عدالت ؛ قانوني عام از ديدگاه امام علي ع عدالت از دير باز محور | عباس شيرى
عدالت ؛ قانوني عام از ديدگاه امام علي ع عدالت از دير باز محوري ترين ارزش اجتماعي محسوب مي شده است . در روايتي آمده است ؛ بالعدل قامت السماوات و الارض ؛ به سبب عدل است كه آسمان ها و زمين برافراشته مي شود . خداوند در قران امر به عدالت مي فرمايد ؛ ان الله يأمر بالعدل و الاحسان . ولي در سيره زمامداران كمتر ديده شده است كه به عدالت رفتار شود . گويا قدرت با عدالت سر ستيز دارد . هر جا قدرت هست ، عدالت كم رنگ و حتي بي رنگ مي شود . ولي ويژگي منحصر به فرد حضرت علي ع اين بود كه مي توانست بين قدرت و عدالت آشتي برقرار كند . و بالاتر از اين قدرت را وقتي مشروع مي دانست كه به عدالت عمل نمايد . بنابراين اگر ظلمي توسط فرمانروا انجام شود با عدالت وي ناسازگار است و حكومتش را نامشروع مي سازد. عدل از نگاه علي ع خط قرمز حكومت است . و ايشان به شديدترين وجهي آن را اجراء مي كرد ، به گونه ايي كه جان مباركش را در اين راه گذاشت ؛ قتل علي في المِحْراب لشدة عدله . تعابير عجيب حضرت در نهج البلاغه در باره عدالت را توجه كنيد : در خطبه ٣٣ نهج البلاغه علت و هدف پذیرش حکومت را «احقاق حق » و «ابطال باطل » معرفي مي نمايد. حضرت در نامه ای به مالک اشتر ، بهترین هديه حاكمان را برقراری عدل در قلمروي حاكميتي خويش معرفي مي كند . امام معتقد بود : عدل جریان ها را در مجرای طبیعی خود قرار می دهد ( حكمت ٤٢٣ نهج البلاغه) امام علي ع عدالت را امري استثناء ناپذير مي داند ، در داستان معروف برادر بزرگش عقيل ، صحابي رسول الله و از مجاهدان صدر اسلام كه پير و عيال وار است ، داستان عبرت آموزي هست ، كه به خاطر رعايت عدالت ،رفتاري عجيب با وي كرد كه داغ بر كف دست او گذاشت ، ( خطبه ٢٢٤ نهج البلاغه ) ، عقيل كه شگفت زده شده بود با چشماني گريان زبان به اعتراض باز كرد و پاسخ حضرت معلوم بود؛ اجراي عدالت استثاء نمي پذيرد و بي عدالتي را بدتر از راهزني و دزدي آشكار از مردم مي داند ، چون سرقت تجاوز به حق يك نَفَر و بي عدالتي تجاوز به حق همه اعضاي جامعه است . در داستان معروف طلحه و زبير ، صراحتا هر نوع بي عدالتي به هر دليل را نفي كرد ، كساني كه در جنگ بدر و احد يا ساير جنگ ها در ركاب رسول الله بودند ، يا جز قريش و مهاجران بودند يا رابطه خويشاوندي با پيامبر يا خلفائ قبلي داشتند براي خود حق ويژه قايل بودند ، حضرت تمام اين امتيازات را لغو كرد ، اگر كسي در جهاد شركت كرده است هـيچ حق ويژه اي نسبت به بقيه ندارد . هر كس از هر طبقه اجتماعي مرتكب جرم مي شد ، بدون تبعيض به آن رسيدگي مي كرد ، و تفاوتي بين اشخاص نمي گذاشت . در داستاني عجيب روزي زناكاري را حد زد ، از قنبر پرسيد چند ضربه زدي ، قنبر عرض كرد يك يا دو ضربه اضافه زدم ، همان جا شلاق را از دستان قنبر گرفت ، و به بزهكار گفت ، برخيز و قصاص كن ، چون ضربات اضافه ايي به تو زد. مثال ها متعدد است ، كه نشان مي دهد ، عدالت علي استثنائي از هـيچ جهت نمي پذيرد ، و چه زيبا جرج جرداق مسيحي نام كتاب خود در باره امام علي ع را ؛ صوت العدالة الإنساني ناميد . امام علي در أوج قدرت ، عدالت را اجراء كرد و بين قدرت و عدالت آشتي برقرار نمود ، و قرن ها قبل از كانت فيلسوف بزرگ تاريخ بشر ، در عمل نشان داد كه عدالت مهم ترين ارزش در زندگي اجتماعي است ، لذا فرمود ؛ العدل نظام الأمور . يعني نه تنها عدالت مانع از قدرت نيست كه اساس آن است . قلم در مقابل عدالت علي ع زانو مي زند ؛ با مولانا هم صدا مي شوم كه ؛ این کفر نباشد سخن کفر نه این است / تا هست علی باشد و تا بود علی بود https://telegram.me/drabasshiri
