دعاوی بانکی

2022-08-03 09:55:16 شمول رای وحدت رویه ۷۹۴بر عقود مشارکتی

در مورد رای وحدت رویه ۷۹۴ و الزامات ناظر بر رعایت نرخ سود آن قدر صحبت شده که بحث در مورد آن همچون توضیح واضحات است و خدا را شاکریم که امروزه به همت قضات شریف و عالی مقام دیوان عالی کشور جبران کم کاری بانک مرکزی و دولت در قالب رای های وحدت رویه تبلور یافته و با افتخار میگوییم هنوز در ایران قاضی هست و می توان امید به اجرای عدالت داشت.
قصد دارم نکته مهمی را در رابطه با این رای وحدت رویه که کمتر کسی بدان پرداخته با مخاطبان به اشتراک بگذارم، شاید گره بسته ای از کار خلق بگشاید
در دفاعیات متداول بانک‌ها در قبال دعوی ابطال شرط نرخ سود مازاد متمسک به این نکته می شوند که رای وحدت رویه مذکور فقط ناظر بر عقود مبادله‌ای است چرا که نرخ سود عقود مشارکتی نرخ سود مورد انتظار است هرچند این دفاع در ابتدا موجه به نظر می‌رسد و به ویژه در سنواتی که نرخ اعلامی سود از سوی بانک مرکزی نرخ حداقلی است و سقف ندارد رد این دفاع باطل دشوار تر مینماید اما با توجه به نکات ذیل، ضعف استدلال بانک هویداست :
اولا: با توجه به مذاکرات منتهی به صدور رای وحدت رویه مشخص میگردد که دادنامه های متعارض مورد اختلاف صادره از شعب محترم دادگاه های تجدید نظر استان های مازندران و لرستان بوده و دست کم در مورد دادنامه صادره از شعبه محترم دادگاه تجدید نظر استان مازندران موضوع مربوط به بانک پارسیان و عقود مشارکتی است.
ثانیا: در متن رای وحدت رویه از حداقل و حداکثر نرخ سود و سهم سود بانک صحبت شده که اتفاقاً این اصطلاحات صرفاً ناظر بر عقود مشارکتی است.
ثالثاً: هیچ بانکی تاکنون در عقود مشارکتی به سود محقق شده نپرداخته و اساساً بانک به تکالیف نظارتی خود عمل نکرده است درنتیجه چگونه می تواند مدعی تحقق نرخ سود بالاتری از حداقل نرخ سود اعلامی بانک مرکزی گردد؟
رابعا: هیچ گونه قرینه لفظی یا معنوی در انحصار رای وحدت رویه به عقود مبادله ای وجود ندارد و بر اساس اصول فقه و روش تفسیر قوانین نمی‌توان قید عقود مبادله‌ای را به رای ۷۹۴ اضافه کرد.

حمیدرضا یوسفی نژاد
@bankinglawyer باز کردن / نظر دهید

2022-07-20 14:50:25 شماره نظریه: ۷/۹۹/۱۱۰۶



نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

۱- در عقود مشارکتی از جمله عقد مشارکت مدنی، تعیین سود مقطوع ولو به عنوان حداقل صحیح نیست و مشارکت طرفین در سود و زیان و متغیر بودن سود از مهم‌ترین ویژگی‌های این عقد است؛ از سوی دیگر با توجه به این که ضوابط بانک مرکزی جنبه آمره دارد و بانک‌ها نمی‌توانند از این ضوابط تخطی نمایند و درج هر گونه شرط برخلاف ضوابط آمره مذکور از جمله شرط تعیین سود مقطوع با توجه به ملاک رأی وحدت رویه شماره ۷۹۴ -۲۱/۵/۹۹ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، باطل است، اما به صحت قرارداد مشارکت مدنی لطمه‌ای وارد نمی کند.
۲- نظر به این‌که در ماده ۵۷۵ قانون مدنی قانون‌گذار درج شرط مبنی بر تغییر، افزایش یا کاهش قدرالسهم سود طرفین را تجویز کرده است؛ ولی در خصوص قدرالسهم از ضرر در مقام بیان، سکوت کرده است، لذا در قرارداد مشارکت مدنی شرکا نمی‌توانند در خصوص میزان ضرر برخلاف ماده یاد شده توافق کنند از سوی دیگر، با توجه به این که قانونگذار در مقام بیان صرفاً در عقد مضاربه وجود شرط یاد شده را موجب بطلان عقد برشمرده است، موجبی برای تسری حکم مقرر در ماده ۵۵۸ این قانون به عقد شرکت وجود ندارد. بنابراین در فرض سؤال هرچند شرط باطل است؛ اما موجبات بطلان عقد را فراهم نخواهد کرد.
۳- توجه به ماده ۲۰ آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا (تصویب‌نامه شماره ۸۸۶۲۰ مورخ ۱۲/۱۰/۱۳۶۲ هیأت وزیران) و ماده ۳ دستور‌العمل مشارکت مدنی، شرکت مدنی در صورتی تشکیل و تحقق خواهد یافت که شرکا طبق قرارداد، سهم‌الشرکه نقدی خود را به حساب مخصوص که در بانک برای شرکت افتتاح می‌شود، واریز کنند. این شرط جزو شروط اساسی عقد مشارکت است، اما عدم رعایت آن موجب بطلان قرارداد نبوده و ممکن است مشمول مقررات ماده ۱۰ قانون مدنی باشد. تعیین سود و جریمه تابع قرارداد بین طرفین مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی و تا میزان تعیین شده در مصوبه بانک مرکزی است و مازاد بر آن فاقد اعتبار و غیر قابل مطالبه است.
۴- هرچند قراردادهای بانکی با توجه به مصوبات قانونی در حکم سند رسمی تلقی می‌شود و تا زمانی که ابطال نشده باشد قابلیت اجرایی دارد، با این حال احکام مقرر در تبصره‌های ۱ و ۲ ماده ۱۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی که کلیه مراجع قضایی و دوایر اجرای ثبت و دفاتر اسناد رسمی را مکلف به صدور حکم، اجراییه و وصول مطالبات بانک نموده و نیز علاوه بر استرداد وجوه، اشخاص را به پرداخت خسارت مقرر در قراردادهای بانکی ملزم کرده است، مانع از آن نیستتا حسب مورد ابطال قرارداد و یا اجراییه با ادعای عدم رعایت مقررات مربوط در محاکم صالح مورد رسیدگی و لحوق حکم قرار گیرد و پیش‌فرض قانون‌گذار آن است که بانک مقررات را اجرا خواهد کرد و تبصره‌های یاد شده مفید این معنا نیست که قراردادهای بانکی مصون از رسیدگی‌های قضایی و عنداللزوم ابطال خواهند بود. شایسته ذکر است که رأی وحدت رویه شماره ۷۹۴ مورخ ۲۱/۵/۱۳۹۹ هیأت عمومی دیوان عالی کشور در خصوص فرض سؤال فصل‌الخطاب است.
ثانیاً، چنانچه منظور سؤال کننده انطباق مقررات قانونی با شرع باشد، تشخیص عدم مغایرت قوانین و مقررات برعهده شرع با فقهای محترم شورای نگهبان است و از وظایف این اداره کل خارج است. باز کردن / نظر دهید

2022-07-20 14:45:35 شماره نظریه: ۷/۹۹/۱۱۰۶

شماره پرونده: ۹۹-۷۶-۱۱۰۶ ح
تاریخ نظریه: ۱۳۹۹/۱۰/۱۰

استعلام:

در قرارداد مشارکت مدنی: ۱-چنان‌چه سود قطعی برای یک شریک در نظر گرفته شود، آیا شرط باطل است یا شرط باطل و مبطل قرارداد مشارکت مدنی؟ ۲- در صورتی که یک طرف شراکت مدنی بانک باشد که نود درصد سرمایه شراکت را تأمین کرده، با توجه به مفاد ماده ۵۷۵ قانون مدنی و تبصره یک ماده واحده قانون منطقی کردن نرخ سود تسهیلات بانکی متناسب با نرخ بازدهی در بخش‌های مختلف اقتصادی (با تاکید بر قانون عملیات بانکی بدون ربا) مصوب ۱۳۸۵ که مقرر داشته: “درباره عقود با بازدهی متغیر، بانک‌ها مکلفند بدون تعیین نرخ سود مورد انتظار بر اساس مفاد قانون عملیات بانکی بدون ربا در حاصل فعالیت اقتصادی مورد قرارداد شریک شوند”؛ آیا این شروط که شریک ضامن سرمایه باشد یا خسارات حاصل از تجارت متوجه مالک نشود و یا سود قطعی برای یک طرف شراکت تعیین شود، موجب بطلان عقد است؟ ۳-در ماده ۳ دستورالعمل اجرایی مشارکت مدنی مصوب ۱۳۶۳ مقرر شده است شرکت مدنی در صورتی تشکیل و محقق خواهد شد که شرکا طبق قرارداد سهم‌الشرکه نقدی خود را به حساب مخصوص که در بانک برای شرکت افتتاح می‌شود واریز کنند و در صورتی که تمام یا قسمتی از سهم‌الشرکه غیرنقدی باشد، طبق مقررات مشارکت مدنی این سهم‌الشرکه به مدیر یا مدیران شرکت تحویل شود. همچنین در ماده ۲۰ آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره) تصویب‌نامه شماره ۸۸۶۲۰ هیئت وزیران مقرر شده: “شرکت مدنی در صورتی تشکیل و تحقق خواهد یافت که شرکا طبق سهم‌الشرکه نقدی خود با به حساب مخصوصی که در بانک برای شرکت افتتاح می‌گردد وازیر نمایند.” چنانچه یک طرف سهم‌الشرکه خود را به حساب مخصوص که در بانک برای شرکت افتتاح شده واریز نکرده باشد، آیا با توجه به مفاد این دو ماده قرارداد منعقد شده است؟ ۴-آیا تکالیف مقرر در تبصره‌های ۱ و ۲ ماده ۱۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره) مصوب ۱۳۶۲ الحاقی ۱۳۷۶/۱۱/۲۹ در راستای قانون عملیات بانکی بدون ربا و بانکداری اسلامی و در صورت مطابق بودن قرارداد با شرع تفسیر می‌شود؟ آیا در این دو تبصره رعایت چارچوب‌های عقود اسلامی مفروض گرفته شده است یا آن‌که به معنای اعتبار بخشیدن بی‌چون و چرا به قراردادهای بانکی است که بدون رعایت مقررات شرعی تنظیم شده است؟
@bankinglawyer باز کردن / نظر دهید

2022-06-22 21:30:47 هفته قوه قضاییه رو به قضات پاک و عادل تبریک میگم که علیرغم کار طاقت فرسا و مشغله زیاد و دشواری معیشت بهشتی وار عدالت و احقاق حق را بر همه چیز مقدم داشته اند عمرتان پرفروغ باد باز کردن / نظر دهید

2022-06-20 15:39:53 باز کردن / نظر دهید

2022-04-03 21:26:35 در استانه ماه مبارك رمضان جا دارد از پیام تبریک خاوری وتوصیه ایشان به مبارزه با فساد یاد کنیم
@bankinglawyer باز کردن / نظر دهید

2022-02-26 12:09:00 امروز هفتم اسفند ماه سالروز استقلال کانون وکلای دادگستری و روز وکیل مدافع است. شاید این جمله که قاضی و وکیل هر دو بال های فرشته عدالت هستند را به مثابه یک تمثیل مبالغه‌آمیز بدانید ولی از منظر رشته تخصصی دعاوی بانکی این موضوع را از نزدیک حس کرده‌ام. سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ و قبل از آن را به یاد بیاورید که نماینده حقوقی بانک هر آن چه بر علیه اشخاص دادخواست می داد همان می شد و در دادگاه نیز گویی جزو وابستگان به دادگستری بود. اساساً کسی تصور عدم پاکدستی بانک‌ها را نداشت در دعاوی علیه بانک ما را تحقیر می کردند و نماینده بانک متفرعنانه و با تبختر مطالبه تامین دعوی واهی می‌نمود از آن دوران عبور کردیم و به تدریج هرچند محاکم به دیده شک و تردید به دادخواست های مطروحه علیه بانک‌ها می‌نگریستند ولی با آنچه که من نام آن را مطالبه گری مدنی می‌نامم و نقش وکلای دادگستری را در این زمینه به عنوان مدافعان حق در صف اول جبهه اقتصادی غیر قابل انکار می‌دانم آرای وحدت رویه متعددی در زمینه حقوق بانکی صادر شد؛ نمونه بارز آن رای وحدت رویه 794 دیوان عالی کشور است که به موجب آن دیگر تردیدی بر آمره بودن مقررات بانکی و آثار وضعی ناشی از احکام تکلیفی مقررات بانکی وجود ندارد البته در زمینه قوانین و مقررات بانکی و تخصیص منابع تا جایگاه قانونی و واقعی آن و رعایت بانکداری اسلامی فاصله زیادی داریم. زمینه برای تحقیق و فعالیت هنوز بکر است اما از آنجا که خوشبختانه در یکی دو سال اخیر آشنایی فعالین اقتصادی و وکلای دادگستری با حقوق بانکی به طور فزاینده ای افزایش یافته به نظر می‌رسد اکنون زمان آن رسیده که همکاران بنده و همچنین فعالین اقتصادی و به ویژه دوستان ارجمند در پویش حذف ربا به سطح بالاتر مباحث حقوق بانکی یعنی خلق پول بانکی بپردازند که به قول مارتین ولف سردبیر فایننشیال تایمز «جوهره نظام پولی معاصر عبارت است از خلق پول از هیچ به وسیله وام های اغلب احمقانه بانک های خصوصی»
ضمن شادباش روز وکیل مدافع به همه مدافعین راستین حق و حقیقت از خداوند متعال خواستارم در این مسیر همچون گذشته از جای بی گمان یاری رساند.
حمید رضا یوسفی نژاد
کارشناس ارشد حقوق تجارت بین الملل، پژوهشگر دکتری حقوق خصوصی، وکیل دعاوی بانکی و ارزی-تهران -7/12/1400 باز کردن / نظر دهید

2022-02-19 20:54:54 ‏عکس از حسین شمس باز کردن / نظر دهید

2022-02-19 20:54:50 ‏عکس از حسین شمس باز کردن / نظر دهید

2022-02-19 20:52:06 -محکومیت بانک خوانده به اعمال مقررات پولی و بانکی کشور: بند"و" تبصره 16 قانون بودجه 97 باز کردن / نظر دهید