رواقيگری به‌مثابۀ کنش سياسی — شاید رواقیگری را فلسفۀ روی‌گردانی از دنیا بدانید، اما رواقیون باستان علیه ستم موضع می‌گرفتند
رواقیگری در سال‌های اخیر به‌طرز چشمگیری احیا شده و به فلسفۀ زندگی محبوبی تبدیل شده است. شاید حتی بتوان آن را واکنشِ غربی‌ها به بودیسم به شمار آورد که از قضا شباهت‌های زیادی هم به آن دارد. بااین‌حال رواقیگری موضوعِ انتقادات مختلفی نیز بوده است که بعضی موجه هستند و بعضی چندان موجه نیستند. مهم‌تر از همه منتقدان مدرن رواقیگری ادعا می‌کنند که این فلسفه گوشه‌گیرانه است و از مایۀ کافی برای مشارکت سیاسی معنادار برخوردار نیست.
مثلاً گری هِیز، پژوهشگر دنیای کلاسیک و مترجم امپراتور رواقی، مارکوس آئورلیوس، با مرور تعدادی از کتاب‌ها دربارۀ رواقیگری که در مطلبی تحت عنوان «ناساز شو، همراه شو» منتشر شد، خاطرنشان می‌کند که رواقیون باستان با جبارانی همچون نرون مخالفت می‌کردند، اما با مفهوم جباریت نه. آن‌ها بردگان را انسان‌هایی شایستۀ کرامت و احترام معرفی می‌کردند، اما حامی براندازی برده‌داری نبودند. در رابطه با زنان نیز از هم‌عصران خود جلوتر بودند و زنان را به‌لحاظ فکری هم‌پای مردان می‌دانستند، اما سیاست جامعی دربارۀ برابری جنسیتی نداشتند.
هِیز در بحث از سیستم‌های حکومتی می‌نویسد «پیوند میان رواقیگری و یکه‌سالاری از بعضی جهات پیوندی طبیعی است. هرچه نباشد، رواقیگری یعنی کنترل افکار و عواطف خود همچون حاکمی مطلق در دژ ذهن». این‌طور برمی‌آید که برای یک رواقی مهم نیست کدام نظام سیاسی در قدرت باشد، چراکه توانایی فیلسوف در فضیلت‌ورزی، فارغ از شرایط بیرونی، به قوت خود باقی است.
هِیز در باب برده‌داری می‌گوید «رساله‌های اخلاقیِ سنکا را بعضاً سندی برای یک نگرش روشن‌بینانه‌تر می‌دانند. پیامِ نامۀ ۴۷ او را می‌توان به ’برده‌ها هم آدم‌اند‘ خلاصه کرد. اما انتقادات سنکا تقریباً به‌طور کامل حول محور آسیبِ واهی برده‌داری بر شخصیت برده‌دار می‌گردند». اما می‌دانیم که رواقیون در موارد متعدد، علیه ستمگران و خودکامگان مبارزه کرده‌اند و حتی جان خود را در این راه از دست داده‌اند. پس این فعالیت‌ها را چطور باید تفسیر کرد؟
۲۲۰۰ کلمه زمان مطالعه: ۱۴ دقيقه
ادامۀ مطلب را در لینک زیر بخوانید: https://tarjomaan.com/neveshtar/10646/
آنچه خواندید در شمارهٔ ۲۳ فصلنامهٔ ترجمان منتشر شده است. برای خواندن مطالبی مشابه می‌توانید شمارۀ بیست‌وسوم فصلنامهٔ ترجمان را از اینجا بخرید: https://tarjomaan.shop/product/mag23/
همچنین برای بهره‌مندی از تخفیف و مزایای دیگر می‌توانید اشتراک فصلنامۀ ترجمان را با ۴۱٪ تخفیف از اینجا خریداری کنید: https://tarjomaan.shop/product/sub4012/
