هر قدرتی/جمعی و فردی قواعد پیشین خود را تغییر می‌دهد یا ترمیم | روزنه
هر قدرتی/جمعی و فردی قواعد پیشین خود را تغییر می‌دهد یا ترمیم می‌کند و خدای دیروز در سرزمین اسطوره‌ها مبدل به دیو می‌شوند و دیوها احتمالا به خدا یا انگاره‌های دینی/اعتقادی قومی و گروهی! «اسطوره اندک اندک از آسمان به زمین آمده است و از بوده‌های نمادین به شخصیت‌های انسانی، از مفاهیم مجرد به خود‌آزمایی و خودشناسی، از زمان‌گریزی به پذیرش زمان نسبی و از مرگ‌گریزی به پذیرش مرگ دگرگون شده...»6 از این رو ابرهای تیره و سترون و نازا را اژدها می‌پندارند و ابرهای باران‌زا را گاوهای آسمانی. «کشاکش مردم‌زادگان با دیو و پری، کشمکش با نیروهای ناشناخته گیتی است که در پندار خود آن‌ها را کالبد و پیکره بخشیده‌اند. ایزدان و ایزدبانوان ِ دین‌ها ناپدید یا فراموش شده، روان‌مردگان پیش که جهان روزگاری قلمرو آن‌ها بود، بومیان به کناره رانده و گم شده از سرزمین‌ها و کشتزارهایشان؛ و آیین‌ها و باورهای پیشین که هم ناپدید شده‌اند و هم سایه‌وار در نهان زنده‌اند؛ همواره مایه دلهره مردم‌زادگان است که گویی جای آن را گرفته‌اند و خود نیز در راه ناپدید شدند؛ همان‌گاه که بازیچه این نیروهای نادیدنی برترند که می‌کوشند قلمروی خود را پس بگیرند...»7 خوانش این متن پرزحمت از سوی کسی که در امر نمایش و پژوهش بسیار وام‌دار اویم، بسی مغتنم است. فارغ از آن‌که چقدر با نظریه ایشان هم‌نظر باشیم یا نباشیم- چون این حقیر نه نظرمند است و نه این روزنه را مجالی برای یک بررسی بسیار. کتابِ «هزار افسان کجاست» شاید در جاهایی به تکرار بیفتد یا زبانی وزین و گاه پیچیده پیدا کند، با این حال برای اهل پژوهش و نمایش- چه تصویری و چه نوشتاری و تجسمی- کارآمد است و ویژه. برای من که چنین بوده. باشد که عمر بیضایی دراز باد در آن غربت خود‌خواسته/نخواسته که به همت نشر روشنگران این افسون‌نامه امروزی را برای سِحر ما جادو‌دوستان و جادوشناسان روانه بازار افسون شده کتاب کرد.. پانوشت: 1- از دفتر شعر «شورواژه‌ها» آماده چاپ / 2 و3 و 6 و 7 کتاب‌هزار افسان کجاست؟ پژوهشِ بهرام بیضایی/نشر روشنگران1391 / 4- جنه نامه/چاپ نشده/ م. ع. سجادی / 5- شاهنامه فردوسی باز نشر يادداشت روزنامه شرق @rozaneoja
