معرفی کتاب «زمینه‌های تاریخی جدایی مرو از ایران» عنوان اثر جد | مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی
معرفی کتاب
«زمینه‌های تاریخی جدایی مرو از ایران» عنوان اثر جدیدالانتشار مصطفی‌ٰ ملایی است. نویسنده در این کتاب به واکاوی چگونگی جدایی مرو از ایران و تاریخچۀ آن در فاصلۀ سده‌های شانزدهم تا نوزدهم میلادی پرداخته است:
«مرو از برآمدن صفویان تا دورۀ قاجاریه و جدایی آن از ایران، دوران پرتلاطمی را تجربه کرد. در این دورۀ زمانی، شکل‌گیری حکومت صفویان در سال ۹۰۷ هـ.ق. / ۱۵۰۱ م. و رسمی‌شدن مذهب تشیع در ایران به اختلافات مذهبی شدیدی بین این دولت و شیبانیان ماوراءالنهر منجر شد و مطامع سیاسی دولتین را نیز دامن زده و پوشش داد. به‌طوری که تا حدود زیادی مبنای تمام کشمکش‌های طرفین درگیر را شامل می‌شد. شهر مرزی مرو در طول این کشمکش‌ها متحمل ضربات جبران‌ناپذیری گشت. در دوره‌های افشاریه و قاجاریه نیز این اصل به‌عنوان یک معیار تصميم‌گيری از جانب خوانین ماوراءالنهر در حمله به شهرهای خراسان و دخالت در امور ترکمن‌های مرو محسوب شده، مبنای روابط و مناقشات آن‌ها با دولت ایران را تشکیل می‌داد. امری که در قرن ۱۳ هـ.ق. / ۱۹ م. اوضاع سیاسی مرو را چنان پیچیده نمود که سرانجام در اواخر سدۀ مزبور، متأثر از مداخلات روس و انگلیس در امور خراسان و انفعال سیاسی قاجارها، مرو برای همیشه از ایران جدا شده، منضم به روسیۀ تزاری گردید؛ کتاب حاضر، بررسی زمینه‌های تاریخی جدایی این خطه از سرزمین ایران است.»
• زمینه‌های تاریخی جدایی مرو از ایران • مصطفی‌ٰ ملایی • انتشارات مهدخت • چاپ یکم: ۱۴۰۰ • ۲۲۵ صفحه
