من نباختهام به مناسبت ۱۳ تیر زادروز محمدعلی فروغی امروزیانی | نشان
من نباختهام به مناسبت ۱۳ تیر زادروز محمدعلی فروغی
امروزیانی که اختلاس‌های چندین میلیاردی را دیده‌اند و از گذشته اطلاع چندانی ندارند، به‌ویژه زادگانِ «شب غارت تتاران» (به تعبیر استاد #شفیعی‌کدکنی)، که در این سال‌ها دیده‌اند آبدارچی یک وزارتخانه هم از راه رشوه و زد و بند می‌تواند سرمایه‌دار شود، شاید باور نکنند که روزی بلندپایه‌ترین مقام سیاسی این کشور پس از برکناری برای گذران زندگی نیازمند تألیف و تصحیح متن و ترجمۀ کتاب شده باشد. اما این قصه نیست. واقعیت دارد. محمدعلی #فروغی سال‌ها در بالاترین جایگاه‌ها، از نمایندگی و ریاست مجلس تا چند بار وزارت و نخست‌وزیری، به ایران خدمت کرد. با وجود این، آن‌گاه که در سال ۱۳۱۴ به گناهِ ناکرده از نخست‌وزیری عزل شد، آن اندازه پس‌انداز نداشت که بتواند از پس مخارج خانواده‌اش برآید. پس وقتی دستش از خدمات دولتی کوتاه شد به کار فرهنگی روی آورد و در همین سال‌های خانه‌نشینی هم به ادب و فرهنگ ایران‌زمین خدمات شایسته کرد.
مضحک یا مبکی آنکه برخی چنین بزرگمرد کم‌نظیری را، چه در زمان زندگی و چه پس از مرگ وی، متهم به وطن‌فروشی و خیانت نیز کرده‌اند. خیال نکنید تنها دشمنان غرض‌ورز ایران و ایرانی چنین قضاوت عجیبی کرده‌اند. در میان کسانی که فروغی را نکوهیده‌اند نام بزرگانی چون زنده‌یاد دکتر محمد #مصدق، که در وطن‌پرستی او جای هیچ‌گونه تردید نیست، هم دیده می‌شود. اینجاست که ممکن است آدمی از انصاف نوع بشر ناامید شود و در معنای حق و حقیقت شک کند. فروغی حتی در این مواقع هم برای لحظه‌ای ایمان استوارش را از دست نمی‌داد. چند سطر از نامه‌ای که در مهرماه ۱۳۰۵ از فرانسه به یکی از دوستانش نوشته و در آن به بدگویی مصدق از خود در مجلس شورای ملّی واکنش نشان داده در این زمینه گویاست:
«دوست عزیز، خاطرت را فرسودم. معذور دار ما را و اجازه بده یک کلمۀ دیگر بگویم. کسی که فکرش عمیق نباشد، اگر از داستان من آگاه شود، ممکن است بگوید: فروغی پنجاه سال زحمت و ریاضت کشید، دنبال جمع مال و زخارف نرفت؛ از جادۀ راستی و درستی خارج نشد؛ هر خدمتی از دستش برمیآمد کرد؛ برای حفظ مقام عفّت اخلاقی و عزّت نفس، از همه تمتّعات و لذایذی که دیگران بر سر آن دین و وطن وناموس به باد میدهند، صرفنظر نمود؛ معهذا با بی‌تقصیری و بیگناهی در مجلس شورای ملّی نسبت خیانت و وطن‌فروشی به او دادند؛ در این صورت آیا بهتر نبود که بهکلّی برعکس رفتار کند و آنها که میکنند، آیا حق ندارند؟ اگر چنین سخنی شنیدی، زنهار فریب مخور، ظاهربین مباش، حقیقت پنهان نمیماند. درست که جمع و خرج کنی، باز صرفه در درستی و راستی است و من نباختهام. تحقیق مطلب طولانی است و فعلاً مجال بحث آن نیست» (برگرفته از کتاب در دستِ چاپ نامه‌های محمدعلی فروغی).
فروغی با وجود سال‌ها تلاش بی‌وقفه و سودمند و خدمت‌رسانی بی‌چشمداشت، هرچند نه سیم و زری اندوخت و نه تشویقی بسزا دید و بدتر آنکه متهم به خیانت هم شد، خود را بازنده نمی‌دید. او عاشقی مؤمن بود که بُرد خود را در ایثار و کوشش برای پیشرفت میهن می‌دید. نام بلندش همواره پرفروغ باد!
