۴۰ سال پیش ایستگاه مداری «سالیوت-۷» شوروی، به عنوان آخرین مرحل | VostokAero
۴۰ سال پیش ایستگاه مداری «سالیوت-۷» شوروی، به عنوان آخرین مرحله مقدماتی در مسیر ایجاد ایستگاه‌های مداری چندمنظوره مانند میر و ایستگاه فضایی بین‌المللی کنونی، در مدار زمین قرار گرفت. ۱۹ آوریل ۱۹۸۲ (۳۰ فروردین ۱۳۶۱) موشک حامل «پروتون-کا» از بایکانور استارت زد و هفتمین ایستگاه مداری دیرپای* شوروی را به مدار زمین برد. «سالیوت-۷» دومین و آخرین ایستگاه مداری نسل دوم شوروی بود (بین سالیوت‌های نخستین و «میر»). همانند «سالیوت-۶» آن نیز امکان پذیرش همزمان دو فضاپیمای سرنشین‌دار یا تدارکاتی را داشت (۲ جایگاه الحاق داشت)، اما با این حال طول عمر بیشتری داشت (از ۵ سال)، جایگاه پیشین الحاق آن تقویت شده و از امکان پذیرش فضاپیمای سنگین‌تر ت‌کا‌اس برخوردار بود، شرایط زیستی فضانوردان در آن بهبود یافته و باتری‌های خورشیدی جدید با کاپ‌د** بالاتری داشت.
۲۱ فضانورد به ایستگاه رفتند از جمله ژان‌لو کرِتییِن فرانسوی و راکِش شارما از هند. اولین حضور یک فضانورد زن (سوِتلانا ساویتسکایا) در ایستگاه مداری در «سالیوت-۷» بود. هم او در جریان دومین پروازش به ایستگاه، از آن خارج شد و در یک فعالیت خارج از ایستگاه توام با انجام برخی آزمایش‌ها، در فضا جوشکاری کرد.
در ایستگاه «سالیوت-۷» سانحه فضایی بسیار مشهور رخ داد. برق ایستگاه رفت و احتمال سقوط آن بر زمین پیش آمد. دو فضانورد ولادیمیر جانیبکوف و ویکتور ساوینیخ توانستند ایستگاه را دوباره زنده کنند. ما همیشه اذعان داریم که این اتفاقات به شکل جذابی در فیلم سینمایی «سالیوت-۷» به نمایش درآمده، و شرح دقیق‌تر و پرجزئیات‌تر آن در کتاب خاطرات ساوینیخ از آن سفر با نام «یادداشتهایی از ایستگاه مداری مُرده» آمده است (بخش‌هایی از آن را در کانال منتشر کردیم، با #یادداشتهایی_از_ایستگاه_مداری_مرده بیابید).
تنها پرواز و انتقال از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر در مدار در تاریخ فضانوردی از همین «سالیوت-۷» و توسط فضانوردان از راه رسیده «سایوز ت-۱۵» لئانید کیزیم و ولادیمیر سالاویوف در بازه ۶-۴ مه ۱۹۸۶ (۱۴-۱۶ اردیبهشت ۱۳۶۵) انجام شد. آنها برای این کار از ایستگاه «میر» جدایش کردند و پس از طی مسافتی ۲۵۰۰ کیلومتری در مدار و انجام آزمایش‌هایی (در «سالیوت-۷»)، برداشتن نمونه‌ها از آنجا و قرار دادن ایستگاه در حالت ذخیره، آن را ترک کردند و به ایستگاه «میر» بازگشتند.
چهارمین و آخرین فضاپیمای حمل و نقل تدارکات (ت‌کا‌اس)*۳ به «سالیوت-۷» ملحق شد. به کمک آن در سال ۱۹۸۶، ارتفاع مدار ایستگاه از مدار کاری ۲۸۰ کیلومتری به مدار ذخیره ۵۰۰ کیلومتری افزایش یافت. قرار بود در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی آن را به مدار قبلی (و احتمالا به کمک بوران به زمین) بازگردانند. بدین ترتیب امکان مطالعه تاثیرات طولانی‌مدت حضور فضاپیمای سرنشین‌دار در مدار زمین فراهم می‌شد.
متاسفانه به دلیل رشد فعالیت‌های خورشیدی در اواخر ۱۹۹۰ و افزایش اصطکاک لایه‌های بالایی هواکره با ایستگاه، افت سریع ارتفاع پرواز اتفاق افتاد و در شب ۷-۶ فوریه ۱۱۹۱ باعث ورود مجموعه مداری «سالیوت-۷ ت‌کا‌اس-۴» به داخل هواکره شد. ایستگاه تقریبا به طور کامل سوخت اما نکته بحرانی ماجرا خارج از کنترل بودن خروج آن از مدار بود. خوشبختانه قطعات باقی‌مانده از سوختن آن در مناطق کم‌جمعیتی از شیلی و آرژانتین فرو افتادند، هرچند حالت ایده‌آل (پیش‌بینی شده) غرق کردن ایستگاه در یک منطقه غیرکشتیرانی از اقیانوس آرام بود. ترجمه: محمدحسین بختیاری ------------------------------ * ДОС (Дольговременная Орбитальная Станция) ** КПД: Коэффициент полезного действия بازده تبدیل انرژی (η) ۳* ТКС: Транспортняй Корабль Снабжения @vostokaero
