2022-01-30 08:29:09
نگه کرد هوشنگ با هوش و هنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیزچنگ
به زورِ کیانی رهانید دست
جهانسوز مار از جهانجوی جست
برآمد به سنگِ گران سنگِ خُرد
همان و همین سنگ بشکست گرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دلِ سنگ گشت از فروغ آذرنگ.
فردوسی
«سده» که در دهمِ بهمن‌ماه برپا میشود، کهن‌ترین جشنِ ایران‌زمین، و چه بسا، کهن‌ترین جشنِ جهان است.
ایرانیان که از دیرباز پاسبانِ فروغِ ایزدی بوده‌اند آتش را که نمادِ این روشناییِ ایزدی است هماره از دل و جان گرامی داشته‌اند. سوای این، آتش زیربنای سیوایش (تمدنِ) آدمی است، چه هیچ سیوایشی بی بهره از آتش نتوانسته است از دلِ کوهها توپال ها( فلزات) را بیرون کشد، آنها را با آتش بگدازد و از آنها ابزارهای کار و سنارش (صنعت) بیافریند، و همچنین به یاریِ آتش است که آدمی توانست خوراکها بپزد و از نیروی درونِ آنها بهینه‌تر سود ببرد.
دانشمند عمر خیامِ نیشابوری، فرزانه، انگارش دان (ریاضی) ستاره‌شناس و چامه سرای نامیِ ایران، دیگر شوند برپاییِ جشنِ سده را شکستِ آژی دهاک(ضحاکِ )تازی به دستِ فریدون‌شاه در همین روز می‌داند و در نبیگ( کتابِ )خویش، نوروزنامه، چنین می‌نویسد: «آفریدون همان روز که آژی دهاک بگرفت جشنِ سده برنهاد و مردمان که از زورگویی و ستمِ آژی دهاک رسته بودند پسندیدند و، از روی نیکویی، آن روز را جشن کردندی و هر سال تا به امروز آیینِ پادشاهانِ نیک پیمان را در ایران و دور آن به جای می‌آورند».
سده، همان‌گونه که رفت، در دهمِ بهمن‌ماه برپا میشود و از این روی آن را سده خوانند که ۱۰۰ شب و روز از آن روز تا نوروز مانده است.
بزرگمهر صالحی
بازخَن ها (منابع)
۱- نورزنامه
۲-شاهنامه
۳- فرهنگ ریشه شناختی جواد پاژین
39 views آرتیاس , 05:29
و
