2022-04-28 12:11:21
جنسیتی‌سازی شهر به مثابه تبعیض شهری
محمدکریم آسایش-کنشگر و پژوهشگر شهری
به تازگی برنامه‌ای توسط شهرداری تهران در حال اجراست به نام «بوستان مادر و کودک» که چگونگی آن مشخص نیست، نه مصوبه‌ای دارد، نه دستورالعملی، نه برنامه مدون اعلام‌شده‌ای و آمارهای متناقضی از آن مطرح شده است نظیر 352 (به روایت دیگری 200) بوستان که حصارکشی شده و فضایی از آن برای این طرح اختصاص می‌یابد، 40 بوستان به طور کامل تک‌جنسیتی شده و به این طرح اختصاص می‌یابند که گفته شده از آن 9 بوستان اجرا شده است و در فاز اول دستیابی به 20 بوستان در هدف است و 15 بوستان جدید بانوان هم احداث خواهد شد. نخستین مسئله که این برنامه را به یک تهدید بدل می‌سازد در همین غیرقانونی‌بودن آن و جایگزینی دستور شخصی شهردار به جای طرح‌ها و برنامه‌های مدون و مصوب است، در واقع آن را باید اقدامی در جهت تهدید مشروطیت شهری دانست.
مخاطره دوم در فلسفه و مبنای این برنامه است، اینکه زنان را باید از چشم نامحرم حفظ کرد. مبنای این طرح بر یک اجبار از بالا به جای توجه به حق انتخاب است. در شرایطی که بوستان‌های بانوان و سایر فضاهای زنانه نظیر شهربانوها و شهردخت‌ها و سالن‌های الزهرا وجود دارند و این حق انتخاب را برای زنان فراهم می‌کنند که برای حفظ شئونات یا راحتی خود از آن بهره‌مند شوند، این طرح به جای تقویت حق انتخاب به دنبال جداسازی اجباری است. لفظ جداسازی اجباری برای این به کار برده می‌شود که درمورد تغییر بوستان‌های عمومی به تک‌جنسیتی که کاملا اجبار به همراه دارد و درمورد جداسازی فضا در این مقیاس از بوستان‌ها هم با توجه به اینکه از 2200 بوستان تهران، بخش عمده آنها بوستان‌های محله‌ای و در حد لچکی‌های سبز تجهیزشده هستند، در عمل همان جداسازی اجباری صورت خواهد گرفت و در نهایت هم این تفکیک با ایجاد تعارض و تشدید ناامنی، موجبات اجبار برای سوق‌دادن زنان برای استفاده از این فضا را به طور ناخواسته فراهم می‌سازد.
مخاطره سوم آن است که مسئله امنیت زنان به جای رویکرد مناسب‌سازی با رویکرد صیانت قرار است تأمین شود، همان منطقی که در طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» وجود دارد و مسئله امنیت زنان در پارک‌ها به جای آنکه اجتماعی-فضایی نگریسته شود، به صورت گلخانه‌ای نگاه می‌شود. مسئله امنیت اجتماعی در شهر و توانمندی اجتماعات محلی برای تأمین امنیت که اساسِ رویکردِ «شهر امن» است که تجارب متعدد جهانی دارد و می‌توان جهت بررسی به کتاب «به سوی شهرهای امن‌تر؛ یکصد پرکتیس امیدبخش» از مرکز بین‌المللی پیشگیری از جرم، انجمن اروپایی امنیت شهری و برنامه اسکان بشر ملل متحد، رجوع کرد، نادیده گرفته می‌شود و حتی از سوی دیگر با طرح «نگهبان محله» قصد دارد با سلب مسئولیت از نیروی انتظامی، با خصوصی‌سازی و پولی‌سازی امنیت و تولید بلک‌واترزها به سائوپائولویی شدن تهران بیشتر دامن بزند و این رویکرد به تضعیف بیشتر امنیت زنان در شهر به‌ویژه در بوستان‌ها خواهد انجامید.
خطر چهارم در تحریف و سوءاستفاده از طرحی تحت عنوان «اتاق مادر و کودک» است. در حالی که این طرح کارکرد خدماتی معینی برای مادران دارای نوزاد دارد و دارای استانداردهای مشخصی توسط مؤسسه ملی استاندارد، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است، بدون توجه به کارکرد، فلسفه و استانداردهای آن، به حصارکشی تقلیل یافته و پدیده‌ای مجعول ساخته است. تهدید پنجم در تحریف و کژکارکردسازی بوستان‌های عمومی از نقش خود به عنوان فضای عمومی و پاتوق اجتماعی به کارکردی صرفا خدماتی است که این حیات اجتماعی شهر را تهدید می‌کند و به زیرساخت اجتماعی آن لطمه اساسی می‌زند. مسئله ششم متوجه تعاملات خانوادگی و نحوه اجتماعی‌شدن کودکان است. این طرح ارتباط پدر و کودک، پدربزرگ و نوه، برادر و خواهر را نادیده گرفته و در آن اختلال ایجاد می‌کند، کودکان را از فضای عادی و عمومی تعامل اجتماعی جدا می‌سازد و بیش از پیش ایزوله کرده و حتی به مفهوم کودکی خدشه وارد می‌کند.
می‌دانیم که طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، کودکی تا 18 سال تمام تعریف شده که مطابق با پذیرش کنوانسیون حقوق کودک توسط ایران است اما این طرح در واقع مفهوم شرعی تفکیک کودکی و بزرگسالی را جایگزین مفهوم حقوقی و عرفی آن می‌کند. در نهایت این طرح را باید متن و بستر برنامه‌های قرارگاهی اخیر و تأکید شهردار تهران بر برجسته‌شدن نقش پلیس و دادگستری در اداره شهر تهران، خوانش کرد و نگران تبعات آن در امنیتی‌سازی شهر بود./شرق
@armanshahr_96
601 viewsedited 09:11
آ
