کليد بازگشایی دالان های ارتباطی در دست ايروان است/ایجوان به جا | موسسه ترجمه و تحقیق هور

کليد بازگشایی دالان های ارتباطی در دست ايروان است/ایجوان به جای مغری

نائيرا هايروميان، تحليلگر سياسی

ترکيه و روسيه افتتاح مسيرهای حمل و نقل در منطقه را تقريباً هدف اصلی جنگ آرتساخ اعلام کرده اند. بيانيه صادر شده پس از نشست سه جانبه در مسکو در 11 ژانويه شامل مسايل ارتباطی است. اما بسيار محتمل است که اين پروژه ها محقق نشده باقی بمانند، زيرا افراد زيادی هستند که علاقه مند به افتتاح آنها نيستند. و اين واقعيت که این مسیرهای ارتباطی برای 100 سال افتتاح نشده است، نشان می دهد که مزايای بسته ماندن آن بيش از مزايای افتتاح آن است.

در حال حاضر قفقاز جنوبی مانع مسيرهای زمينی مستقيم از ايران و ترکیه به روسيه، از خليج فارس به دريای مديترانه، از ترکيه به آذربايجان و از آنجا به آسيای ميانه است. اين ها مسائل ژئوپليتيکی است که مسائل را حل می کند.

به عنوان مثال، ايران سالهاست که راه آهن خود را از طريق رشت-آستارا به آذربايجان متصل نمی کند. گرجستان تنها 8 راه ارتباطی با روسيه را افتتاح کرده است. خطرناکترين به طور مداوم تأمين تجهيزات از روسيه به ارمنستان را کنترل کند.

پس از جنگ اخیر قراباغ و تفاهمنامه امضاء شده نهم نوامبر، سرگئی پاولوف، معاون راه آهن روسيه، با کاظم جلايی، سفير ايران در روسيه ديدار و بر آمادگی روسيه برای کمک به تکميل ساخت بقيه کريدور شمال-جنوب تأکيد کرد.

پاولوف گفت:«در حال حاضر، مانع اصلی باز شدن کريدور شمال-جنوب همچنان قطعه های ناتمام راه آهن رشت-آستارا و چاباخار-زاهدان در ايران است.»

ترکيه و روسيه نتوانسته اند مشکلات ژئوپليتيکی و حمل و نقل خود را از طريق گرجستان و ايران حل کنند و تصميم گرفته شده که ارمنستان و آذربايجان را به دالان های سرزمينی تقسيم کنند. علی اف از اين شرايط استفاده کرد و در ازای آن پاداش سرزمينی دريافت کرد. ارمنستان يا اهميت آن را درک نمی کند يا کاملاً فروخته شده است. کندی در رفع انسداد حمل و نقل، مشکلات عميقی را نشان می دهد.

آرا آيوازيان وزير امور خارجه ارمنستان در سفر به گرجستان صحبت از آغاز ساخت تونلی با عبور از لارس عليا در مرز گرجستان و روسيه کرد که می تواند نشان دهد که بین گرجستان و ارمنستان تفاهم کامل وجود دارد. گرجستان می داند که ترانزيت کالا از ارمنستان به روسيه از طريق آذربايجان سودآور نيست و آماده است که يک راهروی ترانزیت راحت تر برای حمل و نقل از ارمنستان و ترکيه به روسيه فراهم کند تا این مزیت را از دست ندهد.

زوراب باتياشويلی،کارشناس مرکز مطالعات استراتژيک گرجستان،معتقد است که جاده بين ناخيجوان (نخجوان) و آذربايجان کوتاه ترين راه برای ترکيه خواهد بود و با جمعيت ترک زبان متحد می شود. در گرجستان اين نگرانی وجود دارد که اجرای توافق نامه جديد عملکرد ترانزيتی گرجستان را تضعيف کند.

ايران هنوز موضع رسمی خود در مورد کريدورهای پیشنهادی روسيه، ترکيه و آذربايجان از طريق ارمنستان را ابراز نکرده است. اين احتمال وجود دارد که اين موضوع در سفر ظريف وزير امور خارجه ايران به ايروان در تاريخ 27 ژانويه مورد بحث قرار گيرد.

سرگئی لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در 12 دسامبر گفت: «مسكو نگرانی تهران را در مورد تأثير روابط آذربايجان و ارمنستان بر منافع ترانزيتی ايران كه از اهميت ويژه ای در زمينه تحريم های آمريكا برخوردار است، می فهمد».

کارشناسان روسی می نویسند که:«تا امروز ارتباط آذربايجان به نخجوان از طریق خاک ايران میسر بود اما بازگشایی دالان جديد از طريق مغری ارمنستان، تأثير تهران بر باکو را تضعيف می کند و ترکيه بدون نياز به عبور از خاک ايران يا گرجستان به آذربايجان دسترسی خواهد داشت».

محمود واعظی،رئيس دفتر دکتر حسن روحانی در دیدار با شاهين مصطفی يف معاون نخست وزير آذربايجان در این خصوص گفتگو کرده است. مصطفی يف شايعات پيرامون ناديده گرفتن منافع ايران در هنگام احداث خط آهن آذربايجان- نخجوان را تکذيب و آن را اخبار دروغ خواند و تأييد کرد که در بازسازی راه آهن منافع شش کشور ايران، آذربايجان، ارمنستان، روسيه، ترکيه و گرجستان لحاظ می شود. ارمنستان تلاش های ضعيفی انجام می دهد تا حداقل منافع خود را بدست آورد و مانع از بازگشایی دالان مغری شود.

راسيم موسابکوف، نماينده آذربايجان نیز در این زمینه گفته:ايروان مخالف عبور راه آهن و بزرگراه از طريق مغری است و بر محور «ايجوان» پافشاری می کند. در زمان اتحاد جماهير شوروی راه آهن قزاق - ايجوان وجود داشت که از کل خاک ارمنستان، سپس نخجوان، ايران و ترکيه عبور می کرد. اين دقيقاً همان چيزی است که طرف ارمنی می خواهد، اما به نفع ترکيه نيست، ترکیه در پی اتصال آذربايجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان است.

ادامه