احیاء مطالعه قرائات و تاریخ تحولات مصحف اختلاف در مصا | البساتین | محمدرضا معینی
احیاء مطالعه قرائات و تاریخ تحولات مصحف
اختلاف در مصاحف صحابه و مصاحف امصار و اختلاف قرائات قرآن مسأله‌ای نوپدید نیست. مسلمانان از همان عصور نخستین متذکر و متوجه گستره این اختلافات بوده‌اند و در آثار متعددی این مسأله را بررسیده و واکاویده‌اند. با این وجود، در سده اخیر و به خصوص پس از توسعه صنعت چاپ و سیطره مصحف قاهره در شرق جهان اسلام، مسأله اختلاف قرائات به تدریج از مرکز توجه عموم مسلمانان و حتی عالمان مسلمان خارج شد و کمتر مورد پژوهش و مطالعه قرار گرفت.
با قوت گرفتن جریان مطالعات قرآنی در آکادمیای غیر مسلمان، الگوهای مطالعه تاریخی کتاب مقدس به مطالعه تاریخ قرآن نیز راه یافت و در این میان، اختلاف قرائات یکی از مسائلی است که نظر طیف گسترده‌ای از پژوهشگران مطالعات قرآنی را به خود جلب کرده است.
شادی حکمت ناصر، استاد مطالعات عربی کلاسیک در دانشگاه هاروارد، یکی از پژوهشگرانی است که در سال‌های اخیر پروژه پژوهشی خود را حول مسأله تاریخ قرآن و تاریخ قرائات قرآن تعریف کرده است. کتاب ارزشمند ناصر، «نقل قرائات قرآن: مسأله تواتر و نقل قرائات شاذ (بریل، 2012)»، از بهترین پژوهش‌هایی است که با الگویی روشمند و تاریخی به روند رسمی‌شدن قرائات قرآن پرداخته است. ناصر در جلسه‌ای که در روزهای پایانی ماه رمضان به همت انجمن ذکر MIT برگزار شد، بخشی از یافته‌های خود را ارائه داد. همچنین در روز پنجشنبه 7 اردیبهشت نشستی با حضور الهه شاه‌پسند (مترجم«نقل قرائات قرآن) و امیر ذوقی (نویسنده کتاب «ملاک‌های ترجیح قرائت») برای معرفی کتاب ناصر برگزار خواهد شد.
همچنین در ماه رمضان سال گذشته، سلسله جلساتی به همت مؤسسه امام هادی علیه السلام در قم با حضور حمیدرضا مستفید با موضوع «تاریخ قرآن» برگزار شد که بخش زیادی از آن به مسأله «قرائات» اختصاص داشت.
بی‌شک رویدادهایی از این سنخ نقشی اساسی در توجه و احیای مجدد پژوهش پیرامون تاریخ قرآن در فضای فکری دانشگاهی و حوزوی ایران خواهد داشت.
