#اختصاصی ملازهی، تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان در گفتگو با ا | امتداد
#اختصاصی
ملازهی، تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان در گفتگو با امتداد: وزارت امورخارجه باید برای عملیاتی شدن توافق شفیق-هویدا فعال‌تر شود/ می‌توان صادرات و واردات افغانستان از بندر چابهار را به وصول حقابه از هیرمند مشروط کرد/اعطای اختیار سفارت افغانستان به طالبان به منزله به رسمیت شناختن آن است
امتداد-گروه بین‌الملل: با گذشت چند هفته از تنش‌های مرزی بین ایران و طالبان که به شهادت چندتن از سربازان مرزبان کشورمان نیز منجر شد، ظاهراً روند حل چالش‌های بین دو کشور مسکوت مانده و مسئله وصول حقابه ایران از رودخانه هیرمند نیز به رغم مشکلات آبی در منطقه سیستان و بلوچستان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل منطقه و تحلیلگر ارشد مسائل افغانستان و شبه قاره در گفتگویی با امتداد، ضمن اشاره به مسئله حقابه ایران، اظهار داشت: در سال ۱۳۵۱ هویدا، نخست‌وزیر وقت ایران در کابل با شفیق به توافقی رسید که ۲۴ مترمکعب در ثانیه به عنوان حقابه ایران در منطقه سیستان و بلوچستان از سوی افغانستان تعلق بگیرد. البته ایرانی‌ها در آن زمان متوجه ابعاد حقوقی مسئله نشده و حقابه هامون را از حقابه سیستان جدا نکردند. بعد از این البته، ظاهرشاه قدری به آن حقابه اضافه کرده و ۲۶ مترمکعب حقابه ایران به تصویب رسید تا اگر بالاتر از این میزان مورد نیاز ایران بود، باید آن را از افغانستان خریداری کند.
پس از این متاسفانه در طول ۵ دوره تغییر حکومت در افغانستان، هربار مسئله حقابه ایران با مماشات مورد اجحاف قرار گرفته و باز ساخت سدهای کجکی و کمال خان از میزان این حقابه نیز کاسته شده است.
افغان‌ها از زمان حکمرانی غنی در کابل، اقدام به حفر کانال‌هایی در منطقه سیلابی-که به سمت ایران می‌آید- کرده و آب را به سمت گود زره منحرف کردند.
وزارت امورخارجه باید برای عملیاتی شدن توافق شفیق-هویدا فعال‌تر شود
اکنون نیز به رغم ادعای طالبان، مبنی بر التزام امارت اسلامی بر وصول حقابه ایران بر مبنای توافق شفیق-هویدا در عمل شاهد عدم اجرای این توافق توسط هیئت حاکمه افغانستان هستیم.
وزارت امورخارجه باید برای عملیاتی شدن توافق شفیق-هویدا فعال‌تر شود. طالبان مدعی است که آبی در سرزمین افغانستان برای وصل حقابه ایران وجود نداشته و از این سو نیز اجازه حضور کارشناسان ایرانی برای راستی‌آزمایی در این خصوص را هم نمی‌دهد.
ایران حق شکایت از طالبان در خصوص حقابه خود را دارد
ایران از نظر بین‌المللی حق شکایت از طالبان در خصوص حقابه خود را دارد. اما باید به این مهم هم توجه داشت که بر فرض که شکایت هم صورت گرفته و حکمی هم صادر شود در آن صورت، ضمانت اجرایی این حکم چه خواهد بود؟
ایران، اهرم‌هایی دیگری برای زنده کردن حقابه خود از افغانستان را در اختیار دارد که متاسفانه از آن استفاده نکرده است. مثلا چابهار یکی از این اهرم‌هاست که می‌توانستیم صادرات و واردات افغانستان از این منطقه را به حقابه هیرمند مشروط کنیم. طالبان در حال حاضر با پاکستان مشکلاتی دارد و همین مسئله می‌تواند باعث قوام اهرم بازرگانی افغان‌ها از چابهار توسط ایران قرار بگیرد.
چرا آقایان سفارت افغانستان را در اختیار طالبان قرار دادند؟
مسئله صدور نفت و گاز که نیاز اصلی افغانستان بوده، دیگر امکانی است که در اختیار ایران قرار دارد. ضمن اینکه به رغم عدم به رسمیت شناختن طالبان در عرصه بین‌المللی، سوال اصلی این است که چرا ما سفارت افغانستان در تهران را در اختیار طالبان گذاشته‌ایم؟
طیف تندرو حقانی‌ها مشکلات ریشه‌ای با ایران دارند
در زمان جنگ طالبان با آمریکا، بخشی از این گروه به ایران نزدیک شده و سلاح و امکانات از ایرانی‌ها می‌گرفتند اما، واقعیت امر این است که این طیف از طالبان در حال حاضر در حاکمیت افغانستان به انزوا و حذف رانده شده و طیف تندرو حقانی‌ها که مشکلات ریشه‌ای با ایران دارند در راس هیئت حاکمه طالبان بر سر کار هستند.
طیف حقانی که عرصه نظامی و امنیتی طالبان را در‌قبضه خود دارد، قضایا را سیاسی ندیده و با نگاه ایدیولوژیک به مسئله توجه می‌کند. در حالی که به رغم ادعای تهران بر به رسمیت نشناختن طالبان، اعطای اختیار سفارت افغانستان به این گروه به منزله به رسمیت شناختن آن تلقی می‌شود.
