میرزا محمد اخباری کیست؟ میرزا محمد اخباری، افراطی ترین فرد | 🏴بُت شِناسی🏴
میرزا محمد اخباری کیست؟
میرزا محمد اخباری، افراطی ترین فرد از گروه اخباریان است که پس از غلبۀ مرحوم وحید بهبهانی بر اخباریان، به ترویج این مسلک پرداخته است. او به سال ۱۱۷۸ هجری در هندوستان زاده شد و پس از تحصیلات اولیه به عراق مهاجرت کرد. او فردی باهوش و سخنور بود که در علوم مختلف تخصص داشت و به زبان فارسی و عربی سخن می‌گفت و شعر می‌سرود. میرزا محمد اخباری در مباحثه و جدل نیز تخصص و تبحر داشت و همین موضوع سبب رواج تفکر او در میان تودۀ مردم شد. او از علوم غریبه، جفر و طلسمات نیز مطلع بود و از آن برای پیشبرد مقاصد خویش استفاده می‌کرد.
تعصب شدید او در اخباریگری، سبب دشمنی او با مجتهدان و ناسزاگویی وی به آنان شده بود، از این رو مجتهدان به مخالفت با او برخاستند و او را مجبور به ترک عراق و مهاجرت به ایران کردند. اقامت او در تهران مصادف با سلطنت فتحعلی شاه و درگیریهای ایران و روسیه بود.
نقل کرده اند که او پیشنهاد کرد که چهل روز چله نشینی کند و به دنبال آن سرِ فرماندۀ سپاه روس را در تهران حاضر کند به شرط آنکه شاه نیز روش اخباریان را رواج دهد و تفکر اجتهادی را منسوخ کند. فتحعلی شاه خواسته او را پذیرفت.
میرزا محمد نیز در "بارگاه شاه عبدالعظیم" به چله نشینی و انجام برخی اعمال جادویی پرداخت. ترک حیوانی کرد! صورتی از موم ساخت و با شمشیر به گردن آن نواخت. اتفاقاً درست پیش از پایان چهل روز سر فرمانده روس را به درگاه شاه آوردند.»
«به تواتر گفته و نوشته‌اند كه "ميرزا محمد اخباری" به رياضت چهل روز نشست و شكل "ايشپخدر" سردار روس را برابر گذاشت و متوجه شد، روز چهلم كاردى به آن شكل زده و همان روز گلولهٔ ابراهيم خان به ايشپخدر خورد.»
حتی برای او ضرب المثل ساختند که: «مگر پترزبورگ گرفتی و سر اشپختر آوردی!»
پس از انجام این عمل، خانوادۀ سلطنتی از بیم آنکه این چله نشینی‌ها موجب زیان آنها شود، عذر او را خواستند و او را روانۀ عتبات کردند.
در همین ایام شیخ جعفر نجفی معروف به جعفرکاشف الغطا که از تأثیر اخباریان بر حکومت نگران بود، رساله‌ای به نام کشف اسرار عن معایب میرزا محمد عدو العلماء نوشت و به تهران نزد دربار فتحعلی شاه فرستاد که در کاهش محبوبیت میرزا محمد در نزد شاه بی‌تأثیر نبوده‌است.
میرزا محمد از آن پس در کاظمین اقامت گزید. در آن زمان اسعد پاشا و داوود پاشا بر سر فرمانروایی بغداد با یکدیگر در رقابت بودند.
میرزا محمد به اسعد پاشا پیشنهاد داد که با انجام کارهایی خارق‌العاده می‌تواند او را بر رقیبش چیره سازد.
داوود پاشا که نگران بود به سرنوشت اشپختر دچار شود زمینه قتل میرزا محمد را فراهم آورد و مردم را بر علیه او شورانید.
میرزا محمد اخباری نمونۀ شاخص تفکر افراطی اخباریگری است که از همۀ وسایل ممکن برای مبارزه با مجتهدان بهره گرفته است. مبارزۀ او با مجتهدان، از نقاط تاریک و تأسف بار تاریخ حدیث شیعه است. در این دوران مباحثات علمی جای خود را به بدگویی و ناسزا داده و استمداد از قدرتهای محلی و حتی سنّی برای پیشبرد دیدگاه و رأی، جایز شمرده شده است. به عبارتی دیگر، اخباریگری در این زمان به صورت یک فرقه و نه یک تفکر علمی بروز کرده است.
تاریخ حدیث شیعه ۲ صفحه ۲۳۹ میراث اسلامی ایران، ج ٨ ص ۵۴۸ لغتنامه دهخدا، ذیل "ميرزا محمد اخباری" تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، تهران، ج ١ ص ٢۵۱
