هورقلیا چیست؟ شیخ احمد احسایی که نشر دهنده این واژه در آثار | 🏴بُت شِناسی🏴
هورقلیا چیست؟
شیخ احمد احسایی که نشر دهنده این واژه در آثار خود می‌باشد در پاسخ اناری می‌نویسد: لفظ هورقلیا به معنای « ملک آخر » است، زیرا مراد عالم برزخ متوسط بین عالم ملک و ملکوت است و آن عالم آخر است، پس آن ملک آخر باشد، یعنی: عالم اجسامْ عالم ملک است و این عالمْ ملکی آخر بود و وی در اقلیم هشتم است از جانب اسفل آن، بر محدّب محدّد الجهات، در رتبه نه در جهت، زیرا چیزی وراء محدّب محدّد الجهات نیست، و آن را ورائی نیست. امّا عالم هور قلیابخشِ اسفل آن بر بخش اعلای فلک اطلس است در رتبه و صورتی که در آیینه بینی از اسفل این عالم است. آنگاه در تشریح جسم قلیائی و فرق آن با جسد معمولی می‌نویسد: انسان را دو جسم و جسد است: ۱) جسم اوّل که مرکب از عناصر زمانیّه است، این جسد مانند جامه ای است که انسان آن را می‌پوشد و از تن بیرون می‌آورد، آن را نه لذّتی است و نه المی، نه طاعتی و نه هور قلیائی هیچ ربطی به معاد جسمانی و معراج جسمانی ندارد، چون به نصّ کلام شیخ چهار عنصر تشکیل دهنده بدن عنصری (آب و آتش و خاک و باد) از آن جدا شده، چیزی از آن می‌ماند که با چشم قابل رؤیت نیست. روی این بیان کسانی که عقاید او را بر خلاف ضرورت دین و آیین تشخیص داده اند، ظاهراً مقصّر نیستند. جالب توجّه است که شیخ احمد احسائی پوسیدن جسد در گور را حتّی شامل امامان و پیامبران دانسته می‌گوید: حکم تباهی کالبد در قبر درباره پیامبر و امامان نیز صادق است، امّا این کالبد از جسم اصلی ایشان که در غایت لطافت است جدا است و امری است عارضی، که دیدار و استفاده اشخاص را از آنها امکان پذیر ساخته است. زمانی که خداوند در ابقای صورت ملموس آنها مصلحتی نبیند، قالب خاکی با مرگ تجزیه می‌شود و از میان می‌رود. پس اگر در احادیث از بقای اجساد امامان در قبر سخن رفته است، مقصود جسدی است بدون صورت عنصری، یعنی همان جسد هور قلیائی که این جسد تنها برای امامان قابل مشاهده است. کرمانی نیز در مورد مؤمن خالص و کافر خالص می‌نویسد: هر گاه بدن ما حض الایمان‌ها و ما حض الکفرها بمیرد نفس برزخی و اخروی دارند، پس در غیبت این عالم که عالم هورقلیاست و عالم مثال باشد.... در شرح و تفسیر واژه هورقلیا به همین مقدار بسنده می‌کنیم، زیرا هر صاحب انصافی از این تعبیرهای صریح شیخ و پیروانش یقین پیدا می‌کند که هورقلیا ربطی به جسم ندارد و تا همه ی اجزای تشکیل دهنده عناصر از آن جدا نشود به آن هورقلیا نمی گویند. پس هر کس معاد یا معراج را هورقلیائی بداند، آن را جسمانی ندانسته و بر خلاف اعتقاد مسلمانانْ عقیده دیگری اخذ نموده است.
احسائی، شرح عرشیه، ص ۹۳، ۱۱۹، ۱۳۶ و ۱۵۳ ؛ ، شرح دعای جوشن کبیر، ص ۶۰، چ تهران، ۱۲۶۹ ق. و جوامع الکلم که قبلاً مواردی را از آن نقل کردیم. رشتی، رسائل، رساله شیخ به ملا حسین اناری، ص ۷۱. احسائی، شرح الزیارة، ج ۳، ص ۱۲۸، ۱۲۹ چ کرمان، ۱۳۵۵ ش. کرمانی، ارشاد العوام، ج ۲، ص ۱۵۶. شهید ثالث و دفاع جانانه او از حریم تشیع در مواجهه با فرقه های شیخیه و بابیه - صفحه ۱۲۸
