استدلالهای مخالفان و موافقان برجام در آمریکا بهمن خدایی، کار | مطالعات راهبردی آمریکا

استدلالهای مخالفان و موافقان برجام در آمریکا

بهمن خدایی، کارشناس ارشد حقوق از دانشگاه تهران و داور حقوق تجاری بین‌الملل
اسفندیار خدایی، دکترای مطالعات آمریکا از دانشگاه تهران

مخالفین برجام در آمریکا، این توافق را احمقانه می دانند و می گویند هیچ منافعی برای آمریکا نداشته؛ بلکه میلیاردها دلار در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده است تا منافع آمریکا و متحدان آمریکا را بیش از گذشته تهدید کند. اما موافقین برجام می گویند این توافق بدون شلیک حتی یک گلوله، یکی از بزرگترین تهدیدهای امنیتی خاورمیانه و جهان را رفع می کند و بازگشت دولت بایدن به برجام را ضروری می دانند. در این گفتار، چهار استدلال اصلی مخالفین برجام و سپس چهار استدلال موافقان برجام را بررسی می کنیم:

استدلالهای مخالفان برجام:

لابی اسرائیل، جمهوریخواهان کنگره، مسئولان دولت قبلی آمریکا مثل ترامپ و پمپئو و سایر مخالفان برجام همچون لابی عربستان و امارات در مذاکراتی که با دولت بایدن دارند به چهار استدلال زیر متوسل می شوند:

1- بازگشت به برجام موجب افزایش تهدیدها و فعالیتهای نظامی جمهوری اسلامی در منطقه می شود و منافع آمریکا و متحدان آمریکا در خاورمیانه را به خطر می اندازد. آنها به تجربه روزهای پس از توافق برجام در دوره اوباما اشاره می کنند و می گویند برجام 150 میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده ایران را آزاد کرد و فروش نفت ایران را چندین برابر کرد اما این پولها، بلای جان ما شد. جمهوری اسلامی بجای آنکه این پولها را در فعالیتهای صلح آمیز اقتصادی، خرج بهبود زندگی مردم ایران کند، فعالیتهای نظامی و تهدیدات خود علیه آمریکا و متحدان آمریکا در عراق، سوریه، لبنان فلسطین و یمن را چندین برابر کرد. اگر برجام ادامی می یافت و ترامپ از آن خارج نمی شد، جمهوری اسلامی تقریباً اسرائیل را محاصره کرده بود و اکنون انصارالله یمن جنگ را به داخل شهرها و حتی پایتخت عربستان کشیده بود و آمریکا در عراق حتی از داشتن سفارتخانه هم محروم شده بود. پس از برجام، قایقهای سپاه پاسداران عرصه را بر ناوهای آمریکایی در خلیج فارس تنگ کرد اما پس از خروج از برجام، ایران در لاک دفاعی فرو رفته است و گرفتار مشکلات داخلی خود شده و در سوریه، عراق، لبنان و خلیج فارس در حالت انفعال قرار گرفته است. اگر برجام بود، هرگز امارات و بحرین و سایر کشورهای اسلامی نمی توانستند روابط خود را با اسرائیل عادی کنند.

2- بازگشت به برجام موجب می شود نظام جمهوری اسلامی با کمک درآمدهای برجامی، دوام بشتری پیدا کند؛ اما تداوم فشارها و تحریمها، موجب تضعیف این دولت می شود و نارضایتی و اعتراضات مردم را افزایش می دهد و ممکن است موجب فروپاشی نظام یا گرفتار شدن با چالشهای تجزیه طلبی یا لااقل، مشغول شدن به سرکوب اعتراضات می شود و از فشارها و تهدیدات جمهوری اسلامی علیه آمریکا و متحدین آمریکا کاسته می شود.

3- بازگشت به برجام هیچ سود اقتصادی برای آمریکا ندارد، بلکه رقبای آمریکا یعنی اروپا، روسیه و بخصوص چین میلیاردها دلار از بازار ناب ایران بهره مند خواهند شد. در حالیکه هیچکدام از این کشورها در زمان مذاکرات، کارت ارزشمندی در اختیار ندارند، اما این آمریکاست که کارت طلایی تحریمها و فشارها را مجانی به نفع رقیبان خود روی میز می گذارد تا از دور نظاره گر درآمدهای میلیاردی که نصیب چین و اروپا و روسیه باشد.

4- بازگشت به برجام، دست آمریکا برای تحریم و فشار بر ایران در سایر زمینه های اختلافات را می بندد. اختلافات آمریکا با ایران به قضیه هسته ای خلاصه نمی شود. برجام موجب می شود که حمله نظامی تنها کارت باقیمانده آمریکا برای اعمال فشار بر ایران باشد لکن ایران با کمک میلیاردها دلار برجامی، توان نظامی و موشکی خود را نیز مضاعف خواهد کرد و استفاده از کارت حمله نظامی هم بسیار پرهزینه تر می شود. لذا بازگشت دولت بایدن به برجام بدون توافق در زمینه توان موشکی این کشور و همچنین مهار فعالیتهای ایران در منطقه، همانند دادن انبار باروت به دشمن، تصمیمی احمقانه است. توافق خوب، توافقی است که سایر نگرانی های آمریکا و متحدان را شامل شود و آمریکا نباید با بازگشت به برجام، خود را از کارت طلایی تحریمها محروم سازد.


استدلالهای موافقین بازگشت به برجام:

لیبرالهای آمریکا، اکثریت دموکراتها، دولت جو بایدن، لابی نیم بند حامی ایران و سایر طرفداران برجام در توجیه بازگشت به این توافق چهار استدلال زیر را مطرح می کنند:

1- منافع آمریکا در حضور و تمرکز بر شرق آسیا و مهار چین است نه اینکه میلیاردها دلار بی حاصل در خاورمیانه تلف کند. امروز آمریکا دیگر به نفت خاورمیانه وابسته نیست، بلکه خود بزرگترین تولیدکننده نفت دنیاست....

ادامه مقاله