوێن‌و سنوورانەیە کە هێزی ژیان دەستی دەگاتێ. لەشیعری ئەودا بەردەکان، چیاکان، باڵندەکان پێکڕا وەک ئێمە زیندوون، وەک ئێمە هاواردەکەن، دەترسن‌و دەژین‌و بۆ مانا دەگەڕێن.

شێرکۆ لەسیاسەتیشدا نوێنەری هاواری ژیانە، نەوەک هاواری ئایدۆلۆژیایەک یان بەرەیەک. ئەو شاعیری ڕووداوە گەورەکان‌و شتە بچوکەکانیش بوو، هیچ کات لەزمانی شیعر بەولاوە زمانێکی تری نەبوو، شیعری ئەو بریتییە لەسەفەرێکی بێوچان‌و قووڵ‌و پڕ لەسەرسامی بەناو شتەکان‌و پەیوەندییە نهێنییەکانیاندا. یەکێک بوو لەو شاعیرە کەمانەی مێژوو کە دەتوانن هەموو شتێک بکەن بەشیعر... لەهەر شت سەختترو گرنگتر بۆ من، هێزی شێرکۆ بوو لەسەر گۆڕینی سیاسەت بۆ شیعر. سیاسەت لای شێرکۆ بەشێک بوو لەدونیابینییە شیعرییەکەی، هیچ کات بەچاوی سیاسی سەیری شیعری نەدەکرد، بەڵکو هەمیشە بەچاوی شاعیر سەیری سیاسەتی دەکرد... هیچ کات هەستم نەکردوە، لەوە بپرسێت خەڵک لەسەر خۆی، لەسەر هەڵوێستی، لەسەر بڕواکانی چی دەڵێن، بەڵام هەمیشە دوودڵی ئەوەبوو لەسەر شیعری چی دەگووترێت.

نە پێش ئەو و نە دوای ئەو کەسێکمان نییە بەوجۆرە دیلی شیعر بووبێت. شێرکۆ شاعیر نەبوو، بەڵکو کارخانەیەکی گەورەو سەرسوڕهێنەری شیعر بوو. هێزێکی بێوێنەی هەبوو، شیعر لەهەموو فۆرم‌و شێوەو ئەگەرەکانیدا تاقیبکاتەوە، شیعر تا ئەوپەڕی سنوورەکانی مەحاڵ ڕابکێشێت، هەمان بیرۆکەو هەمان ئایدیا لەسەدان وێنەی جیاوازدا دابڕێژێت.

نوێگەریی شێرکۆ ناشوبهێنرێت بەهیچ جۆرێک لەنوێگەرییەکانی تر لەئەدەبیاتی دەوروبەردا، شێرکۆ تەنیا داهێنەری فۆرمێکی نوێی شیعر نییە، بەڵکو ساتێکی گەورەترو ئەفسانەییترە، ساتی دۆزینەوەی زمانە بۆ جەستەی خۆی، بۆ ناکۆتابوونی خۆی، بۆ سنوورە دوورو ئەگەرە بێشومارەکانی ناوی ... لەگەڵ شێرکۆدا زمانی کوردی لەزمانێکەوە کە تەنیا لەمەودای تەسکدا بەکاردەهێنرێت، تەنیا لەسەر لۆکاڵ ئیشدەکات، لەبۆ گەیاندن دەجوڵێتەوە، دەبێتە زمانێکی یۆنفێرسال، زمانێک بۆ هەموو شتێک، بۆ هەموو سەرکێشییەک، بۆ هەموو جۆرە گوزارشتێک، واتە توانای گوزارشتی لەئەبستراکت دەگاتە هەمان توانای بۆ گوزارشت لەدونیای واقعی‌و مەتریالی، سیفەتێک ڕێگا بەوەچەکانی دوای شێرکۆ دەدات، دەرگای بیرکردنەوەی تیوریی لەزمانی کوردیدا بکەنەوە، کارێک کە بێ ئەزموونی شێرکۆ نەکردەو ئەستەم بوو.

ڕۆڵی #مارتن_لۆتەر لەئازادکردنی زمانە ئەوروپییەکاندا لەچنگی لاتینی چەند گەورەیە، ڕۆڵی شێرکۆ لەڕزگارکردنی زمانی کوردیدا لەمێژووی خنکاوی خۆی، لەدەسەڵاتی زمانەکانی دەوروبەر هێندە گەورەیە.

شیعری شێرکۆ وەڵامێکی گەورەیە بۆ چەندین سەدە لەبێدەنگی قووڵ‌و گەورە. ئەو بەهەزاران لاپەڕە لەشیعر، وەڵامی سەدان ساڵ لەبێدەنگی ئێمە دەداتەوە. شێرکۆ دێت‌و یەکەم ئاوڕدانەوەی لەدوای خۆی، مێژووییەکی لاوازو خاڵی دەبینیت، دنیایەک شتەکان تێیدا بێدەنگن... لەشیعری کلاسیکیدا جگە لەسۆزو عاتیفەی عاشقانە هیچی تر قسەی نەکردوە، عاتیفەی چەپێنراوی مرۆڤ بەجۆرێک بەسەر فەنتازیای شیعردا زاڵبووە، تەواوی دونیاو هەستەکان‌و شتەکانی تری بێدەنگکردوە. شیعری شێرکۆ وەڵامێکی گەورەیە بۆ ئەو بیابانە مێژووییە بەرینە... ڕزگارکردنی شیعرە لەوەی تەنیا گوزارشتێکی عاتیفییانە بێت بۆ وەسفی یارو گلەیی بێت لەدووری ئەو. شێرکۆ دووری نێوان «وشەکان»‌و «شتەکان» بەجۆرێکی قووڵ دەدۆزێتەوە، ئەو فاسیلە گەورەیە هەست پێدەکات کە لەنێوان شیعرو بووندا دروستبووە. شیعری شێرکۆ لەبری گوزارشتێکی عاتیفیانەی کلاسیکی، دەبێتە نزیکبوونەوەیەکی گەورە لەگەردون.

لەڕاستیدا شتێک نییە ناوی کۆتایی قسەکردن بێت لەسەر شێرکۆ... لەهەر جێگایەک هەستبکەین شتێکمان لەسەر شێرکۆ گووتووە، هەر لەو جێگایەدا دەبێت دووبارە بیخوێنینەوەو بەسەر دونیا ئاڵۆزو فرە ڕێ‌و فرە چینەکەیدا بچینەوە... ئەو بەتەنیا شاعیرێک نییە هاتبێت‌و بڕوات ، سەردەمێک بوو بەهەموو جەنجاڵییەکانییەوە، جیهانێک بوو بەهەموو پارادۆکسە گەورەکانییەوە، جیهانێک لەڕێگای ئەوەوەو تەنیا لەژێر باڵی خودێکی فرە رەنگ‌و فرە باڵی وەک ئەودا، دەیتوانی گوزارشت لەترس‌و ئومێدو خەونەکانی خۆی بکات.

درێژەی بابەت...

‌ http://kurdishbookhouse.com/ku/100-928/

■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":

@kurdishbookhouse

پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی باز کردن / نظر دهید