روایت علامه مجلسی از نگارش بحارالانوار اواخر ماه ذی‌الحجه ۱۰۳ | پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف
روایت علامه مجلسی از نگارش بحارالانوار
اواخر ماه ذی‌الحجه ۱۰۳۷ یا ابتدای محرم ۱۰۳۸ متولد شد، خانواده‌اش روحانی و علمی، پدر و خاندانش عابد، زاهد و پرهیزگار بودند. از آقا احمد کرمانشاهی در مرآة الاحوال نقل شده که علامه مجلسی عالم و عابد بود و بسیار زودتر از همسالان خود در سنین سه و چهار سالگی در نزد پدر علم آموزی آغاز کرد. خودش در شرح فقیه در باب نماز میت بیان کرده که الحمدلله رب العالمین که بنده در چهار سالگی همه این ها را می‌دانستم، یعنی خدا و نماز و بهشت و دوزخ و نماز شب را، و نماز شب بجای می‌آوردم. و نماز صبح را به جماعت می‌خواندم و اطفال را نصیحت می‌کردم.
کتاب بحار الانوار
علامه مجلسی در مقدمه بحارالانوار چنین می‌نویسد: "در آغاز کار به مطالعه کتاب‌هاى معروف و متداول پرداختم و بعد از آن به کتاب‌های دیگرى که طى اعصار گذشته به علل مختلف متروک و مهجور مانده بود، رو آوردم. هر جا که نسخه حدیثى بود سراغ گرفتم و به هر قیمتى که ممکن شد بهره بردارى می‌کردم، شرق و غرب را گشتم تا نسخه‌هاى بسیار گردآورى کردم. در این مهم دینى جماعتى از برادران مذهبى مرا یارى کردند و به شهرها و قصبه‌ها و بلاد دور سر کشیدند تا به فضل الهى مصادر لازم را به دست آوردند… بعد از تصحیح و تنقیح کتابها بر محتوای آن‌ها واقف شدم، نظم و ترتیب کتابها را نامناسب دیدم و دسته‌بندى احادیث را در فصل‌ها و ابواب متنوع راهگشاى محققان و پژوهشگران نیافتم.
از این رو به ترتیب فهرستى همت گماشتم که از هر جهت جالب و مفید باشد، در سال ۱۰۷۰ هجرى این فهرست را ناتمام رها کردم و از فهرست بندى سایر کتابها دست کشیدم که اقبال عمومى را مطلوب ندیدم و سران جامعه را فاسد و نامطبوع دیدم…، ترسیدم که در روزگارى بعد از من باز هم نسخه‌هاى تکثیر شده من در طاق نسیان متروک و مهجور شود و یا مصیبتى از ستم غارتگران زحمات مرا در تهیه نسخه‌ها بر باد دهد، لذا راه خود را عوض کردم - از خدا یارى طلبیدم - و به کتاب بحارالانوار پرداختم...
در این کتاب پربار قریب ۳۰۰۰ باب طى ۴۸ کتاب علمى خواهید یافت که شامل هزاران حدیث است، شما در این کتاب براى اولین بار با نام برخى از کتابها آشنا می‌شوید که سابقه علمى ندارند و طرح آن کاملاً تازه است. پس اى برادران دینى که ولایت امامان را در دل و ثناى آنان را بر زبان دارید، به سوى این خوان نعمت بشتابید و با اعتراف و یقین کتاب مرا دست به دست ببرید و با اعتماد کامل به آن چنگ بزنید و از آنان نباشید که آنچه را در دل ندارند بر زبان می‌آورند."
اما فرصت کم و مشاغل زیاد او مانع از آن شد که به تصحیح روایات بپردازد، به همین علت در مقدمه کتاب می‌نویسد: در نظر دارم که اگر مرگ مهلت دهد و فضل الهى مساعدت کند شرح کاملى متضمن بر بسیارى از مقاصدى که در مصنفات سایر علما باشد بر آن بنویسم و براى استفاده خردمندان، قلم را به قدر کافى پیرامون آن به گردش درآورم.
سرانجام علامه بزرگوار پس از عمری پر برکت در راه تألیف، تصنیف، تدریس، تعلیم و تربیت شاگردان دانشمند و خدمتگزار در شب ۲۷ رمضان سال ۱۱۱۰ قمری در اصفهان به دیار باقی شتافت و در کنار مسجد جامع شهر و نزدیک خانه اش و در جوار پدر علامه‌اش ملا محمد تقی مجلسی مدفون شد.
