| «کاهش سن خودکشی یک بحران هویتی است!» | آدینه ۳۱ تیر ۱۴۰۱ | | جامعهشناسی افقنگر ـ دکتر احمد بخارایی
| «کاهش سن خودکشی یک بحران هویتی است!»
| آدینه ۳۱ تیر ۱۴۰۱
| گفتوگوی روزنامهی «اتحاد جنوب» با #احمد_بخارایی دربارهی #خودکشی و افزایش اقدام به آن در جامعهی امروز ایران | منتشرشده در ۲۶ تیر ماه ۱۴۰۱، شماره ۱۲۰۲
| نمایش گزارش: www.ettehadkhabar.ir/fa/posts/164771
اتحادخبر: امیل دورکیم در پژوهش خود تحت عنوان خودکشی، به یکی از نتایجی که میرسد این است که هیچ ارتباط بیواسطه و منظمی بین بیماری ضعف اعصاب (عوامل روانشناختی) و میزان اجتماعی خودکشی مشاهده نگردید. به گمان شما میتوان نتایج را در کشوری مثل ایران امروز نیز تعمیم داد؟ اگر این طور باشد جامعهشناسی چهگونه میتواند در بهبود زندگی افراد جامعه و جلوگیری از اقدام به خودکشی نقش ایفا کند؟
دکتر بخارایی: ببینید یک چیزی که باید توجه داشته باشید شما و سایر دوستانی که در حوزهی جامعهشناسی میخواهند مسائل و پدیدارهای اجتماعی را تحلیل کنند این است که عمدتاً تئوریهای جامعهشناسی در شرایط خیلی نرمال و عادی در جوامع، طرح، تحقیق یا استخراج شدهاند. منظورم از نرمال این است که شرایط اجتماعی یک سیر طبیعی تحول و توسعه را داشتهاند. مثلاً فرض کنید اگر دورکیم اشاره میکند به خروج از همبستگی مکانیکی و خروج از دنیای سنتگرایی و ورود به دنیای مدرن با همبستگی ارگانیگی حاکی از یک روند طبیعی رشد و توسعه در جوامع بودهاست و بر اساس آن تئوریهای جامعهشناختی شکل میگیرند. اما ما شرایط ویژهای در ایران داریم، به همین دلیل شاید به راحتی و سهولت نشود در قالب چارچوبهای جامعهشناسی و نظریههای جامعهشناختی مسائل اجتماعی ایران را تحلیل کرد. باید نگاه ترکیبی و تلفیقی داشت، باید نگاه فراتئوری داشت، در ضمن اینکه تئوریهای جامعهشناختی را مدنظر داشت اما یک نگاه دیالکتیکی را باید لحاظ کرد. همانطور که ما در جامعهشناسی انحرافات میگوئیم انحرافات گاه جنبهی رفتاری دارند و گاه جنبهی ارزشی دارند. آن «انحرافات رفتاری» انحرافاتی هستند که عام هستند در همهی جوامع و بر اساس آن ممکن است یک سری تئوریهایی در حوزهی جامعهشناسی انحرافات شکل بگیرد. انحرافات به معنای عام آن شامل قتل، سرقت و غیره است که در هر جامعهای از ابتدا تا انتهای همه جوامع انسانی شما اینگونه انحرافات را میبینید که به اصطلاح، مردم بد تلقی میکنند به عنوان یک انحراف به معنای عام آن. یعنی متفقالقول در همهی جوامع فارغ از هر درجهای از توسعهیافتگی، فارغ از هر کیفیتی که دارند این انحرافات، انحراف قلمداد میشوند. اما یک موقع انحرافات، «انحرافات ارزشی» است، به اعتباری که در یک جامعه با یک فرهنگ یا یک ایدئولوژی خاص با آن شاخصهای ویژه، برخی رفتارها انحراف تلقی میشوند و اینها خاص است. مثلاً همین داستان حجاب یا سقط جنین را ببینید اینها بر اساس نگاههای ارزشی و ایدئولوژیک ممکن است در یک مقطع از زمان انحراف تلقی شوند. در جامعهی ما انحرافات از این نوع زیاد است. یعنی این چیزی که جامعهی ما را تحتالشعاع قرار داده است که من بارها به «فروپاشی اجتماعی» از آن یاد کردهام این انبوه انحرافات اجتماعی از نوع خاص است که ناشی از یک نوع سیاست کلان و نظام حکمرانی است که بر اساس یک نوع نگاه ایدئولوژیک و ارزشی است. حالا با این خط کش و این ایدئولوژی ممکن است کسانی نمره نیاورند و لیبل و برچسب منحرف بخورند. آن وقت در جامعهی ما به طور خاص این نوع انحرافات انبوه شده است آن وقت ممکن است آن نظریههای جامعهشناختی که برای انحرافات عام بیشتر به کار میآید در جامعهی ما قابل صدق نباشد. نه اینکه مناسب تحلیلکردن نیستند، بلکه آنها صرفاً به عنوان مقدمه هستند و فراتر از این نظریهها باید نگاه کرد. هم با نگاه تلفیقی و هم با نگاه نوآورانه باید دست به تحلیل مسائل اجتماعی ایران زد.
حالا بر این اساس میروم سراغ پرسش شما و پاسخ به آن را که بحث دورکیم را گفتید. دورکیم هم مثل همهی نظریهپردازان میآید در یک زمانی، در یک شرایط خاص مکانی(منظورم کشورهای اروپایی) و زمانی (اواخر قرن نوزدهم میلادی) یک پدیدار ویژه را به نام خودکشی مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. بر اساس آن هم میآید عواملی که در مورد خودکشی مؤثر هستند را تحلیل می کند به طور مثال تجرد و تأهل، یا نوع نگاه مذهبی که آنها دارند، مثلاً آنهایی که کاتولیک مذهباند و به باورهای سنتی مسیحیت بیشتر اعتقاد دارند، ممکن است کمتر به خودکشی روی بیاورند و کسانی که پروتستان مذهب هستند و نگاه اصلاحگرایانه به مسیحیت دارند، آنها بیشتر به خودکشی روی بیاورند. | ادامه: blog.dr-bokharaei.com/2022/07/blog-post_17.html#more
بازپخش پستها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.
| دیگر یادداشتها و سخنرانیها | Instagram | YouTube | Site |