روزگار قاجاریان، دوره تغییرات بنیادین و ورود مفاهیم نوین شهری بوده و میدان‌ها، گونه‌ای از فضاهای شهری بستر برخی از این تغییرات بودند. هدف این مقاله که بر چهار میدان اصلی پایتخت قاجاری (مشق، ارگ، توپخانه، سبزه‌میدان) متمرکز است، درک تحولات کالبدی و مکانی آنها در کنار یکدیگر و مرتبط با ارگ به‌عنوان بستر شهری مشترکشان است. سؤالات پژوهش عبارت‌اند از: ۱.کدام تحولات این چهار میدان بر محوطه ارگ تأثیرگذار بوده است؟ ۲.تغییرات هر میدان چه تأثیری بر تحولات میدان‌های دیگر داشتند؟ با استفاده از روش تفسیری- تاریخی در منابع مکتوب دست‌اول و دوم و استاد تصویری جمع‌آوری شده و استدلال منطقی یافته‌ها، ترسیم دیاگرام‌ها و باز تولید برخی نقشه‌ها مشخص کرد که اولا تحولات میدان‌های ارگ، مشق و سبزه‌میدان در دوره ناصری (پیش از گسترش شهر) و بهبود وضعیت کالبدی و عملکردی آنها سبب تولد میدان‌هایی با طرح و کارکرد معین در شمال و جنوب ارگ شد که تا پیش از این فضاهای بی‌نظم و ترتیب با عملکردهای چندگانه بودند. همچنین تغییرات میدان ارگ و تبدیل آن به باغ گلشن، سبب تولد میدان توپخانه در شمال ارگ و چهارمین میدان پیرامون این بستر شهری مشترک شد. شکل‌گیری این میدان جنبه ارتباطی جدیدی را به سمت شمال و محله تازه تاسیس دولت برای ارگ به همراه داشت. دوم اینکه میدان‌ها پیش‌زمینه پیدایش دیگری بوده‌اند: ابتدا سبزه‌میدان، سپس میدان ارگ و بعد از آن میدان مشق و در نهایت میدان توپخانه شکل می‌گیرد و از طرفی عملکرد و مکان‌یابی میدان‌ها در هماهنگی با یکدیگر بوده است.
محمدحسن خادم زاده و یاسمن غلامی. «تأثیر تحولات میدان‌های پیرامون ارگ بر یکدیگر در پایتخت قاجاری (میدان‌های مشق، ارگ، توپخانه، سبزه‌میدان)»، در اثر، دوره ۴۳، شماره ۱ (بهار ۱۴۰۱)
برای دریافت مقاله به پیوند زیر مراجعه کنید: http://journal.richt.ir/article-2-988-fa.html
