«یارانهخواری» در طبقه دهم در سالهای اخیر سیاستهای حمایتی | اقتصاد بازار
«یارانهخواری» در طبقه دهم
در سالهای اخیر سیاستهای حمایتی متفاوتی با هدف کمک به خانوارهای کمدرآمد برای تامین نیازهای اساسی بهکار گرفته شده که «تخصیص دلارهای ترجیحی»، «تثبیت قیمت انرژی به بهانه حمایت از تولید» و «اعطای یارانههای نقدی و غیرنقدی» بخشی از این موارد بوده است.
اما اثر این سیاستهای حمایتی در بودجه خانوارها چگونه بوده و کدام خانوارها توانستهاند بیشترین منفعت را ببرند؟ نتایج یک پژوهش نشان میدهد که در نیم دهه گذشته مصرف دهکهای کمدرآمد از برخی کالاهای اساسی بهشدت کاهش یافته است؛ بهنحویکه اقلامی نظیر شیر، برنج ایرانی، بلیت هواپیما و آب لولهکشی برای کمدرآمدها جزو کالاهای لوکس دستهبندی میشود. همچنین در بحث حاملهای انرژی که یارانههای مختلفی به آن تخصیص مییابد، شکاف مصرف میان خانوارهای کمدرآمد و پردرآمد بسیار محسوس بوده است.
این تبعیض مصرف میان خانوارها، تنها به خوراکیها محدود نبوده و حتی در میزان مصرف داروهای خاص نیز دهک پردرآمد وضعیت بسیار بهتری از دهکهای کمدرآمد دارند.
بررسی گزارشهای رسمی نشان میدهد که سیاستهای حمایتی دولت با اسم رمز حمایت از دهکهای کمدرآمد نظیر تخصیص ارز ترجیحی، قیمتگذاری دستوری در حاملهای انرژی، محصولات و... عمدتا نصیب خانوارهای پردرآمد شده است.
این نوع سیاستگذاری به نحوی شده که حتی کالاهایی نظیر مثل شیر، برنج ایرانی، آب آشامیدنی و بلیت قطار برای دهکهای پایین درآمدی تبدیل به کالای لوکس شده؛ بهنحویکه با افزایش قیمتهای رخداده در سالهای اخیر در عمل میزان مصرف خانوار از آنها کاهش داشته است.
بررسی یک پژوهش در مرکز آمار ایران با عنوان «مصرف و هزینه کالاهای مشمول یارانه در سال ۹۵ تا ۹۹» حاکی از آن است که میزان مصرف طبقههای پردرآمد از این کالاها بالا بوده و حتی در برخی از کالاهای یارانهای میزان مصرف کالاهای کمدرآمد به صفر نزدیک میشود.
مرکز آمار ایران در گزارشی تحلیلی به بررسی مصرف و هزینه کالاهای مشمول یارانه سالهای ۹۵ تا ۹۹ پرداخت. این گزارش در ابتدا به بررسی قوانین مرتبط با تخصیص یارانهها اشاره کرده است.
قانون هدفمند کردن یارانهها در سال ۸۸ به تصویب رسید. مطابق ماده ۷ این قانون دولت پس از اصلاح قیمت حاملهای انرژی، آب، کارمزد جمعآوری و دفع فاضلاب، هدفمند کردن یارانه گندم، برنج، روغن، شیر، شکر، خدمات پستی، خدمات هواپیمایی و خدمات ریلی (مسافری) میتوانست یارانهای در قالب پرداخت نقدی و غیرنقدی با لحاظ میزان درآمد خانوار نسبت به تمام خانوارهای کشور به سرپرست خانوار پرداخت کند. فهرست کالاهای یارانهای شامل ۴ گروه کالایی «کالاهای اساسی»، «حاملهای انرژی»، «دارو» و «نهادههای کشاورزی» است. . پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید: https://instagram.com/navasanonline