صدا مواضع ایران درحمایت از جنگ روسیه با اوکراین بررسی می‌کند : | امتداد
صدا مواضع ایران درحمایت از جنگ روسیه با اوکراین بررسی می‌کند : دفاع از جنگ پیشدستانه؟
داوود حشمتی- صدا (شماره 113 – 7 مرداد 1401)
بعد از حضور پوتین در تهران، سه اظهارنظر درباره نوع رابطه ایران با روسیه خبرساز شد. اظهاراتی که نشان از یک تغییر رویکرد اساسی در روابط ایران و روسیه داشت. رهبر انقلاب در دیدار با پوتین درارتباط با جنگ اوکراین گفتند: «در قضیه اوکراین چنانچه شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل با ابتکار خود، موجب وقوع جنگ می‌شد.» بلافاصله پس از آن علی‌اکبر ولایتی که در نشست رهبر انقلاب و پوتین حاضر بود، در مصاحبه‌ای مفصل با سایت متعلق به رهبر انقلاب، از «نگاه به شرق» به عنوان خط اصلی سیاست خارجی ایران یاد کرد.
نگاهی که می‌توان آن را صراحتا عبور از سیاست نه شرقی نه غربی و ورود به سیاست «شرق گرایی» و تعریف شدن در بلوک روسیه آن را تعریف کرد. به دنبال آن نیز حسین شریعتمداری در نشریه کیهان به تبیین همین نگاه پرداخت و معتقد بود «چنان‌که روسیه در مقابل این تصمیم آمریکا (برای گسترش ناتو) دست روی دست می‌گذاشت، شاهد برپایی جنگ در کریمه بود».
اساسا باید توجه داشت که میان جنگ پیشگیرانه و جنگ پیشدستانه تفاوت هایی وجود دارد. از همین رو سئوال این است که آیا با توجه به این نگاه، جنگ روسیه در اوکراین را باید یک جنگ «پیشدستانه» قلمداد کرد؟ مولفه‌های جنگ‌های پیشگیرانه و پیش دستانه چیست؟ با وجود آنکه کوچکترین نقدی از سوی سیاسیون جریان اصولگرا در این رابطه شنیده نشد، آیا هیچ نقدی به این دیدگاه و اتصال ایران به روسیه (در تفسیر جنگ اوکراین) وجود ندارد؟ آیا واقعا کریمه در خطر حمله نظامی بود؟ جنگ اوکراین تا کجا ادامه پیدا می‌کند و مهمتر از آن اینکه آیا ممکن است ایران تاوان چنین جنگی را در پرونده هسته‌ای بپردازد؟
ناتو بیخ گوش ایران
استدلال کیهان در مورد اینکه اگر ناتو به اوکراین می‌رسید، به این دلیل که روسیه هم همسایه ماست برای ما خطر ایجاد می‌کرد، نشان می‌دهد ظاهرا نویسندگان روزنامه کیهان از حداقل اطلاعات جغرافیایی برخوردار نیستند. نه نقشه ایران را دیدند و نه نقشه جهان را. ظاهرا خبر ندارند، (یا فکر می‌کنند دیگران نقشه را ندیدند) که ترکیه کنار دست ایران است و عضو رسمی ناتو است.
جنگ پیشدستانه یا پیشگیرانه
با این همه سئوال این است که آیا جنگ اوکراین که روسیه به راه انداخت در دسته بندی جنگ‌های بین الملل در کدام دسته تعریف می‌شود؟ در روابط بین الملل تعاریف متفاوتی از جنگ و انواع جنگ وجود دارد. اما تعریفی که برای جنگ پیشدستانه Preemptive war عنوان شده این است: «حمله یا اقدام یک کنشگر به قصد از میان بردن امکان حملهٔ قریب‌الوقوع طرف دیگر را جنگ پیشدستانه می‌گویند.»
علاوه بر جنگ پیش دستانه با یک تعریف دیگر که ممکن است به جنگ روسیه و اوکراین مرتبط شود، روبه رو هستیم. آنهم مفهوم «جنگ پیشگیرانه» است. براساس این تعریف جنگ پیشگیرانه preventive war جنگی است که در آن «به منظور بازداشتن طرف دیگر از دستیابی به قابلیت حمله آفند آغاز می‌شود.» در هر دو این جنگ‌ها آغازگر جنگ به دنبال توجیه اقدامی است که به آن دست زده است. این کشور تلاش می‌کند تا حرکت خود را موجه جلوه دهند.
حالا سئوال این است که منظور کیهان از جنگ اوکراین کدام مدل از این جنگ هاست؟ آیا روسیه به اوکراین حمله کرد تا مانع از حمله آینده این کشور به روسیه شود؟ آیا اوکراین قصد حمله به روسیه را داشت؟ در جنگ پیشگیرانه کشورها تلاش می‌کنند کشور هدف را به گونه ای با حمله نظامی تخریب کنند که از به لحاظ قوای نظامی در موقعیتی قرار بگیرد که امکان حمله را از دست بدهد.
جنگ پیشدستانه
حالا بیایید تصور کنیم منظور کیهان نشینان از توجیه جنگ اوکراین این است که روسیه دست به یک جنگ پیشدستانه زده است. این استراتژی را آمریکایی‌ها هنگام ورود به جنگ جهانی دوم نیز پیاده کردند. در آن زمان نیز سیاستمداران آمریکایی اعلام داشتند که «اگر با ژاپنی‌ها در پرل هاربر نجنگیم، ناچاریم با آنها در سانفراسیسکو بجنگیم» بر این اساس، جورج بوش استراتژی امنیت ملی خود را در سال 2002، تحت عنوان «استراتژی جنگ پیشدستانه» تدوین کرد و به اجرا درآورد.
در تعریفی که از جنگ پیشدستانه Preemptive war عنوان شده است، هنگامی که تهدیدی آن چنان قریب الوقوع برق آسا باشد که چاره ای جز پیش دستی وجود نداشته باشد باید به آن دست یازید، یا به عبارتی دیگر «به دشمن خود حمله کن و آن را خلع سلاح کن، پیش از آنکه به تو حمله کند».
