روبه‌روهایی برای «توجه کردن» سعید عبداللهی نخست به این نظر | دایره مینا ـ جدید
روبه‌روهایی برای «توجه کردن»
سعید عبداللهی
نخست به این نظریه‌ی جامعه‌شناختی و اجتماعی توجه کنید: «مردم دنیا در شیوه‌ی «توجه کردن»، سه دسته‌اند: آنان که می‌بینند، افرادی که باید وادارشان کرد تا ببینند و کسانی که تحت هیچ شرایطی، چیزی نمی‌بینند.» ــ لئوناردو #داوینچی
آن‌چه داوینچی تجربه کرده و سپس به آگاهی و شناخت و در تداوم آن به یک نظریه تبدیل شده است، از واقعیت یک جامعه با طیف‌های گوناگون آن و نیز سطح تکنولوژی و آگاهی آن جامعه برآمده است. این واقعیت هم‌اکنون هم در دنیا مصداق یا نظیر عینی دارد.
پرسش این است که آیا این نظریه در تمامی ادوار تاریخ حیات ما یکسان و غیرقابل تغییر بوده و هم‌اکنون هم همین‌طور است؟ پاسخ را در بستر زمان، باید در سه عامل: «پیشرفت تکنولوژی» [مثل ابزار تولید / فن ارتباطات] ، «رشد آگاهی» و «مسؤلیت‌پذیری اجتماعی» جست. این نظریه را در دنیای فعلی ما نمی‌توان مطلق و غیرقابل تردید دانست. میزان «توجه کردن» رابطه‌ی مستقیم با سطح ارتباطات آدمی و دانش اجتماعی و فرهنگی آن دارد. این سطوح در حرکت تاریخی حیات اجتماعی ما مدام در حال رشد هستند. اما آن‌چه که باید اعتراف کنیم، این است که این رشد با توجه به حرکت سینوسی آن، کند صورت می‌گیرد.
نتیجه‌گیری: بی‌تردید عامل تعیین‌کننده در مشکلات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری ــ مثل ایران خودمان ــ به‌دلیل حرکت یا رشد کند «سطح ارتباطات آدمی»، «سطح دانش اجتماعی و فرهنگی آدمی» و «سطح مسؤلیت‌پذیری اجتماعی» است. مثلاً توجه کنیم که هم‌اکنون تکنولوژی چه میزان پیشرفت کرده، ولی ارتباطات انسانی هنوز فقیر است. چه میزان اطلاعات در دنیای ما انتشار می‌یابد، ولی میانگین سطح دانش اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، علمی و...هنوز مطلوب نیست. چه میزان کمبود مشترک اجتماعی و سیاسی و فرهنگی در هر جامعه‌یی هست، ولی مسؤلیت‌پذیری اجتماعی هنوز ناچیز است.
بنابراین: تکامل اجتماعی دارد پیش می‌رود؛ باید شکیبا باشیم؛ ولی باید آگاه هم باشیم که به قول حافظ: «جای آن است که خون موج زند در دل لعل زین تغابن که خزف می‌شکند بازارش».
این بیت حافظ هم، خود دنیایی پر راز و رمز از حیات اجتماعی ما را فشرده کرده است که بیرون از نظریه‌ی جامعه‌شناختی داوینچی نیست. کشف و گشایش معناهای این بیت‌الغزل #حافظ، مقالی دیگر از پرداختنی‌های فرهنگی و اجتماعی ما می‌باشد که مجال آن در این یادداشت نیست.
