2022-07-10 18:06:01
دوگانه واقعی
"بازنشر" یادداشت به مناسبت سخنان اخیر آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد
http://mehrnews.com/xY4d5
اولین بار دوگانه عدالت-ولایت، توسط کسانی مطرح شد که میخواستند در مورد افرادی هشدار دهند که در فضای عمومی و رسانه ای بیش از دیگران در پاسخ به دعوت مقام معظم رهبری در خصوص مبارزه با فقر و فساد و تبعیض فعال بوده اند. انگیزه هر چه بوده از این جهت مبارک است که به بحث هایی دامن زده است که می تواند در بسط نظری عدالتخواهی موثر باشد.
دوگانه عدالت -ولایت برخلاف نظر منتقدین طرح این موضوع، ساختگی و بی مبنا نیست، بلکه می توان با صراحت و بدون لکنت از تقدم عدالت بر ولایت سخن گفت و آنچه محل تعجب است انکار این تقدم از سوی کسانی است که به ولایت فقیه معتقدند.
در ساحت فردی، عدالت شرط تصدی ولایت است. فقیه غیر عادل، جامع شرایط ولایت نیست. بنابراین در مورد شخص ولی فقیه و شرایط احراز صلاحیت می توان از عدالت به عنوان یک شاخص ارزیابی یاد کرد تا آنجا که با فاصله گرفتن از عدالت، ولی فقیه از این مقام منعزل می گردد. البته طبیعی است هم احراز عدالت و هم تشخیص از دست دادن آن تابع ساز و کارهایی است که در قانون اساسی عینیت یافته است.
در ساحت اجتماعی، نیز عدالت تقدم دارد. به این معنا که ولی فقیه بلکه همه سیاست ها و برنامه ها و اقدامات ارکان قانونگذاری، اجرایی و نظارتی نظام اسلامی باید به عدالت متعهد باشند. این عدالت است که جهت گیری اعمال ولایت را مشخص می کند. اینگونه نیست که هر آنچه ولی فقیه تصمیم میگیرد یا تایید می کند یا آنچه در بخش های مختلف نظام به انجام می رسد لزوما عادلانه باشد؛ اما این درست و جزء بایسته هاست که همه اقدامات باید با شاخص عدالت مورد ارزیابی قرار گیرند.
و نکته دیگر اینکه این دو ساحت یعنی سلوک عادلانه فردی و جهت گیری عادلانه در سطوح خرد و کلان مدیریت اجتماعی، لزوما به دیگری سرایت نمی یابد. اینگونه نیست که یک اقدام و تصمیم که مبتنی بر عدالت نباشد، عدالت فردی را مخدوش نماید. مانند آنجا فاصله از عدالت در اقدام اجتماعی ناشی از تشخیص اشتباه باشد. همچنانکه وجود فساد و تبعیض و جهتگیری ناعادلانه در بخش هایی از نظام، به تفکیک ظرف و مظروف لطمه وارد نمی کند و این توقع را که نظام اسلامی، باید ظرف تحقق عدالت باشد همچنان پابرجا خواهد بود.
با مفروض دانستن این قاعده کلّی -تقدم عدالت بر ولایت- مجال در شناخت مصادیق عدالت و اختلاف نظر در این زمینه وسیع است و مهم اینکه تشخیص عدالت نیز ضابطه مند است؛ نکته ای که در داوری در امور پیچیده اجتماعی که غالبا ذوابعاد هستند باید مورد توجه قرار گیرد.
و نهایت اینکه نباید از سر و صدای طعنه زنندگان واهمه داشت. اگر آنها عدالتخواهان را به نادرست به خوارج تشبیه می کنند طرف مقابل نیز حق دارد آنها را به درستی به اشعری گری منسوب نماید.
@babaee_ehsan
342 viewsاحسان بابایی, 15:06