سه گانه قابل انتظار پسا برجام دکترسیدمرتضی افقه : به طور | با اساتید اقتصاد
سه گانه قابل انتظار پسا برجام دکترسیدمرتضی افقه :
به طور کلی ساختارهای موجود کشــور اعــم از ســاختارهای اجتماعی، اداری و اجرایی همچنین نظام انتخاب، انتصاب و گزینش مدیران، ســاختاری غیرتولیدی و غیرتوسعه ای دارند، بنابراین حتی در شرایط غیرتحریمی با توجه به سرمایه های انسانی و منابع طبیعی و مالی موجود، امکان ایجاد رونق اقتصادی و پیشــرفت و رفاه وجود ندارد. به عبارت دیگر، با ساختارهای ضدتولیدی و ضدتوسعه ای موجود، نمی توان توقع پیشرفت اقتصادی در حدی مطلوب را داشت.
اما اگر توافق برجام انجام شود حداقل سه اثر فوری، کوتاه مدت و میان مدت قابل انتظار خواهد بود. با این وصف، و با توجه به ساختارهای ضدتوسعه ای بیان شده، نمی توان به قطعیت انتظاری مثبت از رفع تحریمها در بلندمدت داشــت. اما اثر فوری توافق احتمالی، کاهش نسبتا قابل توجه قیمت ارز و طلا است. البته این کاهش به صورت شوک این اتفاق نمی افتد بلکه قیمت دلار ً در کف 24 هزار تومان متوقف خواهد شــد ولی به دلیل اینکه تغییری در متغیرهای واقعی اقتصاد ایجاد نشده این رقم پایدار نخواهد بود و گرایش به افزایش قیمت خواهد داشت. همچنین نباید انتظار تغییر در قیمت کالاهایی به جز بازار ارز و طلا داشــت زیرا بازار کالاها بعد از تثبیت قیمت ارز واکنش احتمالی خواهند داشت. به هر حال بعید است قیمت سایر کالاها حتی بعد از تثبیت نرخ ارز در قیمتی کمتر از قیمت فعلی، کاهش یابند اما عدم افزایش در چنین شرایط قابل انتظار است. ً یکی دو ماه طول خواهد کشــید تا ارزهای قفل اما در کوتاه مدت، احتمالا یکی دوماه طول خواهد کشید تا ارزهای قفل شده کشور در کشورهایی مانند کره جنوبی و عراق و... آزاد شوند. این منابع اگر آزاد شــوند، در مقایســه با درآمدهای نفتی، ارقامی قابل توجه هستند که مــی توانند مقداری از تنگناهای مالی دولت را رفع کنند. از این منظر، رفــع آثار رفع تحریمها در کوتــاه مدت قابل لمس خواهد بود. اما در میان مدت، مدتی طول میکشد تا بازارهای از دست رفته نفتی، دست یافتنی باشند چون در طول تحریم، مشتریان نفت ما از سایر کشورها خرید خود را انجام می دهند. بنابراین، احتمالا ناچار شویم مانند اوایل دهه نود و بعد از رفع تحریمهای گذشته، نفت را زیر قیمت بفروشیم تا بتوانیم مشتریهای پیشین را برگردانیم. این نکته قابل تأکید است که بازگشت توافق شرط الزم برای گشایشهای بعدی است، اما شــرط کافی، پیوستن به FATF و حل مشــکل مراودات مالی است، چون توافق برجام تنها امکان تجارت فیزیکی کالا و خدمات را فراهم می کند و اگر امکان جابه جاییهای وجوه ناشی ازتجارت فراهم نشــود، حتی اگر جابه جاییهای پولی به صورت غیرمعمول انجام شود، تجارت کشور پرهزینه خواهد شد که زیان آن از طریق افزایش قیمت به مردم منتقل خواهد شــد.
یک نکته مثبتی که می توان از آن به عنوان خوش شانســی دولت ســیزدهم نام برد، افزایش قیمت نفت است، بنابراین، رفع تحریمها نه تنها کشــور را از درآمدهای نفتی منتفع خواهد کــرد، بلکه افزایش درآمدی قابل توجه را نصیب دولت خواهد کرد که می تواند دست دولت را برای کاهش رنج اقتصادی مردم بازتر کند. / روزنامه اطلاعات بورس
