2023-06-11 10:44:15
زاویه نگاه ظریف در پرونده هسته‌ای: چرا نوشته روی موشک مهم‌تر از خود موشک بود؟
شرق-داوود حشتمی: هنوز و بعد از گذشته هشت سال از موشک‌هایی که روی آن شعار محو اسرائیل نوشته شده بود، محل بحث است. چه آن زمان که حسن روحانی در سال 96 در مناظره‌ها گفت «روی موشک شعار نوشتند تا برجام را برهم بزنند» چه امروز که ظریف می‌گوید: «ما نمی‌گفتیم موشک نسازید، اما آن شعاری را که روی موشک نوشته بودند، نمی‌دانیم با چه کسی هماهنگ کرده بودند».
اما چرا نوشته روی موشک از خود موشک در‌این‌باره اهمیتش بیشتر بود؟ فارغ از گمانه‌زنی‌های فراوان درباره حضور رسانه‌ای ظریف اینکه اساسا موضوعی که می‌خواست در یادداشت «کنشگری مرزی» درباره «ترکمانچای» بگوید چیست، نشست کلاب‌هاوسی او در هفته گذشته یک زاویه نگاه مهم به پرونده هسته‌ای و پرونده بین‌المللی ایران را نشان داد که با نظریه «سازه‌انگاری یا برسازی» (constructivism) و مکتب کپنهاگ باید آن را فهمید. همچنان که خود ظریف هم بخش اول و اصلی، حرف‌هایش را با همین نظریه آغاز کرد. دقیقا با همین نگاه به‌راحتی می‌توان فهمید چرا موشک‌ها بدون شعار می‌توانست نقش «دفاعی» داشته باشد که برای هر کشوری قابل توجیه است، اما نوشته‌شدن شعارهای «محو اسرائیل» توانست مورد استفاده پروژه اسرائیلی «امنیتی‌سازی» از پرونده ایران بیاید.
به این بخش از حرف‌های ظریف دقت کنید که چگونه در قالب نظریه امنیتی‌سازی، رفتارهای اسرائیل را در سه دهه اخیر توضیح می‌دهد. ظریف گفته بود: «باید توجه داشت که اسرائیل ذاتا به دشمن خارجی نیاز دارد. اسرائیل، ایران را به جای اعراب، دشمن خود قرار داد. در مرحله اول اسرائیل، ایران را در داخل مرزهای خود دشمن کرد و سپس در جوامع بین‌الملل. به طور مشخص اسرائیل حدود 30 سال پیش، ادعا کرد که ایران شش ماه با بمب هسته‌ای فاصله دارد. حالا پس از چندین سال همچنان این ادعا باقی مانده است».
اگر به سخنان مسئولان اسرائیلی دقت کنیم می‌بینیم که این ادعا که ایران در «آخرین مراحل دستیابی به بمب اتم است» هنوز هم بعد از 30 سال در حال تکرارشدن است و با همین ادعا توانستند به تعبیر «باری بوزان» پرونده ایران را امنیتی کنند. در پروژه امنیتی‌کردن، حساس‌کردن دیگران و ایجاد اجماع و «خطرانگاری» از آن مقوله اهمیت زیادی دارد. هر چیزی که بتواند این پروژه را تقویت کند به کار می‌آید؛ از «انکار هولوکاست» تا «شعار روی موشک». حتی طرح مسئله «بمب هسته‌ای». ظریف در پاسخ به این پرسش که آیا سلاح هسته‌ای کمکی به تأمین امنیت ایران می‌کند؟ از همین منظر پاسخ داده بود. او گفته بود: «دو نظریه در اینجا وجود دارد. نظری که من به آن نزدیک‌تر هستم و به نظرم رهبری نیز با آن موافق باشند، سلاح هسته‌ای کمکی به امنیت ایران نمی‌کند بلکه کشور را وارد فرایند خطرناکی می‌کند».
سؤال درست این است که ظریف هم پرسید که «آیا اسرائیل نگران سلاح هسته‌ای ایران است؟» از نگاه ظریف اسرائیل نگران سلاح هسته‌ای ایران نیست که اگر بود «باید موافق برجام» بود. اما آنها برجام را یک توافق ننگین خواندند. به باور ظریف مسئله اسرائیل با ایران موضوع «جنگ‌های نامنظم» و «گروه‌های چریکی» است که با اسرائیل مبارزه می‌کنند. به بیان دقیق‌تر ظریف می‌گفت که «اسرائیل از برجام حمایت نکرد چون هدفش امنیتی‌سازی ایران بود و در این شرایط اگر بگوییم که ما به دنبال سلاح هسته‌ای می‌رویم، در حقیقت در زمین اسرائیل بازی کرده‌ایم».
اینکه توان موشکی ایران تا چه اندازه است، در مقام یک مقوله دفاعی همواره مورد تأیید جامعه و نخبگان سیاسی قرار دارد. این قدرت «نظامی دفاعی» توان اجماع‌سازی جهانی علیه ایران را نداشت، تا زمانی که ایران به عنوان یک خطر برای امنیت منطقه جهان تلقی نشود. شعار روی موشک اهمیت داشت، چون اسرائیل با خود موشک نمی‌توانست ایران را متهم کند. موشک خالی و بدون شعار موشکی بود که توجیه آن در میان ملت‌ها منطق تدافعی داشت. اما نوشتن آن شعار روی موشک، آن را به ابزار تهاجمی تبدیل کرد.
آن‌هم در شرایطی که دنیا در سمت ایران ایستاده بود و اسرائیل را نکوهش می‌کرد که چرا با توافق هسته‌ای مخالف است. درست در شرایطی که اسرائیل منزوی بود و نیاز داشت حرکت و اقدامی به کمک آنها بیاید تا پروژه «امنیتی‌سازی» از پرونده ایران را در جهان تقویت کند.
متن کامل
#امتداد
@emtedadnet
1.8K views07:44
ا
