قرن معاصر قرن بی بدیل قسمت پانزدهم #دکتر_محمد_مصدق(1261-134 | آزادي خجسته آزادي

قرن معاصر قرن بی بدیل

قسمت پانزدهم

#دکتر_محمد_مصدق(1261-1345)

حسین بشیری گیوی
#جامعه_شناس

دکتر محمد مصدق برجسته ترین شخصیت سیاسی قرن معاصر ایران در 29 اردیبهشت 1261 در تهران به دنیا آمد. پدر مصدق، میرزا هدایت الله آشتیانی معروف به وزیر دفتر از بزرگ مردان دوران ناصرالدین شاه و مادرش ملک تاج، فرزند عبدالمجید فرمانفرما نوه عباس میرزا بود.

مصدق تحصیلات مقدماتی را در تبریز به اتمام رساند و به مستوفی گری خراسان منصوب شد در این ایام با اینکه جوانی کم سن و سال بود در امور مالی از پس مسئولیت خود به خوبی بر آمد و در کوتاه مدت زبان زد خاص و عام شد. از همان دوران جوانی با فساد به مبارزه برخواست.

مصدق در اولین انتخابات مجلس در دوره مشروطيت انتخاب شد ولی به دلیل اینکه کمتر از 30 سال سن داشت اعتبارنامه اش تایید نشد و از ورود به مجلس مشروطیت باز ماند

مصدق در سال 1287 برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت پس از اخذ لیسانس به سوئیس رفت و در دانشگاه نوشاتل دکترای حقوق را اخذ نمود.

مصدق پس از اخذ مدرک دکترا همزمان با جنگ جهانی اول به ایران بازگشت و در وزارت مالیه مشغول به کار شد و پس از آن در دوران صمصام السلطنه با اختلافاتی که با وزیر مالیه داشت از وزارت مالیه رفت و با کابینه دوم وثوق الوله از ایران به اروپا رفت.

پس از کودتای سید ضیاء و رضاخان مصدق به مخالفت با این عناصر وابسته به دربار انگلیس پرداخت و در این ایام که والی فارس بود از کار برکنار شد و همچنان به مخالفت با رضاخان قزاق مبادرت می ورزید. و عناصر نفوذی و خود فروخته را همچنان افشا می کرد.

مصدق در دوره پنجم و ششم مجلس انتخاب و در این دوره ها شدیدترین انتقادات را بر رضاخان قزاق که در کسوت رضاشاهی بر صندلی سلطنت انگلیس ساخته جلوس کرده بود وارد می کرد. نطق های مصدق در مجلس گواه این مدعا است که خود مجالی دیگر می طلبد برای تحلیل نطق های مصدق در دوره پنجم و ششم مجلس شورای ملی که پرداخت خواهد شد.

پس از مجلس ششم در دوران استبدادی رضاخان قزاق یا با اصطلاح رضاشاه مصدق خانه نشین می شود و حتی در اواخر سلطنت این قزاق انگلیسی به زندان می افتد و پس از آن به حبس خانگی در احمدآباد محکوم می شود.

پس از اینکه رضاخان قزاق عاق والدین می شود یعنی از دامن انگلیس به سمت آلمان میل می کند در عرض یک هفته از سلطنت انگلیس ساخته خلع و محمدرضا بر همان صندلی انگلیسی جلوس می کند.مصدق در این ایام از احمدآباد به تهران می آید و در انتخابات دوره چهاردهم مجلس به عنوان وکیل اول مردم تهران انتخاب و وارد مجلس می شود.

مصدق در مجلس چهاردهم طرحی را مصوب کرد تا زمانیکه نیروهای خارجی در ایران هستند دولت حق مذاکره درباره نفت ندارد با این طرح دندان طمع روس ها که می خواستند نفت شمال را به یغما ببرند کشیده شد و پس از آن سیاست موازنه منفی را به تصویب رسانید.

شاه به همراه قوام السلطنه در دوره پانزدهم با تقلبات گسترده نذاشتند مصدق به مجلس برود و در این ایام در سال 1328 دکتر مصدق جبهه ملی را تاسیس می کند و به مبارزات مردم ایران سمت و سوی مشخص می دهد.

در انتخابات مجلس دوره شانزدهم آش به قدری شور بود که انتخابات لغو شود و پس از تجدید انتخابات مصدق دوباره به مجلس راه یافت و در این ایام مبارزات مردمی شدت گرفت.

پس از ترور نخست وزیر، شاه دید که اوضاع از دست اش خارج می شود و مصدق در مجلس بر طبل ملی شدن صنعت نفت می کوبد مجبور شد که نخست وزیری را به مصدق پیشنهاد و در کمال ناباوری مصدق پذیرفت و بیرق ملی شدن صنعت نفت و رهبری جنبش را در دست گرفت و به همراه یاران
پاک بازاش چون دکتر فاطمی و دکتر صدیقی و... غیرممکن را ممکن ساخت.

پس از خلع ید انگلیسی ها از صنعت نفت استعمار پیر به شورای امنیت شکایت کرد، مصدق به نیویورک و هلند و لاهه رفت و با دفاع جانانه از حقوق ملت ایران خلع ید انگلیسی ها که در مجلس ایران تصویب شده بود در روابط بین الملل هم رسمیت یافت و این ملی گرایی مصدق برای ملت های منطقه به یک الگویی تاریخی مبدل شد.

پس از اینکه استعمار انگلیس و آمریکا منافع شان را در خطر دیدند درصدد برآمدند با کودتا مصدق را از سر راه بردارند. پیاده نظام کودتا از شعبان بی مخ تا حزب توده تا مذهبی ها به کودتاچی های انگلیسی-آمریکایی کمک کردند تا این بزرگ مرد تاریخ معاصر ایران را از نخست وزیری برکنار و به زندان و محاکمه کشانند.

مصدق کبیر در نهایت در 14 اسفند 1345 در احمدآباد چشم از جهان فرو بست. مصدق وصیت کرد بود در کنار شهدای 30 تیر در ابن بابویه دفن شود ولی با مخالفت محمدرضا شاه در احمدآباد دفن شد.

نام و یاد مصدق کبیر معمار ملی گرایی و میهن پرستی همیشه در سپهر سیاسی و اجتماعی ایران می درخشد.

@azadikhojastehazadi