آیا حباب فیلتر و اتاق پژواک پدیده‌هایی جدیدند؟ عموم انسان | زمانهٔ برخورد
آیا حباب فیلتر و اتاق پژواک پدیده‌هایی جدیدند؟
عموم انسان‌ها چنین هستند که بیشتر با کسانی ارتباط می‌گیرند که تأییدشان می‌کنند. با کسانی بیشترین رفت‌وآمد را دارند که کمترین نقدها را به آنها داشته باشند و کمترین اختلاف. حلقه دور خود را از یاران موافق انتخاب می‌کنند. طبیعی هم هست؛ سرزنش، نقد و جدل مدام آدمی را فرسوده می‌کند و زندگی را سخت. برای همین غالب آدمیان کمتر از حلقه امن خود بیرون می‌آیند. حتی بعضی بیشتر عمر خود را فقط با آدم‌هایی معاشرت می‌کنند که از بدو تولد در زندگی آنها بوده‌اند.
همین مردمان با علاقه، باورها، سنخ روانی و... متفاوت با ابزاری به نام شبکه‌های اجتماعی نوعی جدید از رابطه را تجربه می‌کنند؛ رابطه‌هایی که هزاران بار راحت‌تر از وضعیت ماقبل از آن می‌توانند با طیف‌های مختلفی از انسان مواجه شوند و البته خیلی راحت‌تر خود را میان طیف‌های هم‌سنخ ایزوله کنند. در دنیای بیرون از اینترنت آدمی آزمون‌و‌خطا می‌کند، معاشرت می‌کند و مکاشفه. دیگران را می‌شناسد. بعضی را از همان اول در حلقه راه نمی‌دهد. با بعضی مراوده می‌کند و بعدتر در حلقه نزدیکانش می‌رود. بعضی را به‌عنوان دوست انتخاب می‌کند و بعدتر می‌فهمد که این ارتباط نمی‌تواند ادامه پیدا کند. از پس این آزمون‌وخطاها فرد رشد می‌کند و تا بخواهد به این نتیجه برسد که با فلانی چه سنخ رابطه‌ای داشته باشد، در یک رابطه دیالکتیکی با او قرار گرفته است؛ رابطه‌ای که حتی به میزان کم می‌تواند چالشی برای فرد باشد تا یکسره گمان نکند که باورها و کردارهایش هیچ مخالفت یا بدیلی ندارد.
البته در اجتماع واقعی هم معمولاً فرد جبراً در طبقه و وضعیتی از پیش تعیین‌شده قرار دارد که بیشتر با همفکران خود و انسان‌هایی که شبیه او هستند، مراوده دارد، اما در شبکه‌های اجتماعی چند نکته متمایز وجود دارد که این وضعیت را تقویت می‌کند و اگر کاربر خود اراده و آگاهی برای برون‌رفت از آن نداشته باشد، سازوکارها نه‌تنها به او انگیزه و آگاهی نمی‌دهند که حتی دیواره‌های اطراف او را ضخیم‌تر هم خواهند کرد.
در شبکه‌های اجتماع پروسه جدا شدن از وضعیتی که تأییدکننده نباشد، بسیار راحت‌تر از دنیای بیرون است. یک کلیک چندثانیه‌ای برای آنفالو یا بلاک‌کردن نظرات غیرموافق خیلی راحت‌تر از این است که مثلاً بخواهیم خود را از همکلاسی یا همکاری که هر روز رخ‌به‌رخ هستیم و کاری مشترک پیش می‌بریم، جدا کنیم، نبینیمش و صدایش را نشنویم. از دیگر سو، شبکه‌های اجتماعی به‌دلیل ماهیت‌شان این امکان را به کاربر می‌دهند که خیلی راحت‌تر و بدون استدلال بحثی را رد کرده و حتی با خشونت کلامی با نظر مخالف برخورد کند. این کار در وضعیت‌های رخ‌به‌رخ برای فرد سخت‌تر است تا وقتی که به میانجی شبکه‌های اجتماعی و حتی ناشناس با نظر مخالفی مواجه می‌شود.
بخشی از سخن سردبیر شماره ١٤٤ به قلم علی ورامینی
شماره جدید ماهنامه مدیریت ارتباطات را از دیجی‌کالا سفارش دهید.
