«و (نيز) درختى را كه از طور سينا مى‌رويد [درخت زيتون]، و از آن روغن و «نان خورش» براى خورندگان فراهم مى‌گردد (آفريديم)»
سوره مومنون، آیه20
«دُهن» به معنای روغن مالی است و «صبغ» به معنای خوراک است.
﴿شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيَّةٍ وَ لا غَرْبِيَّةٍ يَكادُ زَيْتُها يُضي‌ء﴾ روغن زیتون نزدیک است که روشن کند و نوری از آن خارج بشود.
سوره نور، آیه35
«نه شرقی و نه غربی است» یعنی آفتاب روی درخت زیتون یکسان می‌تابد. بعضی درختان فقط صبح یا فقط بعد از ظهر آفتاب دارند ولی روی روغن زیتون هم صبح و هم عصر آفتاب می‌خورد.
﴿وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُون﴾
سوره تین، آیه1
خداوند به انجیر و زیتون قسم می‌خورد. معلوم می‌شود فوائد زیادی دارد. زیرا خداوند به چیزی قسم می‌خورد که ارزش زیادی دارد و حکمت دارد.
در روایت دیگر آمده:
«ادَّهِنُوا بِالزَّيْتِ وَ ائْتَدِمُوا بِهِ فَإِنَّهُ دُهْنَةُ الْأَخْيَارِ وَ إِدَامُ الْمُصْطَفَيْنَ مُسِحَتْ بِالْقُدْسِ مَرَّتَيْنِ بُورِكَتْ مُقْبِلَةً وَ بُورِكَتْ مُدْبِرَةً لَا يَضُرُّ مَعَهَا دَاء» «با روغن زیتون روغن مالی کنید و آن را با نان بخورید زیرا روغن اخیار است و خوراک برگزیدگان است و با پاکی و برکت دو بار مسح شده است در اول و آخر فصل مبارک است و هیچ آسیبی و بیماری با آن نمی‌رسد.» المحاسن،ج2،ص484
کلمه‌ی «زیت» در عربی به معنای روغن زیتون است و تمام انواع زیتون ها مشمول این روایات هستند.
در وصیت پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) آمده است:
يَا عَلِيُّ كُلِ الزَّيْتَ وَ ادَّهِنْ بِهِ فَإِنَّهُ مَنْ أَكَلَ الزَّيْتَ وَ ادَّهِنْ بِهِ لَمْ يَقْرَبْهُ الشَّيْطَانُ أَرْبَعِينَ يَوْما «ای علی روغن زیتون بخور و با آن روغن مالی کن زیرا کسی که روغن زیتون می‌خورد و روغن مالی می‌کند با آن، شیطان چهل روز نزدیک او نمی‌شود.» المحاسن،ج2،ص485
شیطان همان میکروب و ویروس یا یکی از اقسام آن است. بنابراین در این روایت آمده است میکروب و ویروس تا چهل روز نزدیک انسان نمی‌شود. روغن زیتون شیطان را به هر دو معنا از انسان دور می‌کند یعنی هم او را بیمار نمی‌کند و هم انسان را گمراه نمی‌کند و این معنای پاکی روغن زیتون است.
روغن زیتون به عنوان «ادام» مطرح شده است. یعنی غذایی است که با نان خورده می‌شود.
در روایت آمده:
«كَانَتْ قُوتُ رَسُولِ اللَّهِ ص الشَّعِيرَ وَ حَلْوَاهُ التَّمْرَ وَ إِدَامُهُ الزَّيْت» «نان پیامبر(ص) جو و شیرینی او خرما و خورشت او روغن زیتون بوده است.» مکارم الاخلاق،ص154
پیامبر(ص) نان جو را با روغن زیتون می‌خورد.
روغن زیتون کلسترول خون را زیاد نمی‌کند. اگر با خوردن روغن شحم، کلسترول افراد بالا برود یا در خوردن روغن شحم زیاده روی کرده اند و یا در کنار آن از روغن های دیگری نیز استفاده کرده اند.
پیامبر (ص): «عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ الْخُلُق و یطیب النفس و یذهب بالغم» «بر شما باد روغن‌زیتون زیرا مره (سودا و صفرا) را برطرف می‌کند و بلغم را از بین می‌برد و عصب را تقویت می‌کند و ضنا (بیماری که منجر به کسالت و لاغری می‌شود) را برطرف می‌کند و خلق را نیکو می‌کند و انسان را دل‌خوش می‌کند و غم را برطرف می‌کند.» عيون أخبار الرضا (ع)،ج۱،ص۳۹
در روایت دیگری آمده:
«نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب» یعنی «بهترین غذا روغن‌زیتون است، بدن را خوش‌بو می‌کند و بلغم را از بین می‌برد و رنگ (رخسار) را صاف می‌کند و عصب را تقویت می‌کند و بیماری را از بین می‌برد و غضب را خاموش می‌کند.» مكارم الاخلاق،ص۱۹۰
سه چیز است که با صفای باطن و تسهیل دریافت های معنوی مرتبط است. زیتون که موجب طهارت قلب و دوری شیاطین و تطهیر جسم و قلب می شود. دومین مورد عدس هست که موجب ررفع قساوت قلب و نازک شدن قلب و جاری شدن اشک می‌شود. و سومین مورد سرکه است که قلب را زنده و روشن و عقل را تقویت می‌کند. از همین رو غذای انبیاء سرکه و روغن زیتون بوده است.
