اطاعت محض و دین غیر اجباری پیام اصلی قرآن کریم دعوت به تو | کلام | سید حمید حسینی
اطاعت محض و دین غیر اجباری
پیام اصلی قرآن کریم دعوت به توحید و بندگی خداوند متعال است؛ لذا راه رستگاری را اطاعت مطلق از فرمان فرستادهٔ خدا می‌داند و در جایی که حکمی از سوی نمایندهٔ معصوم خدا صادر شده باشد، هیچ اختیار و حق انتخابی را برای مؤمنان به‌رسمیت نمی‌شناسد:
ومَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ﴿احزاب: ٣٦﴾ و هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد هنگامی که خدا و پیامبرش به امری حکم کنند برای آنان در کارشان اختیار باشد.
اما این سخن هرگز به‌معنی موافقت قرآن با ایجاد جامعه‌ای استبدادی و تحمیل دین، مرام یا حکومتی خاص بر مردم نیست. چرا که این کتاب آسمانی اکراه در دین را نمی‌پسندد و اجبار را با اهداف تربیتی و فلسفهٔ آفرینش مغایر می‌داند.
خداوند با صراحت اعلام می‌کند اگر اجبار مردم خوب بود و فایده‌ای داشت، خودش این کار را می‌کرد و اختیار گناه و مخالفت را از انسان‌ها می‌گرفت. بر همین اساس بارها بر تحمیلی نبودن دین تأکید و پیامبرش را این‌گونه خطاب کرده است:
ومَا أَنتَ عَلَيْهِم بِجَبَّارٍ ... ﴿ق: ٤٥﴾ و تو زورگوی بر آنان نیستی.
لسْتَ عَلَيْهِم بِمُصَيْطِرٍ ﴿غاشية: ٢٢﴾ تو گماشته‌ای اجبارکننده بر آنان نیستی.
ومَا جَعَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا وَمَا أَنتَ عَلَيْهِم بِوَكِيلٍ ﴿انعام، ١٠٧﴾ و ما تو را نگهبان بر آنان و مجبورکنندهٔ آنان قرار ندادیم.
أفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّىٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ ﴿يونس: ٩٩﴾ آیا تو می‌خواهی مردم را مجبور کنی تا مؤمن باشند؟
البته اگر مردم آگاه باشند و به این تشخیص برسند که سعادت ابدی آنها در گرو اطاعت بی‌چون و چرا از پیامبر خداست، هرگز با او مخالفت نخواهند کرد و نه‌تنها در عمل، بلکه حتی در دلشان نیز تسلیم کامل فرمان او خواهند بود.
اما وقتی این آگاهی وجود ندارد یا به هر سبب نمی‌خواهند از این سعادت بهره‌مند شوند، هر اقدامی جز آگاهی‌بخشی و جذب دل‌ها، موجب دورتر شدن انسان‌ها از اهداف دین خواهد شد.
