خاندان نمازي شيراز تاجرانِ بانكدار و نيكوكار ايراني قاسم | اخبار منتخب
خاندان نمازي شيراز تاجرانِ بانكدار و نيكوكار ايراني
قاسم خرمی_نشریه کارخانه دار
يكي، دو اقدام عمرانی شيرازی های نرم خو و خوش خلق و مهربان، ، مايه رشك ديگران شد يكی لوله كشي آب شهری و دوم ساخت بيمارستان بزرگ «نمازي»؛ بيمارستانی كه قديمي ترين واحد درماني مجهز كشور است و هم اكنون 1000 پرستار و 2 هزار دانشجوی كارآموز پزشكي دارد. در سال 1327 يعني 74 سال پيش كه مردم بسياري ازشهرهاي مهم ايران از آب چاه و رودخانه استفاده مي كردند، لوله كشي شهري شيراز كامل شد و آب تميز و بهداشتي در اختيار مردم غني و فقير شهر قرار گرفت. 10 سال بعد يكي روزنامه اصفهاني از باب سرزنش ثروتمندان شهرشان، مقاله ای نوشت با اين مضمون كه ما اصفهاني ها لاف ثروت مي زنيم اما آب و آسايش دنيا، از آنِ شيرازي هاست! او معترض بود كه چرا پولداران اصفهاني به مانند ثروتمندان شيرازي، عمل نمي كنند؟! منظور نويسنده از ثروتمندان شيراز، اشاره ای مستقیم به خانواده بزرگ نمازي بود كه در حوزه تجارت داخلي و خارجي شهره شرق عالم بودند. خانواده نمازي ها از دوره حكومت كريمخان زند در كار تجارت با چين و هند و مصر بودند و حتي يكي از اعضاي خانواده آنان به مقام وزيري تجارت جمال عبدالناصر رئيس جمهور فقيد مصر رسيد. نمازي ها از قديم الايام، خانواده ای اقتصادي و سياسي بودند. جد بزرگ آنها( محمد جواد نمازي شيرازي مشهور به شيخ الشريعه اصفهاني) از علماي كوشنده سياسي و ضد استعماري در دوره قاجاريه بود كه عليه هر دو حكومت روس و انگليس فتواي جهاد صادر كرد اما نمازي هاي دوره پهلوي دوم، عموما متحد حكومت بودند و به مقامات مهم حكومتي مثل سناتور و وزير مشاور و عضويت اتاق بازرگاني رسيدند. يكي از آنها در هنگام واقعه سينما ركس آبادان، استاندار خوزستان بود اما شناخته شده ترين آنها محمد نمازي و سناتور مهدي نمازي است. حوزه فعاليت اقتصادي نمازي ها بسيار متنوع بود. در دوره قاجاريه به تجارت منسوجات، كتيرا و ترياك ايران به خارج مشغول بودند. ناگفته نماند كه ترياك در آن زمان ماده اي قاچاق نبود و يكي از مهمترين محصولات صادراتي ايران به حساب مي آمد. بعدها، كارخانه نساجي فخر رازي را پايه گذاري كردند. در دوره پهلوی دوم كار واردات خودرو بيوك را انجام مي دادند. تجارت خارجي آنها در «كمپاني شرق» انجام مي شد اما ماندگارترين كار خانواده نمازي در صنعت بانكداري و راه اندازي «بانك انگليس و ايران» و «بانك هنگ كنگ» بود که بسياري از اين شركت ها و بانك ها در سال 58 مصادر شدند و متمولين اين خاندان از ايران رفتند. در باره خانواده نمازي هم مثل اغلب خانواده هاي ثروتمند ايران، حرف و حديث ها و قضاوت ها زياد وجود اما به گمانم داوري نهايي را بايد به خود مردم شيراز واگذار كرد. يك موضوع كه در خصوص اين خانواده غير قابل انكار و كتمان است اينكه هيچ خانواده ايراني به اندازه اينها در حوزه امور عام المنفعه و به قول امروزيها « مسئوليت اجتماعي» فعال نبودند. نكته مهمتر اينكه، آنچه نمازي ها خرج آب و برق و بهداشت شيراز كردند، از جايي از ايران بدست آورده بودند. به عبارتی، درست بر خلاف برخي ثروتمندان و همه آقازاده هاي امروز ايران كه پول غارت شده كشور را در كشورهاي ديگر سرمايه گذاري مي كنند، نمازي ها، ثروتي كه بواسطه تجارتخانه ها و شركت هاي كشتيراني شان در هند و چين و هنگ كنگ و آمريكا بدست مي آورند، صرف امور عمراني كشور ایران مي كردند. در دوره قاجاريه يك قطعه زمين خود در چين را فروختند و يك نواخانه و يك دواخانه در شيراز ساختند. در جنگ جهاني اول كه كشور دچار قحطي شده بود، محمد حسن نمازي، با استفاده از كشتي هاي خود از بنادر چين و برمه اقدام به واردات برنج و گندم و جو كرد و به بحران غذايي كشور پايان داد. هم اكنون هم در خارج از ايران، نمازي ها از خانواده هاي ذينفوذ در انگلستان و آمريكا به حساب مي آيند. سوزان نمازي( دختر محمد نمازي) همسر پيتروست ماكوت سفير انگليس در آمريكاست و برادرش حسن از اعضا و تامين كنندگان مالي حزب دموكرات آمريكا به شمار می آید. نمازي ها خانواده گسترده اي هستند كه بايد حساب آنها را از هم جدا كرد اما همه اينها مي توانستند بخشي از ديپلماسي عمومي ايران باشند اگر دستگاه سياست خارجي ايران در مسير ذاتي اش قرار مي داشت. @akhbar_montakhab
