۳۱ آگوست ۱۹۸۵ مرگ مک‌فارلین کاشف تحمل ایمنی #تقویم_تاریخ_پزش | پزشکان گیل
۳۱ آگوست ۱۹۸۵ مرگ مک‌فارلین کاشف تحمل ایمنی
#تقویم_تاریخ_پزشکی دکتر بابک عزیزافشاری، ۹ شهریور ۱۴۰۱ azizafshari@yahoo.com
سِر فرانک مک‌فارلین بورنِت (مک‌بورنِت) متولد ۳ سپتامبر ۱۸۹۹ پزشک، ویروس‌شناس و ایمنی‌شناس استرالیایی بود که برای کشف پدیده تحمل ایمنی و ابداع نظریه گزینش یا انتخاب کلونال به‌طور مشترک با سِر پیتر مداوار (زیست‌شناس برزیلی-انگلیسی) برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۶۰ شد.
وی کاشف عامل بیماری تب کیو (از واژه query به معنی پرسش) بود و این باکتری که دانشمندان مدت‌ها در پی یافتن آن بودند به افتخار وی کوکسیِلا بورنِتی نامیده شد. او همچنین عامل بیماری پسیتاکوز (تب طوطی یا اورنیتوز) که یک باکتری به نام کلامیدیوفیلا پسیتاسی است را کشف کرد.
مک‌بورنِت در توضیح تنوع وسیع پادتن‌هایی که در جریان پاسخ ایمنی در بدن تولید می‌شوند نشان داد که مواجهه گروهی از سلول‌های سفید (لنفوسیت‌های ب) با یک آنتی‌ژن خاص در طحال یا غدد لنفی، تنها منجر به گزینش و فعال‌سازی سلول‌هایی می‌شود که قبلاً نسبت به آن آنتی‌ژن تخصص یافته‌اند.
مک‌بورنِت در ترارالگون، ویکتوریا در یک خانواده مهاجر اسکاتلندی به دنیا آمد و مدرک پزشکی را در ۱۹۲۴ از دانشگاه ملبورن و پی‌اچ‌دی را در ۱۹۲۸ از دانشگاه لندن دریافت کرد. وی محقق و رئیس انستیتو تحقیقات پزشکی والتر و الیزا هال در ملبورن و از بنیان‌گذاران و رئیس آکادمی علوم استرالیا بود. اولین کتاب او با عنوان "جنبه‌های زیست‌شناختی بیماری عفونی" در ۱۹۴۰ منتشر و به چندین زبان ترجمه و بارها تجدید چاپ شد.
تصمیم او به تمرکز بر روی تحقیقات ایمنی‌شناسی باعث شد بسیاری از ویروس‌شناسان در دهه ۱۹۴۰ انستیتو هال را ترک کنند. ایمنی‌شناسی به‌طور فزاینده در حال تبدیل به یک علم پیچیده بود و نقش آن در زیست‌شناسی مولکولی به تدریج افزایش می‌یافت. انتشار اولین اثر مک‌بورنِت در این زمینه با عنوان "تولید پادتن‌ها" در ۱۹۴۱ یک نقطه عطف در دانش ایمنی‌شناسی و آغازگر تغییر رویکرد آن از شیمی به زیست‌شناسی بود.
او در این کتاب برای اولین بار مفاهیم "خودی" و "غیر-خودی" و شکل‌گیری تحمل ایمنی در رویان را مطرح کرد اما نتوانست این موضوع را در آزمایشگاه به اثبات برساند. پیتر مداوار و همکارانش در دانشگاه بیرمنگام فرضیه مک‌بورنِت را با تزریق سلول‌های طحال موش بیگانه به رویان در داخل رحم یا بلافاصله پس از تولد به اثبات رساندند. این موش‌ها توانستند پیوند پوست و سایر بافت‌های موش اهداکننده اما نه موش‌های دیگر را به‌خوبی تحمل کنند. مقاله مداوار در ۱۹۵۳ در مجله نیچر منتشر شد.
اما مطالعات بعدی نشان داد برخی از این موش‌ها پیوند را رد می‌کنند. در ۱۹۵۸ گوستاو نوسال (زیست‌شناس استرالیایی) و جاشوا لدربرگ (زیست‌شناس آمریکایی و برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۵۸) متوجه شدند هر سلول ب همواره قادر به تولید تنها یک نوع پادتن است و این ایده منجر به پایه‌گذاری ایمنی‌شناسی مولکولی و به‌ویژه ایمنی اکتسابی شد. آنان در ۱۹۵۹ نشان دادند تحمل ایمنی وابسته به سن رویان نیست بلکه به سن لنفوسیت‌ها بستگی دارد و این پدیده تحمل مرکزی نام گرفت.
مک‌بورنِت در ۸۵ سالگی در بندر فِیری (بلفاست)، ویکتوریا درگذشت. از افتخارات دیگر او می‌توان به دریافت نشان سلطنتی (۱۹۴۷)، جایزه لَسکر (۱۹۵۲)، نشان کاپلی (۱۹۵۹)، و نشان افتخار استرالیا (۱۹۷۸) اشاره کرد. پس از مرگ وی بزرگ‌ترین مرکز تحقیقات بیماری‌های واگیر استرالیا، انستیتو بورنِت نام گرفت.
تصویر: مک‌بورنت در کنار همسر و دخترانش، استکهلم، ۱۹۶۰.
