“طالبان بخشی از واقعیت افغانستان” (؟) محمدرضا تهمک اسفناک | انگاره
“طالبان بخشی از واقعیت افغانستان” (؟) محمدرضا تهمک
اسفناک است که خانه ات را بمباران کنند، زیر آوار باشی و بگویند مقصر صاحبخانه است که خانه اش تحمل بمب را نداشت! بسیاری از تحلیل هایی که این روزها در مورد وضعیت افغانستان می بینیم مستقیم یا غیرمستقیم در حال تحقیر مردم افغانستان و تطهیر طالبان اند؛ طالبانی که، چه ظاهر و چه افکارشان، گویی آنها را قرن ها قبل در تیرکمان گذاشته و به عصر ما پرتاب کرده اند. درد است که برخی دل خوش کرده اند به شعار عدالت طالبان به عنوان جایگزین فساد دولت پیشین، در حالی که عدالت نزد طالبان و امثال آنان با معنای متداول مدرن آن، رفاه و تساوی در فرصت ها و برخورداری ها، متفاوت است و جز تفسیر قرون وسطایی ارعاب، تحدید و مجازات برای تبدیل جامعه به قبرستانی آرام نیست.
برخی شروع کرده اند به صدور گزاره های پوچی که برای هر پدیده ای در هر لحظه ای از تاریخ می توان گفت: «افغانستان را خوب نمی شناسید»، «این گونه نیست، باید شرایط داخلی افغانستان را هم دید»، «شرایط اجتماعی و سیاسی افغانستان متفاوت است»، و بیش از همه، از مقامات سیاسی و ژورنالیست ها تا آکادمیسین ها، می گویند «طالبان بخشی از واقعیت افغانستان است»؛ گویی تا کنون نبوده اند! سپس به گونه ای شرح می دهند که گویی فرهنگ اکثریت افغانستانی ها طالبانیسم است. به اینها که یا ساده اندیشند یا مغرض، یا ترکیبی از هر دو، باید گفت شما که دم از واقعیت می زنید چرا واقعیت را تغییر می دهید؟ اول، طالبان بخشی "حداقلی" از واقعیت افغانستان است. دوم، طالبان با کودتا و تفنگ دولت را سرنگون کرده است.
طالبان نه تنها در کشور افغانستان، بلکه در میان خود قوم افغان (پشتون)ها نیز اکثریتی نیستند. در تخمین های بالا از قوم پشتون در افغانستان 38 میلیون نفری، حدود 35 درصد (5 / 13 میلیون نفر) پشتون (افغان) هستند. بگذریم از اینکه جمعیت اصلی پشتون ها (حدود 32 میلیون نفر) در پاکستان (حامیان طالبان و مؤسسین مدارس حقانی و مکاتب دیوبندی) ساکنند و بسیاری از نیروهای طالبان از آنجا و اندکی نیز از دیگر اقوام سنی مذهب افغانستان، کشورهای آسیای میانه و چچن و داعشی هستند. از طرف دیگر تعداد نیروهای طالبان 75 هزار نفر اعلام شده است. حتی اگر دست بالا بگیریم و نیروهای طالبان را 100 هزار نفر در نظر بگیریم و جمعیت 5 /2 برابری پشتون ها در پاکستان نسبت به افغانستان و نیز نیروهای دیگر پیوسته به آنها را هم در نظر نگیریم باز می بینیم که هنوز 1 درصد (135 هزار نفر) از پشتون های افغانستان نیز طالبان را همراهی نکرده اند! طالبان که ارتش و سلاح های سنگین مدرن و ساز و برگ نظامی و حتی یونیفرم هم ندارند که تصور شود در گردآوری و سازماندهی چنین نیروی مدرن و جنگ افزارهایی دچار مشکل بوده اند. همچنین، خود شهرهای بزرگ پشتون نشینی چون قندهار، قندوز، جلال آباد و زرنج نیز با حمله نظامی توسط طالبان فتح شد. مهمتر، دیگر بر کمتر کسی پوشیده است که افغانستان برنامه ریزی شده و طی توافقی با طالبان به آنها واگذار شد؛ از معاملات سال های اخیر دوحه میان امریکا و طالبان و مشروعیت دادن به آنها گرفته تا خبرهایی که این روزها هرچه بیشتر توسط مقامات سیاسی و نظامی افغانستان درباره دستورهای دولت مبنی بر تسلیم ولایات و شهرها به طالبان منتشر می شود.
به هر روی، آنچه مسلم است اینکه، حتی اگر تمامی پشتون ها نیز طالبان را همراهی می کردند (35 درصد) نسبت به اکثریت کشور (65 درصد دیگر تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، بلوچ و ... ) در اقلیت قرار داشتند، تا چه رسد به وضعیت کنونی و به قدرت رسیدن طالبان. طالبان نیک می دانسته اند که با هیچ ساز و کار دموکراتیک و انتخابی ای نمی توانسته اند حتی در میان هم قومی های خود به نمایندگی انتخاب شوند.
به نظر می رسد اندک کرنش موقتی که در رفتار طالبان نسبت به دو دهه قبل دیده می شود و اینکه این اقلیتی که با زور اسلحه قدرت را به دست گرفته اند زیرکانه تطمیع را در کنار تهدید به کار گرفته اند بخاطر چنین دلایلی باشد:
نوشته را در انگاره یا InstantView بخوانید Engare.net/taliban_in_afg
