یک لیوان چای داغ، نوشته‌های حامد قدوسی hamed_ghoddusi

2023-08-02 08:05:30 چرا مردم وارد بازی‌های جمع-صفر می‌شوند؟

اگر اقتصاد می‌خوانید درست و دقیق بخوانید. باعث افتخار نیست که کسی که مدعی داشتن مدرک دکترای اقتصاد است، این موضوع کمابیش ساده را نداند که جمع-صفر بودن یک موقعیت لزوما مانع از ورود بازی‌گران به آن نمی‌شود و این را به عنوان یک کشف بزرگ از «عدم تطابق نظریه و واقعیت» مطرح کند! دنیای واقع پر است از مثال‌هایی که با این‌که موقعیت جمع-صفر است ولی بازی‌گران در «تعادل» وارد آن می‌شوند: رقابت تسلیحاتی بین کشورها، رقابت بازاریابی یا جنگ قیمت بین شرکت‌ها، رقابت استخدام وکیل طلاق بین زوج‌ها، دینامیک بلندتر صحبت کردن در مهمانی‌های شلوغ، رقابت هزینه کمپین انتخاباتی بین سیاست‌مداران، رقابت تحقیق و توسعه برای برنده شدن در یک مناقصه با صرفا یک برنده و الخ.

اولین درس نظریه بازی، یعنی بازی زندانی - که این روزها روایتی از آن در هر کتاب عامه‌پسندی پیدا می‌شود - همین موضوع مهم را توضیح می‌دهد: چرا مردم وارد بازی‌های جمع-صفر یا جمع-منفی می‌شوند؟ چون هر بازی‌گر به صورت انفرادی (Unilateral) تمایل دارد که از استراتژی «عدم ورود» تخطی کند! در نتیجه در بازی‌های جمع-صفر، ممکن است سطح بالایی از رقابت یا فعالیت دیده شود، با این‌که به صورت پیش-از-وقوع (Ex-Ante)، همه طرفین می‌دانند که دست آخر خروجی بازی امر مطلوبی برای کل جمع نیست. به زبان اقتصادی، در موقعیت‌های استراتژیک، خروجی کارا و خروجی تعادلی لزوما روی هم نمی‌افتد. مثلا در رقابت تسلیحاتی، یکی از کشورها تمایل دارد برتری تسلیحاتی نسبت به هم‌‌سایه پیدا کند. چون این کشور این کار را می‌کند، کشور دوم هم روی تسلیحات سرمایه‌گذاری می‌کند و رقابت بالا می‌گیرد. آخر سر هم طرفین هزینه هنگفتی خرج رقابت تسلیحاتی کرده‌اند و دوباره سر جای اول خود (به لحاظ برتری نسبت به رقیب) هستند. پول دادن به مدیران دارایی یا خرید فناوری برتر برای معامله‌گری در بازار سهام هم همین است: همه خودشان را به فناوری برتر مجهز می‌کنند ولی دست آخر بازده متوسط همه بازی‌گران، همان بازده منفعل بازار است منهای هزینه اضافه‌ای که به مدیر دارایی پرداخت کرده‌اند!!

دوست دیگری هم برای‌ این عزیز مدعی «اقتصاد رفتاری»، توضیح داد استدلالش حتی در سطح مبانی ساده منطق هم ایراد دارد. یک نظریه می‌تواند ماهیت موقعیت را توضیح بدهد ولی لزوما نخواهد وارد توضیح رفتار مردم شود: این‌که می‌بینم مردم در عمل سیگار می‌کشند، هیچ تاثیری در درستی یا نادرستی این گزاره که «سیگار برای سلامتی مضر است» ندارد. البته در مورد جمع-صفر بازی سهام، حتی این جدایی دو گزاره را نداریم: تئوری اقتصادی هم به ما می‌گوید که چرا مساله جمع-صفر است و هم به خوبی می‌فهمیم چرا مردم وارد این بازی جمع می‌شوند و به مدیران دارایی دست‌مزد می‌دهند.

@hamed_ghoddusi تماس با نویسنده
@hamedghoddusi باز کردن / نظر دهید

2023-08-02 08:04:38 باز کردن / نظر دهید

2023-07-04 22:03:59 ثبت‌نام برنامه تابستانی مدرسهٔ تردید برای نوجوانان

لینک ثبت‌نام

https://tardidschool.com/product/summer-courses-teenagers

کانال تلگرام اختصاصی این برنامه

@tardidschool_children


با ثبت‌نام در هر چهار دوره این برنامه، از ده درصد تخفیف ثبت‌نام برخوردار شوید. باز کردن / نظر دهید

2023-02-16 17:56:07 شرکت مشاوره مدیریت رهنمان برگزار می‌کند:
اولین سمینار درد مشترک با موضوع «ایران در جهان»
۳ اسفند ۱۴۰۱

دکتر فرهاد نیلی، دکتر محمد فاضلی، دکتر آرش رئیسی‌نژاد

ثبت‌نام در اولین سمینار درد مشترک:
www.session.rahnaman.com باز کردن / نظر دهید

2022-09-14 07:25:45 منابعی برای دروس اقتصاد انرژی

در این سال‌‌ها چند بار درس اقتصاد انرژی پیش‌رفته/کاربردی را برای دانش‌جویانی با پیشینه عموما مهندسی و فنی تدریس کرده‌ام و دنبال منابع مناسب هم برای چنین کلاسی بوده‌ام. این تابستان منابع را دوباره بروز کردم و برخی را معرفی می‌کنم شاید به کار بقیه هم بیاید.

ابتدا باید این توضیح را بدهم که درس‌های اقتصاد انرژی باید چند موضوع مهم را پوشش بدهند که لزوما یک کتاب خوب برای همه‌ آن‌ها وجود ندارد. به نظرم موضوعات اصلی را می‌شه در این گروه‌ها طبقه‌بندی کرد:

۱) سیستم‌های انرژی: فهم روابط فیزیکی حاکم برای تولید، انتقال و مصرف انرژی، تبدیل واحدها، درک قیود فیزیکی حاکم بر سیستم‌های انرژی

۲) اقتصاد کلان انرژی: درک نظام‌مند از تعامل منابع، مصارف و روندهای انرژی در دنیا، سناریوهای انرژی، امنیت انرژی، روندهای بلندمدت انرژی

۳) اقتصاد خرد: مفاهیمی مثل ماهیت تخصصی تابع عرضه و تقاضا، کشش و تعادل در بازارهای انرژی

۴) اقتصاد صنعتی (IO): درک رفتار رقابت ناکامل و استراتژیک بین بازی‌‌گران و تحلیل و طراحی بازارهای انرژی (خصوصا بازار برق)

۵) اقتصاد بخش عمومی: جنبه‌های نرماتیو، رفاه اجتماعی و سیاست‌گذاری بهینه بخش محیط‌زیست و انرژی (مباحثی مثل مالیات و یارانه بهینه)

و نهایتا ۶) تحلیل و درک رفتار و ماهیت بازارهای مختلف انرژی مثل نفت و گاز و ذغال‌سنگ و برق فسیلی و تجدیدپذیر و هیدروژن و برق هسته‌ای و بازار کربن و ... که هر کدام‌شان می‌تواند یک بحث مفصل باشد.

کتابی که همه این جنبه‌ها را به خوبی پوشش بدهد پیدا نکردم ولی چند کتاب که ترکیب‌شان کمابیش مباحث را پوشش می‌دهد این‌ها هستند:

اول از همه یک کتاب با دست‌رسی باز که همین امسال منتشر شد و پوشش خوبی روی اقتصاد کاربردی بازارهای مختلف دارد را معرفی کنم. می‌توانید رایگان دانلود کنید.


کتاب «اقتصاد انرژی: بازارها، تاریخچه و سیاست‌ها» جنبه‌های نظری را خیلی پوشش نداده ولی بازارها و فناورهای را نسبتا با جزییات وارد شده‌ است. نویسنده کتاب دومی هم دارد که بیش‌تر روی جنبه‌های فنی‌تر انرژی متمرکز است.

کتاب اقتصاد انرژی شوارتز به عنوان منبع اصلی درس گزینه بدی نیست چون هم یک مقدار خوبی به تئوری اقتصاد خرد و اقتصاد منابع پایان‌پذیر پرداخته است و هم بازارهای مختلف انرژی را بحث کرده است. این کتاب نسبتا جدید هم خصوصیات کمابیش مشابهی دارد.


باتاچاریا سعی کرده بیش‌تر نظری باشه ولی به نظرم از برخی مباحث نسبتا سطحی عبور کرده است.

نهایتا چند هندبوک انرژی (اولی، دومی) هم در سال‌های اخیر منتشر شده که لزوما مناسب کتاب درسی نیستند ولی برخی فصل‌های‌شان را می‌شود ه عنوان خواندنی مکمل در کلاس بحث کرد.

تماس با نویسنده @hamed_ghoddusi
@hamedghoddusi باز کردن / نظر دهید

2022-08-04 04:24:48 باز هم بحث شیرین «جمع صفر در بازارهای مالی»

دوستی این مطلب را فرستاده که ببینم. خندیدم و گفتم اگر می‌دانستم برخی عزیزان معامله‌گر این قدر در این ۲-۳ سال با این عنوان «جمع صفر» درگیر خواهند بود از همان اول می‌گفتم «جمع بازار» که راضی باشند و این قدر برای ابطال این حرف تلاش نکنند و به زحمت نیفتند :) در واقع نکته‌ای که این مطلب انگلیسی ارجاع شده در متن گفته حرف جدید یا خاصی نیست و همان چیزی است که از روز اول گفتیم: انتگرال زرنگ‌بازی و استراتژی معاملاتی فعال در بازار مالی «نسب به بازده کلی بازار» جمع صفر است. یعنی وقتی بازده یک استراتژی‌ منفعل در بازار را از جمع کل بازده‌ همه استراتژی‌های فعال (Active Investment) کم کنیم همیشه به عدد صفر می‌رسیم!

حالا چرا این عبارت «جمع صفر»؟ راستش این یک اصطلاح فنی در بین اهالی اقتصاد است که به موقعیت‌هایی اشاره می‌کند که مازاد (Surplus) جدیدی در اقتصاد خلق نمی‌شود و فقط یک مازاد مشخص بین بازی‌گران باز-تقسیم می‌شود. آن‌هایی که نظریه بازی را نه از روی تفنن و سرسری بل‌که با دقت مطالعه کرده باشند می‌دانند که بازی‌های با جمع ثابت (از جمله همان جمع بازار) به لحاظ ریاضی نهایتا قابل تبدیل به جمع صفر هستند چون کسر کردن یک عدد ثابت از پاداش بازی‌گران چیز خاصی را در تعادل و رفتار بازی عوض نمی‌کند. در نتیجه اصطلاح جمع صفر را حتی برای اشاره به بازی‌های با جمع ثابت غیرصفر هم به کار می‌بریم تا بحث را عمومی و کار را راحت‌تر کرده باشیم. (البته این را در حاشیه اشاره کنیم که اصطلاح بازی و نظریه بازی برای فهم توزیع پاداش در معاملات بازار سرمایه زیاده‌روی و نابه‌جا است چون عنصر رفتار استراتژیک در این معاملات حضور چندانی ندارد. به لحاظ فنی، عبارت «جمع صفر» از عبارت «بازی جمع صفر» دقیق‌تر است و کلا نیازی به نظریه بازی‌ها در این بحث نداریم.)

اگر می‌پرسید یک مصداق برای جمع صفر در بازار مالی چیست؟ باید بگویم همان استراتژی که دوست‌مان آقای نصر اصفهانی در کانالش تبلیغ کرده است که مثلا «با شایعه بخر و با خبر بفروش» (یا شاید هم برعکس، این حرف‌ها از دید اقتصادی اهمیت خاصی ندارد.). چرا این استراتژی مصداق جمع صفر است؟ چون برای هر خریداری در شایعه، یک فروشنده در شایعه نیاز هست و برای هر فروشنده‌ای در خبر، یک خریدار در خبر لازم است تا معامله انجام شود. دانش زیادی لازم نداریم که ببینیم جمع بازده «مازاد» هر دو نفری که این استراتژی متضاد هم را دنبال می‌کنند، نهایتا صفر مطلق است! بازده مازاد یعنی چی؟ یعنی بازده مازاد بر سودی که یک پوزیشن منفعل در بازار تولید می‌کرد. خلاصه جمع کل سود مازاد این زرنگ‌بازی‌ها در بازار نهایتا همان سود منفعل (Passive Investment) کل بازار است و مازاد جدید مهمی در اقتصاد خلق نمی‌کند. یک راه دیگر دیدن قضیه هم این است: سود استراتژی‌های معاملاتی بازار مالی در هیچ‌جای تولید ناخالص داخلی منعکس نمی‌شود چون جزیی از تولید واقعی اقتصاد نیست.

تماس با نویسنده @hamed_ghoddusi
@hamedghoddusi باز کردن / نظر دهید

2022-07-26 11:58:25 قسمت ۴ فصل ۴ فارکست اکونومیست

گزارش ویژه:
دکتر حامد قدوسی
سرمایه‌گذاری ESG
‌
کسب‌وکار:
دکتر امینه محمودزاده
ترازنامه در عصر بحران
‌
اقتصادی و مالی:
دکتر امینه محمودزاده
بحران در اقتصادهای نوظهور

علم و فناوری:
دکتر حسین نیلی
پیش‌بینی برنده‌ی جنگ؛ و
افسردگی و سروتونین

میزبان:
دکتر محمدامین نادریان

لینک دسترسی:
https://lnkd.in/eQrQ2mYt باز کردن / نظر دهید

2022-06-14 14:22:17 بازارهای کربن: موانع و راه‌حل‌ها
بازارهای کربن یکی از بزرگترین ابزارها علیه تغییرات اقلیم محسوب می‌شوند و حجم تجارت در این بازارها در سال گذشته ۱۶۴ درصد رشد داشته و به ۸۹۷ میلیارد دلار رسیده است. با این وجود، بازارهای کربن همچنان با مشکلات جدی مواجه هستند و هنوز مشخص نیست که برای کنترل انتشارات اثرگذاری معناداری خواهند داشت یا خیر.
اکونومیست در شماره ۲۱ مه مقاله‌ای را با عنوان «Carbon Markets» در صفحه ۶۴ منتشر کرده و ضمن اشاره به موانع اصلی بازارهای کربن، راه‌حل‌های موجود و مؤثر موجود را مطرح کرده است.
در این گفتار از فصل سوم فارکست هفتگی، با دکتر حامد قدوسی در مورد بازارهای کربن، موانع و راه‌حل‌های آنها گفتگو کردیم.

میزبان:
محمد امین نادریان

لینک دسترسی:
https://lnkd.in/eA5QdKd5 باز کردن / نظر دهید

2022-05-25 05:14:54 بحران سوخت آفریقا
آفریقا به شدت دچار بحران کمبود سوخت شده و به همین خاطر تعداد زیادی از پروازها از مقاصد شهرهای بزرگ آفریقایی لغو شده است. علاوه بر این صف‌های طولانی چند کیلومتری پشت پمپ بنزین‌ها ایجاد شده است. علت این مشکل را نباید فقط در افزایش قیمت سوخت در جهان جستجو کرد. فراتر از قیمت، مسئله دسترسی به سوخت در قاره آفریقا است.
اکونومیست در شماره ۷ مه یک مقاله را با عنوان «Fuel shortage in Africa» در صفحه ۳۵ منتشر کرده که در آن به بحران کمبود سوخت در آفریقا پرداخته است.
در این گفتار از فصل سوم فارکست هفتگی با دکتر حامد قدوسی در مورد کمبود سوخت در آفریقا و چشم‌انداز بازار نفت گفتگو کردیم.

میزبان:
محمد امین نادریان

لینک دسترسی:
https://lnkd.in/eP8kjir4 باز کردن / نظر دهید

2022-05-08 18:43:54 پرونده‌های تغییر اقلیم در دادگاه‌ها
تعداد پرونده‌های حقوقی مرتبط با تغییر اقلیم در سال‌های اخیر، به‌ویژه از سال ۲۰۱۵ و توافق پاریس، به شدت در حال افزایش بوده و در حال تبدیل شدن به یک روند رو‌به‌رشد و فزاینده است. اما سوال این است که آیا این اقدامات حقوقی می‌تواند به کنترل تغییرات اقلیمی و انتشار گازهای گلخانه‌ای و کربن کمک کند؟
اکونومیست در شماره ۲۱ آوریل در مقاله‌ای در صفحه ۵۷ با عنوان «Climate Lawsuit» این موضوع را به دقت موشکافی کرده است.
در این گفتار از فصل سوم فارکست هفتگی با دکتر حامد قدوسی در مورد این موضوع گفتگو کردیم.

میزبان:
محمد امین نادریان

لینک دسترسی:
https://lnkd.in/edJYj2vM باز کردن / نظر دهید