در مورد آب از چه چیزی باید وحشت زده شویم؟ مهتا بذرافکن | سازِشهر
در مورد آب از چه چیزی باید وحشت زده شویم؟ مهتا بذرافکن
رشد جمعیت و توسعه اقتصادی فشار بی‌سابقه‌ای بر منابع آب تجدیدپذیر محدود، به‌ویژه در مناطق خشک وارد می‌کند. پیش بینی می شود تا سال 2025، بیش از یک و نیم میلیارد نفر در مناطقی از جهان با کمبود "مطلق" آب (یعنی دسترسی کمتر از 500 متر مکعب در سال) زندگی کنند، و دو سوم جمعیت جهان ممکن است تحت شرایط "استرس" ( دسترسی بین 500 تا 1000 مترمکعب) قرار بگیرند.
باوجود مهاجرتهای اقلیمی به حاشیه شهرها و رشد مناطق شهری فشار بر منابع آبی بسیار بیشتر خواهد شد و اکوسیستم ها در وضعیت بسیار شکننده ای قرار خواهد گرفت و همه اینها رابطه پیچیده بین توسعه و تقاضای آب را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد. با وجود این چالش ها درک مفهوم «کمیابی » به عنوان یک متغیر نسبی که خود تا حدودی مبهم و پیچیده است و بر جنبه های مختلف دلالت دارد؛ برای سیاست مداران، سیاستگذاران ، برنامه ریزان، کارشناسان و ذینفعان مصرف کننده آب مانند بخش صنعت و کشاورزی و در نهایت همه مردم بسیار مهم است.
به عنوان مثال، درک تعادل بین «عرضه» و «تقاضا» که بر اساس شرایط محلی متفاوت است یکی از ابعاد مهم درک مفهوم « کمیابی» است. در کشور ما افزایش لجام گسیخته تقاضا موجب فشار بر اکوسیستم برای عرضه به هر نحوی بوده و این یعنی حذف درک مفهوم کمیابی از سیاست گذاری هاست.
بدیهی است که هنگامی که پاسخ مناسب برای مسائل داده نشود، نتیجه نیز مطلوب نخواهد بود. از این رو درک مفهوم کمیابی برای سیاستمداران و سیاستگذاران از آنجا مهم است که در کل تصمیم گیری سیستم اثر می گذارد و سیستم حکمرانی آب از این قاعده مستثنی نیست.
درک اهمیت فهم «کمیابی» در خروجی نظرسنجی اخیر مرکز افکارسنجی ایسپا مهم و قابل تأمل است. این نظرسنجی نشان دادکه بخش قابل‌توجهی از مردم یا چیزی در وضعیت بحرانی آب نشنیده‌اند یا بحرانی‌بودن شرایط آبی کشور را باور ندارند. در این نظرسنجی از ۱۵۸۴ شهروند بالای 18 سال ساکن در مناطق شهری و روستایی کل کشور، پرسیده شده است که «به نظر شما ایران از نظر منابع آبی، کشور کم‌آبی است یا پرآب؟»؛ بر اساس نتیجه این نظرسنجی گفته شده که « حدود 40 درصد مردم کشور معتقدند که ایران یک کشور پرآب است و هیچ مشکل و نگرانی بابت کم‌آبی نداریم»؛ /61درصد مردم معتقدند ایران کشور کم‌آبی است اما در نقطه مقابل،7/31درصد آن‌ها ایران را کشور پرآبی می‌دانند و8/6درصد هم گزینه «نمی‌دانم» را انتخاب کرده‌اند. این یعنی در مجموع حدود 40 درصد مردم اطلاعات کافی درباره بحران آبی کشور ندارند و حتی بسیاری از آن‌ها با خوش‌خیالی، کشورمان را پر آب می‌دانند. در واقع از هر ۱۰ شهروند بالای ۱۸ سال کشور، ۳ نفر معتقدند کشور ایران از نظر منابع آبی، پرآب است.
نتیجه این گزارش بسیاری از کسانی که از عمق فاجعه خبر دارند را وحشت زده نمود. اما حقیقت این است که تحلیل گزارشها، نقطه نظرها و اقداماتی که از سیستم حکمرانی آب در رسانه ها و بویژه رسانه ملی بیان می شود، بیشتر از نتایج این تحقیق نگران کننده است، چرا که نشان میدهد چالش اصلی کشور در حوزه آب این است که سیاستمداران که ( متاسفانه) سکان دار آب کشورند گویی یا درکی از مفهوم بسیار مهم « کمیابی » ندارند که همچنان بر عرضه آب و دامن زدن به تقاضا اصرار می ورزند، یا عامدانه آن را نادیده می گیرند. به هر دلیلی که باشد نادیده گرفتن «کمیابی» زیربنای این اعداد نگران کننده ی نظرسنجی ایسپاست.
درحقیقت آنچه باید مورد توجه قرار گیرد تأمل بر دانش اقتصادی، سواد آبی و درک مفهوم کمیابی و دادن اطلاعات واقعی به مردم توسط سیستم حکمرانی آب است. آنچه مسلم است درصورت تصمیمات خردمندانه و مبتنی بر داده های دقیق در حوزه آب و انتقال آن به جامعه است که عمق و دانایی جامعه نسبت به آب تغییر می نماید. بدیهی است که مردم با مشاهده عملکرد، دسترسی به آگاهی و اطلاعات درست است که می توانند به سؤالات نظرسنجی پاسخ دهند! منبع: کانال نشریه زنان روستایی و عشایری
