تصمیم داشتم و از من خواسته شده بود که دربارۀ تجربههای پنجاه و چندسالهای که بهعنوان خادمی بسیار کوچک در نشر ایران فعالیت داشتهام و دارم مطلب کوتاهی بنویسم، اما با توجه به تغییرات و پیشرفتهایی که در صنعت نشر و حتی ویرایش به وجود آمده به این نتیجه رسیدم که بیان تجارب من و امثال من که مربوط به دهههای چهل و پنجاه میشوند کهنه و خالی از لطف است و کمکی به همکاران تازهوارد در صنعت نشر نمیکند. بنابراین بهتر دیدم روی سخنم با ویراستاران باشد. البته ویراستارانی که اخیراً دورۀ نگارش و ویرایش انجمن صنفی ویراستاران را زیر نظر استادان مجرب گذراندهاند. برای ویراستار شدن گذراندن کلاس کافی نیست. شما گام اول را برداشتهاید و برای رسیدن به قلۀ رفیع ویراستاری راه درازی در پیش دارید. ضربالمثلی چینی میگوید: «هر راه دشوار و صعبالعبوری با قدم اول آغاز میشود.» پس برای رسیدن به آن قله، گام بعدی «عشق و علاقه» به این «هنر» است؛ یعنی این شغل «عاشق» میطلبد. و لازمۀ کار دقت در حد وسواس، مطالعۀ مستمر در زمینههای مختلف و ویرایش آثار مرتبط با دانش و رشتۀ تحصیلی خودتان است. نکتۀ دیگری که هر ویراستار باید پایبند به آن باشد و بهمنزلۀ یک اصل بپذیرد «محرم» نویسنده و مترجم بودن است. به قول استاد احمد سمیعی گیلانی: ویراستاران بایستی همچون پزشکان باشند که بر اساس «سوگند بقراط» محرم بیمارانشان هستند و حق ندارند راز و رمز بیمارانشان را فاش کنند و موظفاند لغزش‌های نویسندگان و مترجمانی که آثارشان را در دست ویرایش دارند، برای اظهار فضل و نشان دادن برتری خود فاش نکنند و به حیثیت شغلی و علمی آن‌ها لطمه نزنند. شاید بد نباشد از نابغۀ قرن و بزرگمرد ایراندوست، وطنخواه و فرهنگپرور، شادروان همایون صنعتی‌زاده، یاد کنم که مؤسسۀ انتشارات فرانکلین را در نیمۀ دوم دهۀ بیست خورشیدی تأسیس و همزمان اولین واحد ادیتوریال را با همکاری نخستین ادیتورهای نشر ایران، استادان منوچهر انور و سیروس پرهام، راهاندازی کرد و ثابت کرد ادیت (ویرایش) کتابها قبل از حروفچینی لازم و ضروری است و دیگر ناشرانِ آن زمان را به پیروی از این اصل تشویق کرد. به هر تقدیر، به شهادت همۀ دستاندرکاران نشر امروز ایران، همایون صنعتی‌زاده بنیانگذار نشر نوین ایران است و همو بود که نشر ایران را از بازار بینالحرمین تهران و خیابان ناصرخسرو به مرکز تهران، یعنی خیابانهای شاهآباد (جمهوری) و شاه‌رضا (انقلاب اسلامی)، منتقل کرد و میتوان گفت که نشر ایران را دگرگون کرد. بنابراین بر همۀ نویسندگان، مترجمان، شاعران، ویراستاران، ناشران، چاپخانهداران و آنانی که در صنعت نشر ایران دستی دارند واجب است که همواره دستورالعملها و عملکرد همایون صنعتی‌زاده را سرلوحۀ کارهای خود قرار دهند و نام او را برای همیشۀ روزگار زنده نگه دارند. روحش شاد و یادش گرامی.
