بودجه ۱۴۰۰ گرفتار کسری بزرگی خواهد شد. چرا که دولت همواره در تنش نه درآمد درخوری دارد و نه از ترس رانت خواران قدرتمند می تواند از هزینه ها بکاهد. از همین رو، به استقراض روی می آورد و پول خلق می کند. بدین ترتیب پایه پولی گسترش می یابد و پول زیاده در گردش به تورم می انجامد. تورم بلند آهنگ تولید را فرومی پاشد و بر بیکاری دامن می زند.
از همین رو، سه پرده نمایش بودجه ۱۴۰۰ می شود: کسری و رانت و تورم و پرده آخر هم بیکاری و فقر گسترده. در این نوشته به همین می پردازیم.
سامان حساب بودجه ملی «ثبت دو طرفه» است. یعنی هر هزینه در یک سو می بایستی با درآمدی در سوی دیگر در تراز باشد. حساب و کتاب بودجه ۱۴۰۰ اما نشان می دهد که هزینه بسیار بیش تر از درآمد است و ناچار باز هم به کسری می انجامد. داده ها را بسنجیم.
در بودجه ۱۴۰۰، درآمد از فروش نفت بیش از دو برابر (۲۵۲ در برابر ۱۰۷ هزار میلیارد تومان) و صادرات نفت گرد سه برابر بودجه ۱۳۹۹ برآورد شده است. شدنی است؟ نه!
صادرات نفت در بودجه ۱۴۰۰، ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز برآورده شده است. اما جمهوری اسلامی در ۱۳۹۹ُ بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر صادر نکرد، در حالی که هدف روزی ۱٫۱ میلیون بشکه بود. یعنی در خوشبیانه ترین برآورد، گرد یک چهارم تا یک سوم هدف بودجه ۱۳۹۹.
هدف فروش بیش از ۲ میلیون بشکه نفت در سال پیش آسان نیست. نخست به این دلیل که گمان می رود که جو بایدن، چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا تا مدتی تحریم ها را نگه دارد تا در گفتگوها با نظام ولایی از آن برای گرفتن امتیاز بهره برد. دو دیگر این که روشن نیست که جمهوری اسلامی بتواند بازارهای از دست داده را، به ویژه با برآمد نفت لیبی و عراق، باز پس گیرد.
در بودجه ۱۴۰۰، درآمد مالیاتی بیش از ۲۵۲ هزار میلیارد تومان، یعنی همچون سال پیش بیش از درآمد نفتی است. اما تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۸ حدود ۵٫۴ درصد و در سال ۲۰۱۹ حدود ۶٫۵ درصد کوچک تر شد و در همان روزگار، تورم سالانه تا ۳۰ درصد افزایش یافت. یعنی شهروندان، چه دستمزدبگیر و چه بنگاهدار، ندارتر شدند. چه رسد به بیکاران و تهی دستان. در چنین روزگاری، چگونه می توان از تولیدگر ورشکسته مالیلت بر سود و از دستمزدبگیر درمانده مالیات بر درآمد گرفت؟
از همین روست که در بودجه ۱۴۰۰ هزینه ازدرآمد بیشتر می شود و ناچار به کسری می انجامد. به گمانی، گرد ۱۹۸ هزار میلیارد تومان.
یادداشت کامل را می‌توانید در وبسایت فسادبان بخوانید.
