سایه و موسیقی

2022-07-28 10:39:16 ساقی‌نامه
شعر #سایه
آواز امین چوقادی
تار مت گیلن
(اجرای زنده در الحمرا)

بیا ساقی آن می که خون حیات
ازو شد روان در رگ کائنات
به من ده که خورشید رخشان شوم
ز گنج نهان گوهرافشان شوم

خواننده در به‌ یاد آوردن مصرع دوم دچار لغزش شده و «ازان» را جایگزین «ازو» کرده است. زبان سایه کهن‌گرایانه است. «او» در زبان امروز تنها برای آدمیان به‌کار می‌رود و امروزیان برای اشاره به «می» از «آن» بهره می‌برند. همین نکته مایۀ لغزش خواننده شده است.
ضعف در اجرای تار شاید کم‌تر به چشم بیاید اگر بدانیم نوازنده هنرمندی انگلیسی است. مت گیلن (Matt Gillan) استاد دانشگاه بین‌المللی مسیحی (International Christian University) در ژاپن (توکیو) است.

@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-25 05:45:05 چون نی
بیتی از #سایه
آواز امیر اثنی‌عشری
نی هوشمند عبادی

چون نی نفسِ تو در من افتاد و مرا
هر دم ز دلِ خسته فغــانی دگـرست


۳ مرداد زادروز دکتر امیر اثنی‌عشری (۱۳۶۳، تهران)

#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-24 15:40:16 با یادی از احمد #شاملو، شاعر بزرگ معاصر، در دوم مرداد، سالروز درگذشت وی، بخشی از کتاب #شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی را که در آن مقایسه‌ای میان اظهارنظرهای موسیقایی سایه (در کتاب گرانسنگ پیر پرنیان‌اندیش) و شاملو صورت گرفته است، نقل می‌کنیم:

برخی، داوری سایه دربارۀ موسیقی و موسیقی‌دانان را با سخنان نسنجیده و آشوب‌انگیز شاملو سنجیده‌اند که سنجشی بی‌راه است. دربارۀ شناخت سایه از موسیقی ایرانی پیش‌تر سخن گفته‌ایم («سایه و موسیقی»، ص ۱۵-۶) و سر تکرار نداریم؛ اما شناسندگانِ‌ شاملو به‌خوبی می‌دانند او «با زبان موسیقی سنتی ایران ناآشنا و از آن دور بوده است» («شاملو انسان زیست...»، ص ۳۳۷). فریبرز رئیس‌دانا دربارۀ او می‌گوید:

«با موسیقی کلاسیک خیلی حشر و نشر داشت و می‌کوشید این علاقه را در دیگران نیز برانگیزد. او از اولین و جدی‌ترین کسانی بود که مرا با موسیقی کلاسیک آشنا کرد. با خیلی از موسیقی‌ها و خواننده‌های قدیمی ایرانی مخالف بود و اصلاً دوست نداشت حتی حرفشان مطرح شود. یک بار که در خانه‌ام مهمان بود نوارهای مرا از پنجره بیرون انداخت. حرفمان شد. رفتم کوچه و نوارها را آوردم. می‌گفت: «دفعۀ بعد پاره‌پاره‌شان می‌کنم تا نتوانی درستشان کنی یا بروی از کوچه بیاوری». می‌گفتم: «اینجا خانۀ من است و این‌ها از علایق من»؛ اما گوشش بدهکار نبود» («یادهایی پنهان‌مانده»، ص ۲۷۲).
با چنین ستیز تند و تیزی که شاملو با موسیقی ایرانی داشت، یا نشان می‌داد که دارد، سنجیدن خوارداشت‌های او دربارۀ این گونۀ ستم‌دیده از موسیقی با گفته‌های سایه، که یکی از شیفتگان موسیقی ایرانی و از شایسته‌ترین مدیران اثرگذار موسیقی در تاریخ رادیو بوده است، درست به‌اندازۀ داوری‌های شاملو نسنجیده و نادرست است. داوری‌هایی که محمدرضا #لطفی، دوست نزدیک و همکار سایه در رادیو و سپس چاووش، را به واکنش واداشت و شاملو در پاسخ به واکنش او، کنشِ ستیزه‌جویانۀ دیگری نشان داد که سپس‌تر به شتابزدگی آن پاسخ پی برد و شاید از آن پشیمان شد .
او نه‌ جویای یافتنِ آگاهی موسیقایی بود، و نه به کوشش دیگران برای آگاه‌سازی خویش واکنش خوبی نشان می‌داد:

«هرچه سعی کردم که امکانات بی‌نهایت موسیقی وطنی در همین هفت یا ۱۲ دستگاه و گوشه‌ها و اجزای هر دستگاه را به او بفهمانم و از اهمیت و مزیت ربع‌پرده که از ویژگی‌های موسیقی شرقی و خصوصاً ایرانی است و موسیقی غربی از آن بی‌بهره است و وسعتی که این ویژگی به بیان حالات و کیفیات موسیقایی می‌بخشد به او چیزی بگویم راه نداد» («چند دیدار با شاملو»، [فتح‌الله مجتبایی]، ص ۵۶۰).

https://t.me/sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-24 05:37:02 هوای روی تو...
شعر #سایه
آهنگ نوید توسلی
آواز سارنگ سیفی‌زاده

هوای روی تو دارم نمی‌گذارندم
مگر به کوی تو این ابرها ببارندم

مرا که مستِ توام این خمار خواهد کشت
نگاه کن که به دستِ که می‌سپارندم

۲ مرداد زادروز سارنگ سیفی‌زاده (۱۳۶۱، تهران). او از کودکی، موسیقی را نزد پدر و مادرش، محمدحسین سیفی‌زاده و معصومه مهرعلی، فراگرفته و در ادامه از محضر استاد محمدرضا #شجریان نیز بهره‌مند شده است. سارنگ با همراهی برادر هنرمندش ارژنگ سیفی‌زاده و نیز هنرمندان دیگر برنامه‌های بسیاری را روی صحنه برده است.

#حمایت_از_آوای_بانوان
#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-23 23:10:05
بخشی از تصنیف غروب
شعر #سایه
آهنگ‌ رسام سهیلیان
آواز پوریا اخواص

از ساقیان بزم طرب‌خانۀ صبوح
با خامشان غم‌زدۀ انجمن بگو

زان مژده‌گو که صد گل سوری به سینه داشت
وین موج خون که می‌زندش در دهن بگو

۲ مرداد زادروز پوریا اخواص (۱۳۶۰، تهران)

#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-19 05:35:42 بی‌قرار
شعر #سایه و سیمین
آهنگ مهیار علیزاده
آواز علیرضا قربانی و همایون شجریان

علیزاده غزل #سیمین را پاره پاره کرده و تقریباً چیزی از آن برجا نگذاشته است. اصل ابیات مورد استفاده در تصنیف چنین است:
من با صدای تو می‌خوانم در اوجِ آبیِ باورها‏
دارد ترانۀ پروازم تحریرِ بال کبوترها

من در هوای تو می‌رقصم با موجِ دامن پرپولک
رقصی چنان که تو را آيد، ياد از نسيم و صنوبرها

من در فضای تو می‌بينم تصوير سبزیِ بالم را‏
چون طوطيک که در آيينه نقش چمن کشد از پرها

من در خطوط تو می‌جویم پرچین امن حمايت را
تا بی‌امان نگذارد کس پا بر طراوت شبدرها

من با زبان تو می‌سوزم، آری تو شعله و من شمعم
در من تجلی پراشکت پیچیده رشتۀ گوهرها

من با اميد تو می‌سازم کاخی به وسعت آزادی
سرکردگان و فرودستان در او نشسته برابرها

۲۸ تیرماه زادروز سیمین بهبهانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-16 22:39:51 رهایی
شعر #سایه
آهنگ ارشک رفیعی (باربد)
آواز زهره کریم‌نیا

وقت است که بنشینی و گیسو بگشایی
تا با تو بگویم غم شب‌های جدایی

بزم تو مرا می‌طلبد، آمدم ای جان
من عودم و از سوختنم نیست رهایی

ای وای بر آن گوش که بس نغمۀ این نای
بشنید و نشد آگه از اندیشۀ نایی

۲۶ تیر زادروز زهره كريم‌نيا (١٣٣٢، تهران)
ایشان فارغ‌التحصيل رشتۀ شيمى دانشگاه خوارزمی و از شاگردان دكتر عبدالجليل مستشارى است که از سال ۱۳۶۴ نزد بانو هنگامه اخوان، فراگیری رديف دستگاهى را آغاز کرده و در پى آن از هنر و دانش استادان رامبد صديف، محسن كرامتى، بانو پريسا و نصرالله ناصح‌پور بهره برده است. کریم‌نیا که اکنون مدرّس آواز است سه‌تار و تنبک نیز می‌نوازد و به مدت هفت سال در محضر محمدرضا #لطفى با راز و رمزهای موسیقی اصیل ایرانی آشنا شده است.

#حمایت_از_آوای_بانوان
#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-15 19:35:25 پرنده پر نمی‌زند
شعر #سایه
آهنگ نیما حافظیه
آواز ندا یاسری

درین سرای بی‌کسی کسی به در نمی‌زند
به دشت پرملال ما پرنده پر نمی‌زند

یکی ز شب‌گرفتگان چراغ برنمی‌کند
کسی به کوچه‌سار شب در سحر نمی‌زند

نشسته‌ام در انتظار این غبار بی‌سوار
دریغ کز شبی چنین سپیده سر نمی‌زند

دل خراب من دگر خراب‌تر نمی‌شود
که خنجر غمت ازین خراب‌تر نمی‌زند

چه چشم پاسخ است ازین دریچه‌های بسته‌ات؟
برو که هیچ‌کس ندا به گوش کر نمی‌زند

نه سایه دارم و نه بر، بیفکنندم و سزاست
اگرنه بر درخت تر کسی تبر نمی‌زند

پدیدآورندگان این تصنیف در مطلع غزل دست برده‌اند و «من» را جایگزینِ «ما» کرده‌اند.

#حمایت_از_آوای_بانوان
#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-14 07:27:25 خون سیاووش
شعر سایه
آواز ناصر مسعودی
بربت منصور نریمان

می جوش می‌زند به دل خم بیا ببین
یادی اگر ز خون سیاووش می‌کنی

هنر سایه، درآمیختن مضامین غنایی و تغزلی با مفاهیم اجتماعی و سیاسی است؛ به گونه‌ای که آسیبی به زبان نرم و هموار غزل نیز نرسد. در این بیت سایه از سرخی شراب به یاد خون سیاووش افتاده است؛ سیاووش شاهزاده‌ی پاک‌نهاد ایرانی است که خونش (با بدگویی گرسیوز، به فرمان افراسیاب و به دست گروی زره) ریخته شد. خون سیاووش، مظهر خون به‌ناحق ریخته شده است که کین‌خواهی گسترده را در پی خواهد داشت.
بدین‌سان شرابی که شاید بیش از هرچیز بی‌خبری و مدهوشی را به خاطر خواننده می‌آورد در شعر سایه دستمایه‌ای برای آگاهی ستمدیدگان و هشدار به خونریزان ستمگر شده است.

۲۳ تیرماه سالروز درگذشت منصور نریمان (۱۳۱۴، مشهد- ۱۳۹۴، تهران)
#شعر_سایه_در_موسیقی_ایرانی
@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید

2022-07-12 23:00:53 قدر مرد
شعر و صدای #سایه
پیانو پرویز اتابکی

بگذر شبی به خلوت این همنشین درد
تا شرح آن دهم که غمت با دلم چه کرد

خون می‌رود نهفته ازین زخم اندرون
ماندم خموش و آه که فریاد داشت درد

این طرفه بین که با همه سیل بلا که ریخت
داغ محبت تو به دل‌ها نگشت سرد

من برنخیزم از سر راه وفای تو
از هستی‌ام اگرچه برانگیختند گرد

روزی که جان فدا کنمت باورت شود
دردا که جز به مرگ نسنجند قدر مرد

ساقی بیار جام صبوحی که شب نماند
وان لعل‌فام خنده زد از جام لاجورد

در کوی او که جز دل بیدار ره نیافت
کی می‌رسند خانه‌پرستان خوابگرد

بازآید آن بهار و گل سرخ بشکفد
چندین منال از نفس سرد و روی زرد

خونی که ریخت از دل ما، سایه! حیف نیست
گر زین میانه آب خورد تیغ هم‌نبرد

تصنیفی را که پرویز مشکاتیان با این غزل ساخته با صدای حمیدرضا نوربخش در اینجا بشنوید.

۲۲ تیر زادروز پرویز اتابکی (۱۳۱۵-۱۳۸۷)

@sayeoMusighi باز کردن / نظر دهید