صورت‌های مختلف پروپاگاندا قسمت اول نویسنده: میرا ساتیروویچ ت | APOS Iran | جامعه باز
صورت‌های مختلف پروپاگاندا
قسمت اول
نویسنده: میرا ساتیروویچ ترجمه از موسسه ترویج جامعه باز
این روزها مردم به هر پیام یا اطلاعاتی که با آن مخالف باشند یا به نظرشان خیلی مطلوب نباشد برچسب پروپاگاندا می‌زنند. اینکه پیامی را پروپاگاندا خطاب کنیم یعنی آن را به دلایلی همچون دروغ بودن، فریب، تحریف یا دستکاری حقیقت نپذیرفته‌ایم. در واقع، به سختی می‌توانیم در مورد موضوعی که بر منفعت ما تاثیر می‌گذارد صحبت کنیم بدون اینکه مقداری پروپاگاندا هم در کنارش منتشر نکنیم؛ هر قدر هم که سعی کنیم بی‌طرف باشیم. بدین مفهوم، واژه پروپاگاندا صاحب یک معنی غیرجنجالی است، درست همان طور که در قرن ۱۷ توسط کلیسای کاتولیک رم برای پخش تعلیمات مذهبی استفاده می‌شد.
اما کلمه پروپاگاندا در کاربرد مرسومش کماکان معنی منفی می‌دهد که همپیوند با تلاش نازی‌ها در دهه ۱۹۳۰ است که با مهارت، اقدام‌های رژیمی جنایتکار را توجیه می‌کردند. با وجود اینکه دنائت و شدت پروپاگاندای نازی‌ها تاثیر زیادی بر دریافت عمومی گذاشته، قبل از آن و در طی جنگ جهانی اول بود که اخبار و عقاید نامطلوب تحت عنوان پروپاگاندا پس زده شد.
با دستکاری اخبار، نیروهای نظامی توانستند برای مردم یک تصویر ذهنی واحد بسارند؛ طوری که عامه مردم، جنگ را به آن صورتی ببینند که برای‌شان توصیف می‌شد. بعدتر و در طی جنگ عراق، چنین تاثیری به صورتی ظریف‌تر و با قرار دادن خبرنگاران در واحدهای نظامی بدست آمد. تعداد خیلی کمی در آن زمان جرات کردند آن را ”پروپاگاندا” بنامند. ترویج‌کنندگان کلان ایده‌ها و کالاها در دنیای مدرن مدتهاست که از جنبه ناخوشایند واژه “پروپاگاندا” فاصله گرفته‌اند و کار خود را با کلمات باکلاس‌تری همچون تحصیل، اطلاعات، روابط عمومی، و یا تبلیغات توصیف می‌کنند.
محققین پروپاگاندا هم با جایگزین کردن “ترغیب” تلاش کرده‌اند تا واژه پروپاگاندا را تطهیر کنند. ”ترغیب” بر جنبه روانشناختی تاثیر و تغییر عقیده دیگران تاکید می‌کند. تمرکز بر افراد بجای عقاید مشترک جمعی، نهادهای اجتماعی را از مسئولیت در قبال توان مخرب پروپاگاندا تبرئه می‌کند. موثرترین نوع پروپاگاندا در کنترل و دستکاری اذهان عمومی آن زمانی‌ست که پنهان و غیرقابل تشخیص است.
پژوهش کلاسیک هارولد لسول درباره پروپاگاندای جنگ جهانی اول بر این تمرکز می‌کند که چگونه نمادها (واژگان و تصاویر) به کار گرفته می‌شوند تا عقاید جمعی مناقشه برانگیز را مهار کنند. برای لسول به طور ویژه مهم بود که به دستکاری نمادها در رسانه‌های جمعی توجه کند. بدین منظور، او تعدادی تست طراحی کرد تا به کمک آنها بتوان پروپاگاندا را در اخبار شناسایی کرد چرا که او اعتقاد داشت اخبار حاوی مهمترین نمادها برای کنترل اذهان جمعی توسط نخبگان سیاسی هستند. ساده‌ترین آنها “تست اظهار علنی” بود که بیانگر جانب‌گیری آشکار با یک طرف درگیری است، و حرفه‌ای‌ترین آنها “تست تحریف” نامیده می‌شود که دستکاری گزارش از قبیل حذف، افزودن، تاکید بیش از حد، و کم توجهی به موضوع بود، به طوری که به سود یک طرف ماجرا باشد. این چنین، مطالعه پروپاگاندا عملاً تبدیل به مطالعه ارتباطات جانبدارانه شد.
