درآمدی بر درس‌گفتار درباره‌ی جنسیت: پیش‌درآمدی بر واکاوی عشق | باشگاه اندیشه
درآمدی بر درس‌گفتار درباره‌ی جنسیت: پیش‌درآمدی بر واکاوی عشق
نیما شریف‌منش
در این درس‌گفتار می‌کوشم از ره‌گذرِ نگاهی فیلسوفانه، به واگشاییِ برخی جستارهای زیگموند فروید و ژَک لَکان درباره‌ی جنسیت بپردازم. به‌یقین گفتارِ من، گفتارِ یک روان‌کاوِ فرویدی-لکانی نیست؛ زیرا گفتارِ روان‌کاو، گفتاری ست که از پسِ گذرانِ دشوارِ روان‌کاوی شدنِ شخصی‌اش و به پایان رساندن آن بر زبان‌اش جاری می‌شود. اما به‌رغم این گفته‌ی لکان که "روان‌کاوی فلسفه نیست"، او همواره نظریه‌پردازی‌اش را در گفت‌و‌گو با فلسفه پیش برده است و فراورده‌های این گفت‌و‌گو همواره بهره‌های بسیاری به فلسفه بخشیده است.
سخنِ این درس‌گفتار نیز در قلمروِ این گفت‌و‌گو شکل خواهد گرفت و پیرامونِ برخی از مفهوم‌هایی گشت خواهد زد که روان‌کاوی به عرصه‌ی نمادین و فرهنگِ عمومی عرضه داشته است. پس این درس‌گفتار، تفاوتِ میانِ گفتارِ روان‌کاو و گفتارِ فیلسوفانه‌ای را که از فراورده‌های نظریِ روان‌کاوی در فلسفه بهره می‌برد، به رسمیت می‌شناسد و از مخاطبان نیز انتظار دارد که نظرورزیِ این درس‌گفتار را، نظرورزیِ روان‌کاوانه به‌شمار نیاورند.
به‌راستی مسأله‌ی جنسیت هم‌زمان جای‌گاهِ پیوند و جدایی فلسفه و روان‌کاوی ست، جای‌گاهی که در آن، از سویی روان‌کاوی به‌هیچ‌وجه بر سرِ مسأله‌ی جنسیت سازش نمی‌کند و آن را شرطِ لازم و کافیِ هرگونه ایستارِ روان‌کاوانه می‌داند و از سوی دیگر فلسفه معمولاً زیاد درباره‌ی این مسأله سخن نمی‌گوید.
این درس‌گفتار کارِ خود را با بررسیِ جنسیت در روان‌کاوی فرویدی-لکانی می‌آغازد و می‌کوشد تا از ره‌گذرِ نشان دادن جنسیت به‌مثابه‌ی عدمِ انسجامی هستی‌شناختی که با گذر از پیچ‌های ازخودبیگانگی (مرحله‌ی آینگی) و جداسازی (زبان‌مند شدن آدمی)، وضعیتِ انسانی‌مان را آشکار می‌سازد، والایش (sublimation) را به‌عنوان راهی گزیر و گریزناپذیر که از درونِ همین وضعیتِ آدمی برمی‌خیزد، معرفی کند و درست همین‌جا ست که سخن از راه‌های والایش به‌میان می‌آید و عشق یکی از این راه‌های والایش ست. پی‌گرفتِ این سخن، خودبه‌خود ما را به درس‌گفتارهایی دیگر پیرامونِ عشق و والایش خواهد کشاند. بنابراین، این درس‌گفتار، پیش‌درامدی بر درس‌گفتارهایی در آینده خواهد بود.
این خطر را به جان خریده‌ام که بی‌آغاز از بنیادهای هستی‌شناختی و معرفت‌شناختیِ موضوع، واردِ بحث شوم؛ زیرا آغاز از چنین آغازگاهی، سخن را بسیار دشوار خواهد ساخت و این امر ما را از هدفِ درس‌گفتار که پدید آوردن درنگی در مخاطب و مسأله‌مند کردن او در این زمینه است، دور خواهد ساخت.
